Max Bergmann (CSIS) στο MR: Η Ρωσία θέλει πόλεμο για πάντα στην Ουκρανία

Πρόθεση της Ρωσίας είναι ο πόλεμος στην Ουκρανία να διαρκέσει για πάντα, δηλαδή να αποτελέσει μία «παγωμένη» σύγκρουση που δεν θα επιλυθεί οριστικά, «μπλοκάροντας» έτσι τον δρόμο του Κιέβου προς την Ευρωπαϊκή Ένωση και το ΝΑΤΟ. Αυτή την άποψη εκφράζει σε συνέντευξή του στο MR ο Max Bergmann, διευθυντής του Ευρωπαϊκού Προγράμματος και του Stuart Center στο Center for Strategic and International Studies (CSIS), εκτιμώντας ωστόσο ότι ο πόλεμος δεν είναι καταδικασμένος να συνεχιστεί για χρόνια, καθώς όλα θα εξαρτηθούν από το επίπεδο της στρατιωτικής βοήθειας από τη Δύση προς την Ουκρανία. 

Ο κ. Bergmann, που θα συμμετάσχει  στο 8ο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών το οποίο θα πραγματοποιηθεί 26 με 29 Απριλίου στους Δελφούς, θεωρεί πως ένας νέος Ψυχρός Πόλεμος με τη Ρωσία ξεκίνησε ήδη από το 2014 με την κατάληψη της Κριμαίας. Και ενώ βλέπει ότι οι χώρες του ΝΑΤΟ θα επενδύσουν στους στρατούς τους, ώστε αυτοί να είναι προετοιμασμένοι για έναν συμβατικό πόλεμο, εντούτοις θεωρεί ότι η απειλή περαιτέρω κλιμάκωσης και ανάφλεξης με τη Ρωσία είναι πολύ χαμηλή. Τονίζει, επίσης, ότι οι τουρκικές εκλογές έχουν τεράστια όχι μόνο για το μέλλον της Ευρώπης, αλλά για τις ΗΠΑ και τον κόσμο. 

Όταν η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία, όλοι πίστεψαν ότι ο πόλεμος θα ήταν μία υπόθεση μερικών ημερών ή εβδομάδων. Ένα χρόνο μετά, ποια είναι η άποψή σας σήμερα; Θα διαρκέσει αυτός ο πόλεμος για χρόνια; Πώς μπορεί να τελειώσει; 

Ο στόχος της Ρωσίας είναι να τον μετατρέψει σε έναν πόλεμο που θα διαρκέσει για πάντα. Η Ρωσία θέλει μία «παγωμένη» σύγκρουση (σ.σ. μία κατάσταση όπου η ένοπλη σύγκρουση έχει λάβει τέλος, αλλά δεν έχει υπάρξει ειρηνευτική συνθήκη ή ένα πολιτικό πλαίσιο που να επιλύει την σύγκρουση) με την Ουκρανία, η οποία δεν θα επιτρέψει ποτέ στη χώρα να κινηθεί προς την Ευρωπαϊκή Ένωση και το ΝΑΤΟ και επιπλέον, θα κρατήσει την Ουκρανία στην σφαίρα επιρροής της Ρωσίας. Η Ρωσία δεν χρειάζεται να καταλάβει περισσότερα εδάφη για να επιτύχει αυτό τον στόχο. Πρέπει απλά να διατηρήσει τα εδάφη που έχει αυτή τη στιγμή, κάτι το οποίο καμία ουκρανική κυβέρνηση δεν θα μπορούσε ποτέ να αποδεχθεί. 

Για την Ουκρανία, είναι κρίσιμο να μετατρέψει αυτό τον πόλεμο σε μία ξεκάθαρη ήττα της Ρωσίας. Για να το κάνει αυτό, χρειάζεται να πάρει περισσότερα εδάφη και να απωθήσει τους Ρώσους ώστε να εξασφαλίσει εδαφικά όρια τα οποία οι Ουκρανοί να μπορούν να αποδεχθούν. 

Το μεγάλο ερώτημα είναι εάν η σημερινή ρωσική επίθεση αποτελεί ένα ακόμα λάθος του Πούτιν και των στρατηγών του στη μάχη. Αντί να υπερασπιστούν απλά τα εδάφη, εξαντλούν τις δυνάμεις τους σε πολεμοφόδια και στρατιώτες, για  πολύ μικρές κατακτήσεις. Εν τω μεταξύ, η ποιότητα του ρωσικού στρατού υποχωρεί τόσο σε ό,τι αφορά την ποιότητα της εκπαίδευσης των δυνάμεών του όσο και την ποιότητα του οπλισμού, καθώς η βάση της ρωσικής αμυντικής βιομηχανίας πασχίζει να αντικαταστήσει τις απώλειες στο πεδίο της μάχης. Επομένως, το ερώτημα-κλειδί είναι εάν η Ουκρανία μπορεί να συνεχίσει την επίθεση και εάν θα έχει αρκετή στρατιωτική βοήθεια από τη Δύση. Η ελπίδα είναι ότι καθώς η ποιότητα των ρωσικών δυνάμεων πέφτει, η συνεχιζόμενη εισροή δυτικής στρατιωτικής βοήθειας θα συνεχίσει να βελτιώνει τον ουκρανικό στρατό. Επομένως, ο πόλεμος δεν είναι καταδικασμένος να συνεχιστεί για χρόνια ή να διολισθήσει σε ένα αδιέξοδο. Αλλά ο παράγοντας Χ είναι το επίπεδο της δυτικής βοήθειας. 

Καθώς η Ευρώπη αποφασίζει να στείλει περισσότερα όπλα στην Ουκρανία, πιστεύεται ότι «υπνοβατεί» σε έναν πόλεμο με τη Ρωσία; 

Όχι, καθόλου. Οι ΗΠΑ, η Ευρώπη και το ΝΑΤΟ έχουν ξεκαθαρίσει ότι δεν επιθυμούν πόλεμο με τη Ρωσία και έχουν αρνηθεί να στείλουν δυνάμεις να πολεμήσουν στην Ουκρανία. Η Ρωσία επίσης δεν επιθυμεί την  κλιμάκωση του πολέμου, καθώς ο στρατός της βρίσκεται ενδεχομένως στην πιο αδύναμη κατάστασή του από τη δεκαετία του 1990. 

Επιπλέον, κανείς δεν θέλει έναν πυρηνικό πόλεμο που θα ήταν αυτοκτονικός. Επομένως, η απειλή της περαιτέρω κλιμάκωσης, ενώ δεν είναι μηδενική, είναι πολύ χαμηλή. Αυτό μοιάζει με πολλούς από τους πολέμους δι’ αντιπροσώπου (proxy wars) κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, κάτι που σημαίνει ότι οι ΗΠΑ και η Ρωσία στην πραγματικότητα έχουν αρκετή εμπειρία στη διαχείριση αυτών των συγκρούσεων ώστε να αποτρέψουν την περαιτέρω κλιμάκωση και ανάφλεξη. 

Καθώς ο πόλεμος στην Ουκρανία αλλά και άλλες εστίες εντάσεων οδηγούν σε μία νέα κούρσα εξοπλισμών, πού θα σταματήσει αυτό; Οδεύουμε προς έναν νέο Ψυχρό Πόλεμο ή έναν Γ΄ Παγκόσμιο Πόλεμο; 

Βρισκόμαστε ήδη σε έναν νέο Ψυχρό Πόλεμο με τη Ρωσία, ο οποίος πιθανότατα ξεκίνησε το 2014, όταν η Ρωσία κατέλαβε την Κριμαία. Όμως, δεν υπάρχει παρά μικρή βούληση να επαναληφθεί η παράλογη κούρσα εξοπλισμών των πυρηνικών όπλων του Ψυχρού Πολέμου. Θα υπάρχει, ωστόσο, μία νέα εστίαση στο να ξαναχτιστούν οι στρατοί στο ΝΑΤΟ, ώστε να είναι προετοιμασμένοι για έναν συμβατικό πόλεμο. Οι στρατοί μας ήταν εστιασμένοι σε αποστολές διατήρησης της ειρήνης και αντιμετώπισης εξεγέρσεων, όχι σε συμβατικό πόλεμο. Επομένως, θα απαιτηθούν σημαντικές επενδύσεις για να ξαναχτιστούν οι δυνάμεις μας. 

Η Ευρώπη είχε την τύχη με το μέρος της, καθώς ο ήπιος χειμώνας την βοήθησε να αποτρέψει τα χειρότερα σενάρια της ενεργειακής κρίσης και να αποφύγει τις ελλείψεις φυσικού αερίου, την επιβολή δελτίου στην ενέργεια και την οικονομική ύφεση. Πιστεύετε ότι ο χειμώνας του 2023/2024 θα είναι πιο δύσκολος; 

Ο ήπιος χειμώνας ήταν σίγουρα καλή τύχη. Αλλά η Ευρώπη πήρε και εξαιρετικά μέτρα μειώνοντας την ζήτηση, αγοράζοντας LNG, επεκτείνοντας τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και φέρνοντας νέες υποδομές και νέα παραγωγική δυναμικότητα πολύ γρήγορα. Με τον ζεστό καιρό, η Ευρώπη τώρα είναι πολύ καλά προετοιμασμένη για να βγάλει τον επόμενο χειμώνα. Υπάρχουν κάποιες προκλήσεις, αλλά η Ευρώπη έχει δείξει την δύναμη και την ανθεκτικότητά της. 

Η Ευρώπη απάντησε στο Inflation Reduction Act των ΗΠΑ με το δικό της βιομηχανικό green deal. Κινδυνεύουν ΗΠΑ και Ευρώπη να μπουν σε ένα νέο εμπορικό πόλεμο για τις πράσινες επιδοτήσεις; Και τι σημαίνει αυτό για  τις ευρωπαϊκές χώρες που δεν έχουν τα δημοσιονομικά περιθώρια της Γερμανίας ή της Γαλλίας; 

Η αρχική αντίδραση της Ευρώπης στο IRA υπήρξε πραγματικά υπερβολική. Από το περασμένο φθινόπωρο, οι Ευρωπαίοι ηγέτες έχουν ρίξει τους τόνους και η ελπίδα είναι ότι υπάρχουν τρόποι να αποφευχθεί μια εμπορική διαφωνία και να διασφαλιστεί η πρόσβαση για τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις. 

Παρόλα αυτά, το IRA καταδεικνύει τη σημασία της δημοσιονομικής πολιτικής στην επιτάχυνση της κλιματικής μετάβασης. Για παράδειγμα, εγώ σχεδιάζω να ξεφορτωθώ το σύστημα θέρμανσης του σπιτιού μου που λειτουργεί με φυσικό αέριο και να εγκαταστήσω αντλίες θερμότητας, λόγω του IRA. Η Ε.Ε. έχει εστιάσει στη ρύθμιση του άνθρακα, γιατί αυτό είναι το εργαλείο που έχει. Αλλά αυτό που είναι ξεκάθαρο είναι ότι η Ε.Ε. χρειάζεται περισσότερα εργαλεία για να επιταχύνει την μετάβαση. Είναι πράγματι άδικο και στρεβλώνει την αγορά εάν μόνο μερικές ευρωπαϊκές χώρες έχουν τη δυνατότητα να επιδοτήσουν τις βιομηχανίες τους. Αλλά ο στόχος εδώ είναι η απανθρακοποίηση και η επιτάχυνση της πράσινης μετάβασης, κάτι που το IRA σίγουρα θα κάνει. Η Ε.Ε. εστιάζει στην εμπορική διάσταση και δεν βλέπει την κλιματική διάσταση. Αυτές οι «επιδοτήσεις» θα επιταχύνουν δραματικά την πράσινη μετάβαση. 

Η Ευρώπη είναι απασχολημένη με τον πόλεμο στην Ουκρανία, όμως επεισόδια όπως η πρόσφατη κρίση στις σχέσεις ΗΠΑ-Κίνας με τα μπαλόνια δείχνουν ότι ο κόσμος γίνεται όλο και πιο απρόβλεπτος. Ποιες περιοχές και ποιες συγκρούσεις σας προβληματίζουν περισσότερο αυτή τη στιγμή; 

Οι τουρκικές εκλογές έχουν τεράστια σημασία και θα είναι κρίσιμες για το μέλλον της Ευρώπης. Εάν η Τουρκία επιστρέψει σε μια φιλο-ευρωπαϊκή στάση και διατηρήσει τη δημοκρατία της, αυτό θα είναι πολύ σημαντικό για την Ευρώπη, τις ΗΠΑ και τον κόσμο. 

Η προοπτική η Κίνα να προμηθεύσει όπλα στη Ρωσία θα έχει επίσης τεράστια γεωπολιτική σημασία. Αυτό δεν θα σήμαινε μόνο έναν μακρύ πόλεμο με την Ουκρανία, αλλά πιθανότατα θα προκαλούσε και αμετάκλητη ζημιά στις σχέσεις Ε.Ε.-Κίνας. 

Διαβάστε επίσης:

Bruegel: Ένας χρόνος πολέμου σε δέκα αριθμούς

Berenberg Bank: Πότε και πώς θα τελειώσει ο πόλεμος στην Ουκρανία

Ian Bremmer: Η Ουκρανία μπορεί να χάσει, αλλά η Ρωσία δεν μπορεί να κερδίσει

Ακολουθήστε το Money Review στο Google News