Η φαρμακευτική σπατάλη, μια πονεμένη ιστορία

Η«Κ» της 24ης Ιουνίου 2022 είχε στην πρώτη σελίδα ένα ομότιτλο μονόστηλο Κύριο Αρθρο, το οποίο κατέληγε ως εξής: «[…] Αν, έπειτα από τόση προσπάθεια, εξακολουθούν να συνταγογραφούνται φάρμακα που δεν χρειάζονται, η Πολιτεία οφείλει να βρει τον τρόπο για να σταματήσει η Ελλάδα να είναι η αρνητική εξαίρεση στην Ε.Ε.».

Στις ροζ σελίδες της εφημερίδας υπάρχει εμπεριστατωμένο ρεπορτάζ της Δέσποινας Κόντη με τίτλο «Αυξάνεται συνεχώς η φαρμακευτική δαπάνη», όπου τεκμηριώνεται ότι παρά τις προσπάθειες που έγιναν τα τελευταία χρόνια, εντούτοις εξακολουθούμε να ανακαλύπτουμε τρόπους για να κλέβουμε.

Θα μπορούσα να τελειώσω το σημερινό κείμενο με μία μόνο παράγραφο: «Δεν πρόκειται να γίνει απολύτως τίποτα». Δεν πρόκειται για αφορισμό, αλλά συμπέρασμα βασισμένο στην πολύχρονη εμπειρία μου. Η γενεσιουργός αιτία του φαινομένου είναι εξαιρετικά απλή αλλά κανένας, μα κανένας δεν τόλμησε να την αναγνωρίσει και να τη διορθώσει. Ακολουθεί σε εισαγωγικά. «Οταν το βέβαιο προσδοκώμενο όφελος είναι πολύ μεγαλύτερο από τη μέγιστη πιθανή τιμωρία, τότε όχι μόνο δεν πατάσσεται η παρανομία, αλλά αντίθετα ενισχύεται».

Τόσο απλά. Το όφελος είναι δεδομένο ενώ η τιμωρία (πρόστιμο) είναι πιθανή έως… απίθανη! Για να το εκλαϊκεύσουμε.

Πόσοι άνθρωποι δεν θα υπέκυπταν στον πειρασμό να κλέψουν 100.000 ευρώ και σε περίπτωση που αποκαλυφθούν να πληρώσουν μόνο 40.000 ευρώ. Η διαφορά δεν είναι μόνο 60.000 ευρώ. Αν η πιθανότητα να αποκαλυφθούν και να τιμωρηθούν τελεσίδικα είναι 70%, τότε οι 40.000 ευρώ γίνονται αυτομάτως 28.000 ευρώ (40.000 x 70 /100), χωρίς να υπολογίζουμε το κέρδος από τη χρονική εκμετάλλευση των χρημάτων, το οποίο επίσης μπορεί να είναι σημαντικό. Η κλοπή έχει άμεσο όφελος (100.000 ευρώ), ενώ η πιθανή επιβολή του προστίμου (28.000 ευρώ) μπορεί να γίνει ύστερα από πολλά χρόνια.

Είμαι βέβαιος ότι θα διερωτάσθε: «Μα, συμβαίνουν αυτά τα πράγματα;». Μάλιστα συμβαίνουν και θα προσπαθήσω να το τεκμηριώσω. Γυρίζουμε στο μακρινό 2008, όταν ακόμη ζούσαμε στην εποχή της αστακομακαρονάδας. Στον Ομιλο της Singular Logic διαπιστώσαμε την αλόγιστη σπατάλη που γινόταν στα φάρμακα. Διαμορφώσαμε μια λύση όπου θα αναλαμβάναμε τη χρηματοδότηση του έργου (εγκατάσταση εξοπλισμού σε όλα τα φαρμακεία, ανάπτυξη του λογισμικού κ.ά.) και θα πληρωνόμαστε ανά συνταγή. Δεν θα σας κουράσω με λεπτομέρειες.

Ουσιαστικά προτείναμε από το 2008 την ηλεκτρονική συνταγογράφηση και την υλοποίησή της σαν έργο ΣΔΙΤ μέσα σε 6 μήνες. Την παρουσιάσαμε στην ηγεσία του υπουργείου Υγείας, η οποία έδειξε ενθουσιασμό.

Ορίστηκε η πρώτη σύσκεψη στο υπουργείο Υγείας. Παρόντες ήταν όλοι οι εμπλεκόμενοι, όπου παρουσιάσαμε τη λύση. Ο κ. Λουράντος, πρόεδρος του Φαρμακευτικού Συλλόγου Αθηνών, μόλις άκουσε την πρόταση σηκώθηκε και έφυγε από τη σύσκεψη. Τα συμπεράσματα δικά σας. Αντίθετα, ο πρόεδρος του Φαρμακευτικού Συλλόγου Πειραιά, του οποίου δεν θυμάμαι το όνομα, έδειξε πραγματικό ενδιαφέρον. Οπως καταλαβαίνετε, κανένας δεν ήθελε να προχωρήσει το έργο, γιατί έθιγε πολλά συμφέροντα.

Ακολούθησε ανασχηματισμός και οι εκλογές του 2009 που έφεραν το ΠΑΣΟΚ στην εξουσία. Ενα από τα πρώτα έργα που ζήτησε ο πρωθυπουργός να γίνουν ήταν η ηλεκτρονική συνταγογράφηση. Ξεκίνησε το 2010 και σήμερα έχουμε ένα λειτουργικό σύστημα με την ολοκλήρωση της άυλης συνταγογράφησης (έργο Πιερρακάκη) η οποία διευκόλυνε σημαντικά τους πολίτες. Εν τω μεταξύ το ΙΚΑ επεξεργαζόταν τις παλαιές συνταγές ώστε να αυτοματοποιήσει τις επιστροφές προς τα φαρμακεία. Η επεξεργασία γινόταν υπό μορφή outsourcing από πολύ σοβαρή εταιρεία πληροφορικής. Η εταιρεία παρέδιδε τις καταστάσεις σε ειδικό συνεργείο του ΙΚΑ, μαζί με ειδική επισήμανση για τυχόν ανωμαλίες. Δεν θα σας κουράσω. Ακόμη και με αυτή την πρωτόλεια μέθοδο βρέθηκαν πολλές ατασθαλίες από φαρμακεία και γιατρούς. Θυμάμαι χαρακτηριστικά ότι ένα φαρμακείο στην Κυψέλη στις χειρόγραφες μηνιαίες καταστάσεις που υπέβαλλε για τις επιστροφές, είχε πάντοτε φουσκωμένο το σύνολο, κάνοντας σκόπιμα και συστηματικά λάθη στην άθροιση των ποσών. Είχε υπολογιστεί ότι το φαρμακείο αυτό είχε «κλέψει» το 2010 περισσότερα από 200.000 ευρώ με αυτή τη μέθοδο. Το φαρμακείο συνέχισε να λειτουργεί και ποτέ δεν μάθαμε αν επιβλήθηκε οποιαδήποτε τιμωρία ή επιστράφηκαν τα χρήματα.

Μετά τον περιορισμό της σπατάλης στη συνταγογράφηση φαρμάκων που επιτεύχθηκε με την ηλεκτρονική συνταγογράφηση, «εφευρέθηκαν» άλλες τεχνικές για τη συνέχιση της διασπάθισης του δημοσίου χρήματος. Η δαπάνη του ΕΟΠΥΥ για Σκευάσματα Ειδικής Διατροφής (ΣΕΔ) στα έτη 2012 και 2013 ήταν περίπου 15 εκατ. ευρώ ανά έτος. Ξαφνικά το 2014 η δαπάνη αυξήθηκε στα 25 εκατ. ευρώ και το 2016 εκτοξεύθηκε στα 50 εκατ. ευρώ! Το «καμπανάκι» κτύπησε όταν τον Μάρτιο του 2015, ο ΕΟΠΥΥ διαπίστωσε ότι στην Αλεξανδρούπολη, μια πόλη με 50.000 κατοίκους, συνταγογραφήθηκαν 18.000 σκευάσματα του ιδίου «χυμού» και μάλιστα από τον ίδιο κατασκευαστή.

Αξίζει να σημειωθεί ότι τα σκευάσματα μέχρι τον Οκτώβριο του 2017 δεν είχαν περιορισμούς στην τιμή τους και κατά συνέπεια το περιθώριο κέρδους των φαρμακείων ήταν ιδιαίτερα υψηλό. Με τη βοήθεια της πληροφορικής τα στελέχη του ΕΟΠΥΥ διαμόρφωσαν τους κατάλληλους αλγορίθμους και εντόπισαν τους πρωταγωνιστές στην καινούργια λαμογιά στον χώρο της υγείας. Εμπλέκονται γιατροί, προμηθευτές, βιομηχανίες και γενικά όλοι οι παράγοντες της αλυσίδας αυτής. Ερώτημα: πόσοι και ποιοι τιμωρήθηκαν; Ακόμη, ενώ μιλάμε για εκατομμύρια κλοπή από το Δημόσιο, τι πήρε πίσω το Δημόσιο. Τίποτα.

Παρόμοια κατάσταση αποκαλύφθηκε στην απάτη με τα Επιθέματα Κατακλίσεως (Ε.Κ). Προκειμένου να περιορίσει την υπερβολική συνταγογράφηση στα Ε.Κ., ο ΕΟΠΥΥ υποχρέωσε τους γιατρούς να συνοδεύουν τη συνταγή με φωτογραφία του ασθενούς ώστε να πιστοποιείται η ανάγκη για τα Ε.Κ. Τούτο κρίθηκε απαραίτητο γιατί η δαπάνη του ΕΟΠΥΥ για τα Ε.Κ. είχε πάρει τον ανήφορο. Το 2012 η δαπάνη ήταν 30 εκατ. και το 2015 μέχρι τον Οκτώβριο ήταν 53,4 εκατ. ευρώ.

Και στην περίπτωση αυτή ο ΕΟΠΥΥ με τη βοήθεια της Πληροφορικής ανέλυσε ψηφιακά τις φωτογραφίες των τραυμάτων και διαπίστωσε ότι πάρα πολλές φωτογραφίες ήταν απολύτως ίδιες μεταξύ τους! Περισσότεροι από 1.000 γιατροί σε όλη την Ελλάδα χρησιμοποίησαν ίδιες φωτογραφίες ασθενών για πλαστές συνταγές Ε.Κ. Η Αττική κρατάει τα σκήπτρα με 447 γιατρούς και ακολουθεί η Θεσσαλονίκη με 126 γιατρούς. Μετά τους ελέγχους και τις διαπιστώσεις η μηνιαία δαπάνη για το 2015 ήταν περίπου 6,5 εκατ. ευρώ, μετά την εφαρμογή των μηχανογραφικών ελέγχων των φωτογραφιών τον Ιούλιο του 2015, η δαπάνη περιορίστηκε μόλις στα 1,7 εκατ. ευρώ για τον Νοέμβριο 2015. Απίστευτο και όμως αληθινό, αποδεικνύοντας για άλλη μια φορά ότι μόνο με την Πληροφορική μπορεί να μπει τάξη σε αυτή τη χώρα, η οποία εδώ και πολλά χρόνια κυριαρχείται από το προσωπικό συμφέρον εις βάρος του Δημοσίου, δηλαδή όλων εμάς. Και πάλι όμως. Τι έγιναν αυτοί οι 1.000 γιατροί; Τίποτα.

Είχαν τόσο αποθρασυνθεί οι γιατροί, που κάποιος από αυτούς αντί για φωτογραφία ασθενούς έστειλε φωτογραφία… με κόκκινα αυγά που έγραφε «Καλό Πάσχα»! Το όνομα του γιατρού είναι γνωστό στον ΕΟΠΥΥ, αλλά δεν μάθαμε τι ποινή του επιβλήθηκε. Μην απορείτε, λοιπόν, γιατί το πάρτι συνεχίζεται και θα συνεχίζεται. Πληροφορούμαι, μάλιστα, ότι οι πολλοί έλεγχοι από τον ΕΟΠΥΥ έχουν σταματήσει και ορισμένα θέματα που είχαν διορθωθεί επανήλθαν στην προηγούμενη ανεξέλεγκτη κατάσταση.

Στις 27 Ιουλίου 2014, στη στήλη αυτή δημοσίευσα ένα κείμενο με τίτλο «Μαϊμού ανάπηροι στις ΗΠΑ». Περιγράφω διάφορες περιπτώσεις και την αντιμετώπισή τους από τις αρχές. Οι τιμωρίες που επιβλήθηκαν σε γιατρούς, συνδικαλιστές αλλά και πολίτες είναι πολλαπλάσιες του οφέλους. Είναι χαρακτηριστικό ότι o ένας από τους τρεις γιατρούς που έδιναν ψεύτικες βεβαιώσεις αναπηρίας καταδικάστηκε σε 8 χρόνια φυλακή και του επιβλήθηκε πρόστιμο 70,6 εκατ. δολαρίων! Tου πήραν όλη την περιουσία για παραδειγματισμό.

* O κ. Ανδρέας Δρυμιώτης είναι σύμβουλος επιχειρήσεων.

** Το άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στην Καθημερινή της Κυριακής. 

Ακολουθήστε το Money Review στο Google News