Με κενά ασφαλείας ένα στα τρία προϊόντα

Ψηφιακές κερκόπορτες και σημαντικά κενά όσον αφορά την ασφάλεια των προϊόντων αναδεικνύονται σε ευρωπαϊκό επίπεδο, καθώς αναπτύσσεται ένα περιβάλλον ευρύτατης διακίνησης των προϊόντων μεταξύ διαφορετικών χωρών και μεγάλης αύξησης των ηλεκτρονικών αγορών απευθείας από τους καταναλωτές, από ηλεκτρονικά καταστήματα με έδρα την Ευρωπαϊκή Ένωση είτε εκτός Ε.Ε.

Πάνω από το ένα τρίτο των 627 προϊόντων, από συγκεκριμένες ευαίσθητες κατηγορίες (από παιδικά παιχνίδια και κούνιες μέχρι μέσα προστασίας και ηλεκτρονικά τσιγάρα), που εξετάστηκαν μέσω του προγράμματος «Συντονισμένες δράσεις για την ασφάλεια προϊόντων» (CASP) για το προηγούμενο έτος, βρέθηκε πως δεν πληρούσε τις αναγκαίες ευρωπαϊκές προδιαγραφές ασφαλείας! Μάλιστα, από τα 233 δείγματα που βρέθηκαν με ένα ή περισσότερα προβλήματα, σε 130 η επικινδυνότητα από τη χρήση τους εκτιμήθηκε ως σοβαρή (89) ή υψηλή (31).

Ακόμα μεγαλύτερο είναι το πρόβλημα στα προϊόντα που παραγγέλνονται από τους καταναλωτές απευθείας από ιστοσελίδες εκτός Ε.Ε. Σε αυτή την κατηγορία, το 84% των δειγμάτων δεν ικανοποιούσαν μία ή περισσότερες από τις προδιαγραφές ασφαλείας. Oσο κι αν ο χαρακτήρας του συγκεκριμένου προγράμματος είναι δειγματοληπτικός και αφορά τις χώρες της Ε.Ε. και του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου, τα ευρήματα καταγράφουν ανησυχητικές τάσεις.

Μια πρώτη κατηγορία που ελέγχθηκε ήταν παιχνίδια από ηλεκτρονικά καταστήματα εκτός Ε.Ε., δηλαδή παιχνίδια που μπορεί κάποιος να αγοράσει ηλεκτρονικά από ιστότοπο που δεν εδρεύει σε ευρωπαϊκή χώρα. Σε αυτή την κατηγορία τα αποτελέσματα ήταν απογοητευτικά, καθώς μόλις 15 από τα 92 προϊόντα που εξετάστηκαν πληρούσαν τις ευρωπαϊκές υποχρεώσεις ασφαλείας! Ο έλεγχος αφορούσε κυρίως πλαστικά παιχνίδια, ενώ εξεταζόταν και η τήρηση του κανονισμού REACH για τις τοξικές χημικές ουσίες. Στις μηχανικές δοκιμές ο αριθμός δειγμάτων που δεν πληρούσαν τις απαιτήσεις ήταν μεγαλύτερος (84%) συγκριτικά με τις χημικές δοκιμές (21%), όπου το κύριο ζήτημα ήταν η παρουσία φθαλικών ενώσεων. Σχεδόν όλα τα δείγματα δεν είχαν με τον σωστό τρόπο τις προειδοποιήσεις, τις σημάνσεις και τις οδηγίες, ενώ το 61% των δειγμάτων δεν είχε σήμανση CE ή αυτή ήταν εσφαλμένη.

Η δεύτερη κατηγορία αφορούσε παιχνίδια που έχουν τουλάχιστον μία λειτουργία η οποία εξαρτάται από τον ηλεκτρισμό, όπως παιχνίδια με μπαταρία, ηλεκτρικά παιχνίδια με επιβαίνοντα χειριστή, παιχνίδια με λέιζερ/άλλα φώτα, παιχνίδια τηλεχειρισμού. Σε αυτή την κατηγορία 33 δείγματα βρέθηκαν με προβλήματα ασφαλείας, ενώ 97 ήταν εντάξει. Ιδιαίτερο πρόβλημα καταγράφηκε στα παιχνίδια με μπαταρία (στο 43%) όσον αφορά την παρουσία των επικίνδυνων ουσιών μολύβδου και καδμίου.

Βρεφικά είδη

Η τρίτη κατηγορία περιελάμβανε τα βρεφικά ριλάξ και τις κούνιες για μωρά. Συνολικά 54 από τα 105 δείγματα (51%) που υποβλήθηκαν σε δοκιμές από το εργαστήριο πληρούσαν τις απαιτήσεις. Τα υπόλοιπα 51 δείγματα (49%) παρουσίαζαν τουλάχιστον μία αστοχία. Το ποσοστό αποτυχίας ήταν πολύ υψηλότερο στις κούνιες για μωρά (68%) απ’ ό,τι στα βρεφικά ριλάξ (38%) και αφορούσε κυρίως τον κίνδυνο πτώσης των παιδιών ή πρόκλησης άλλων τραυματισμών.

Επίσης, στο μικροσκόπιο του CASP μπήκαν οι συσκευές ηλεκτρονικού τσιγάρου και τα ηλεκτρονικά υγρά με ή χωρίς νικοτίνη (τέταρτη κατηγορία). Εξετάστηκαν η χημική σύνθεση του ηλεκτρονικού υγρού, συμπεριλαμβανομένης της περιεκτικότητας σε νικοτίνη, η λειτουργικότητα και η λειτουργική ασφάλεια των συσκευών κ.ά. Από τα 169 δείγματα που εξετάστηκαν, τα 137 (81%) πληρούσαν τις απαιτήσεις. Περισσότερα προβλήματα παρουσιάζονταν στις συσκευές ηλεκτρονικού τσιγάρου (60% με κάποιο πρόβλημα) και πολύ λιγότερο στα ηλεκτρονικά υγρά (8%), όπου σε κάποια εντοπίστηκε διακετύλιο (πρόσθετο τροφίμων), ενώ σε δύο ανιχνεύτηκαν αλδεΰδες ουσίες, που θεωρούνται τοξικές. Σε ποσοστό 54% τα προϊόντα είχαν εσφαλμένες ή ελλιπείς σημάνσεις και οδηγίες.

Τέλος, εξετάστηκαν 131 δείγματα από μέσα ατομικής προστασίας, και πιο συγκεκριμένα κράνη για ποδηλάτες και για χρήστες τροχοσανίδων ή τροχοπέδιλων, παιδικά κράνη για ψυχαγωγικές δραστηριότητες, αξεσουάρ και ρούχα υψηλής ορατότητας για μη επαγγελματική χρήση. Τα 91 δείγματα πληρούσαν το σύνολο των προδιαγραφών, ενώ 40 (31%) παρουσίαζαν κάποιο έλλειμμα, κυρίως από τα ρούχα υψηλής ορατότητας (61%). Τα δείγματα παιδικών κρανών για δραστηριότητες ήταν όλα εντάξει, ενώ ένα στα πέντε από τα κράνη για ποδήλατο και σκέιτ είχε ελλείψεις.

Λήψη μέτρων

Στο πλαίσιο του προγράμματος ελήφθησαν μέτρα απόσυρσης ή ανάκλησης των προβληματικών προϊόντων, κατάργησης της καταχώρισης στην ηλεκτρονική πλατφόρμα/ηλεκτρονικό κατάστημα, και υπήρξε αίτημα προς την υπεύθυνη εταιρεία για βελτιώσεις με τις ανάλογες προειδοποιήσεις.

Το σίγουρο είναι πως η προσπάθεια για τη διασφάλιση ποιότητας των προϊόντων δεν μπορεί να είναι δειγματοληπτική, αλλά πρέπει να γενικευθεί και να αναβαθμιστεί.

Πρόκληση οι έλεγχοι στις ηλεκτρονικές αγορές από τρίτες χώρες

Σε δοκιμή 250 προϊόντων που αγοράστηκαν από διαδικτυακές αγορές, τα δύο τρίτα απέτυχαν σε δοκιμές ασφαλείας. Πρόκειται για καταγγελία της BEUC, της Ευρωπαϊκής Οργάνωσης Καταναλωτών, η οποία κάνει λόγο για μια σειρά προβληματικών προϊόντων προερχόμενων από χώρες εκτός Ε.Ε. Μεταξύ αυτών, όπως έχει επισημανθεί από ενώσεις καταναλωτών, συναγερμοί καπνού που δεν ανιχνεύουν τον… καπνό, κάμερες ασφαλείας που μπορούν εύκολα να χακαριστούν, καλλυντικά που περιέχουν ανεπιθύμητες χημικές ουσίες και κοσμήματα με βαρέα μέταλλα, όπως μόλυβδο ή κάδμιο. «Ενα βραχιόλι υπερέβη το νόμιμο όριο για το κάδμιο –μια γνωστή χημική ουσία που προκαλεί καρκίνο– σχεδόν 4.000 φορές», αναφέρει χαρακτηριστικά η BEUC.

Ολα αυτά έχουν ιδιαίτερη σημασία καθώς σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ενωσης, έπειτα από συμφωνία Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και Συμβουλίου, ξεκινούν άμεσα οι διαπραγματεύσεις για την πρόταση γενικού κανονισμού σχετικά με την ασφάλεια των προϊόντων, που θα αντικαταστήσει την ισχύουσα οδηγία, η οποία σε πολλές πλευρές θεωρείται ξεπερασμένη. Σε αυτή τη διαδικασία επιχειρούν να παρέμβουν οι ενώσεις καταναλωτών.

Μια σημαντική πλευρά του όλου θέματος αφορά τα τελωνεία, τα οποία τα τελευταία χρόνια αντιμετωπίζουν πολύ μεγάλες προκλήσεις. Είναι ενδεικτικό πως ανατέθηκε από τα όργανα της Ε.Ε. σε ομάδα εμπειρογνωμόνων να συντάξουν έκθεση για την αναγκαία τελωνειακή μεταρρύθμιση. «Οποιαδήποτε επίσκεψη σε τελωνειακούς χώρους, σε αεροδρόμια ή λιμάνια δίνει μια καθαρή εικόνα των προκλήσεων που αντιμετωπίζουν οι τελωνειακοί υπάλληλοι, με κυριότερη το διεθνές ηλεκτρονικό εμπόριο», αναφέρεται. Στα τελωνεία υπάρχει μεγάλη αύξηση των μικρών δεμάτων ηλεκτρονικού εμπορίου, τα οποία δεν μπορούν να ελεγχθούν, ενώ η κύρια κατεύθυνση των τελωνειακών υπαλλήλων είναι ο έλεγχος συμμόρφωσης με τις φορολογικές υποχρεώσεις. Επίσης καταγράφεται έλλειψη κοινής εφαρμογής των κανόνων και συνεργασίας μεταξύ των κρατών-μελών της Ε.Ε. «Η πιθανότητα οι μικρές αποστολές να περιέχουν μη συμμορφούμενα ή επικίνδυνα εμπορεύματα είναι πολύ μεγάλη. Δεν είναι μόνον ότι ο έλεγχος κάθε δέματος είναι αδύνατος. Είναι ότι ακόμη και ο έλεγχος όλων εκείνων που ενδέχεται να παρουσιάζουν κίνδυνο δεν είναι διαχειρίσιμος», επισημαίνει η BEUC.

Αναβάθμιση προστασίας

Αναβάθμιση της προστασίας των καταναλωτών επιβάλλεται και στον ψηφιακό χώρο, που γίνεται ολοένα και περισσότερο χώρος αγορών. Οι καταναλωτικές οργανώσεις υπογραμμίζουν τη σημασία των νέων κανόνων, που ισχύουν για τις ψηφιακές υπηρεσίες (Digital Services Act/DSA) και αγορές (Digital Markets Act/DΜA) και τις οποίες το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε στις 5 Ιουλίου 2022.

Το τι θα γίνει στην πράξη βεβαίως είναι αυτό που θα το κρίνει. Οι καταναλωτές, μέσα στο σύγχρονο ψηφιακό περιβάλλον, συχνά αισθάνονται απροστάτευτοι και χωρίς ενημέρωση. Η προσοχή τους πρέπει να είναι αυξημένη, ενώ καλό είναι να αξιοποιούν όλα τα διαθέσιμα εργαλεία ελέγχου. Ενα από αυτά είναι το «Safety Gate», η πύλη ασφαλείας, όπου αναρτώνται έγκαιρες προειδοποιήσεις από Αρχές μελών της Ε.Ε. για επικίνδυνα μη βρώσιμα προϊόντα. Η πύλη υπάρχει και στα ελληνικά, ενώ διατίθεται ενημέρωση και για προϊόντα που κυκλοφορούν στην Ελλάδα.

Επίσης υπάρχει το Εθνικό Σημείο Επαφής για τα Προϊόντα (https://pcp.ggb.gr/), με ευθύνη της Διεύθυνσης Πολιτικής Ποιότητας της Γ.Γ. Βιομηχανίας του υπ. Ανάπτυξης, όπου παρέχονται πληροφορίες για τη νομοθεσία σχετικά με τα προϊόντα, τα διαθέσιμα μέσα έννομης προστασίας και τις σχετικές διαδικασίες. Σύμφωνα με τη σχετική ιστοσελίδα, η υπηρεσία απαντάει εντός 15 εργάσιμων ημερών από τη λήψη του αιτήματος, χωρίς χρέωση τέλους για τις πληροφορίες που παρέχει.

Αυστηρότερα μέτρα προτείνει η ΕΚΠΟΙΖΩ

«Οι Ευρωπαϊκές Ενώσεις Καταναλωτών προτείνουμε μια σειρά παρεμβάσεων για να ενισχυθεί η ασφάλεια των προϊόντων», λέει στην «Κ» η Βίκυ Τζέγκα, νομική εκπρόσωπος της ΕΚΠΟΙΖΩ: «Καθιέρωση διαφάνειας αναφορικά με τις εταιρείες που έχει επιβληθεί πρόστιμο για παραβάσεις ασφάλειας και σαφούς πλαισίου λογοδοσίας για τις διαδικτυακές πλατφόρμες, οι οποίες θα πρέπει να ευθύνονται απεριορίστως και εις ολόκληρον για τυχόν ζημίες κατά την εκτέλεση της σύμβασης. Διενέργεια δειγματοληπτικών δοκιμών προϊόντων από τους εξουσιοδοτημένους αντιπροσώπους. Υιοθέτηση ενιαίου χρονοδιαγράμματος ως προς την απόσυρση επικίνδυνων και μη συμμορφούμενων προϊόντων. Ταχύτερη και αποτελεσματικότερη έννομη προστασία, όπως και επιβολή των κανόνων. Εξοικονόμηση πόρων των δημόσιων αρμόδιων εθνικών αρχών από οικονομικής και υλικοτεχνικής άποψης για την καλύτερη προστασία των καταναλωτών. Εκσυγχρονισμό της τελωνειακής ένωσης ως προϋπόθεση για την επίτευξη διαμόρφωσης κοινής εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφάλειας της Ε.Ε. Βελτίωση της συνεργασίας μεταξύ των τελωνείων και άλλων εθνικών/ευρωπαϊκών φορέων. Την καλύτερη δυνατή παρακολούθηση, επικαιροποίηση και χρήση από τις αρμόδιες εθνικές αρχές της πύλης για την ασφάλεια των προϊόντων που δηλώθηκαν ως επικίνδυνα στο σύστημα ταχείας προειδοποίησης της Ε.Ε. (Safety Gate). Τέλος, στο πλαίσιο της αρχής της προφύλαξης θα πρέπει να υιοθετηθούν κατάλληλα προστατευτικά μέτρα και αυστηροί κανόνες για τη διάθεση μη επικίνδυνων προϊόντων στην αγορά».

πηγή: kathimerini.gr

Ακολουθήστε το Money Review στο Google News