Η υπόσχεση του Μπάιντεν
Στα μάτια των Ευρωπαίων, η νίκη του Μπάιντεν στις πρόσφατες Αμερικανικές εκλογές είναι ισοδύναμη με μια υπόσχεση για σημαντική αλλαγή, παγκόσμιας σημασίας. Πως ερμηνεύεται αυτή η υπόσχεση σε σχέση με την κλιματική αλλαγή, το σύστημα πολυμερούς διοίκησης, το διεθνές εμπόριο και την διαχείριση των παγκόσμιων δημόσιων αγαθών;
Τι μπορούμε να περιμένουμε;
Αρχικά θα δούμε μια σαφή αλλαγή στον τόνο της ηγεσίας. Θα σταματήσει η απόλυτη ασέβεια προς τoυς εμπειρογνώμονες. “Το-να-καταλαβαίνεις-γιατί-μιλάς ” θα γίνει και πάλι το μέτρο για την χάραξη πολιτικής. Προβλέπω το τέλος της “εναλλακτικής αλήθειας” που είχε δηλητηριάσει τον Αμερικανικό πολιτικό διάλογο. Και ταυτόχρονα θα επωφεληθεί κι ο παγκόσμιος λόγος από επιστημονικά στοιχεία και προβλέψεις.
Ο τρόπος επικοινωνίας δεν θα είναι πιά μέσω των 280 χαρακτήρων στο Twitter. Η απλοποίηση των μηνυμάτων δεν θα γίνεται εις βάρος του ιδίου του μηνύματος. Τελειώνει η διπλωματία μηδενικού αθροίσματος, όπου τα συμφέροντα άλλων χωρών είναι αναγκαστικά ενάντια σε εκείνα των ΗΠΑ.
Τέλος, μπορούμε να αναμένουμε μια νέα προσπάθεια για αύξηση της κοινωνικής συνοχής των ΗΠΑ, σε όλη της την ποικιλομορφία και πλούτο. Ήδη, η νέα προτεινόμενη κυβέρνηση Μπάιντεν επιτυγχάνει μια πιο πολύχρωμη διοίκηση που εκτιμά την ποικιλομορφία με βάση την φυλή, εθνότητα, τον σεξουαλικό προσανατολισμό και το φύλο. Αποτελεί δε, μια ειλικρινή προσπάθεια να διορθώσει την βαθιά αίσθηση της ανισότητας που έχουν υποστεί πολλά τμήματα του πληθυσμού.
Τι μπορούμε να ελπίζουμε;
Η κυβέρνηση θα σταματήσει αναμφίβολα τη ρητορική της “πάνω από όλα η Αμερική πρώτα” των τελευταίων τεσσάρων χρόνων. Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι θα σταματήσει να επιδιώκει να υπερασπίζεται τα Αμερικανικά συμφέροντα. Αυτό που ελπίζουμε να δούμε, είναι η ευθυγράμμιση των ΗΠΑ με τα παγκόσμια κοινά.
Είναι ξεκάθαρες οι προτεραιότητες. Πρώτα ο έλεγχος της πανδημίας και η δημιουργία μιας πλατφόρμας που θα συντονίζει την υγεία σε παγκόσμιο επίπεδο, το μόνο επίπεδο στο οποίο μπορεί να είναι αποτελεσματική. Παροχή βοήθειας στην παραγωγή και διανομή εμβολίων σε προσιτές τιμές εγκαίρως και παγκοσμίως πρέπει να είναι ο πρωταρχικός στόχος.
Δεύτερον, ελπίζουμε στην άρση των τιμωρητικών δασμών που ήταν μέρος της πολιτικής εκφοβισμού, καταστρέφοντας οικονομική αξία και προωθώντας την κουλτούρα του προστατευτισμού. Πρέπει η κυβέρνηση Μπάιντεν να λάβει άμεσα μέτρα για την αποκατάσταση της λειτουργικότητας του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ). Η νέα διοίκηση έχει ήδη ξεκαθαρίσει ότι δεν γίνεται η επιστροφή στις προηγούμενες εμπορικές πρακτικές. Αλλά όποιες και να είναι οι καινούργιες πρακτικές πάνω στο εμπόριο, οι ΗΠΑ θα παίξουν πολύ σημαντικό ρόλο στη διασφάλιση ενός μηχανισμού προώθησης του δίκαιου και ανοικτού εμπορίου που ωφελεί τους πολλούς και όχι τους λίγους.
Τέλος, ελπίζουμε ότι οι ΗΠΑ θα ασπαστούν τις προσπάθειες για τον περιορισμό της κλιματικής αλλαγής και θα συμβάλουν στην προώθηση της ενεργειακής μετάβασης με την μορφή του επείγοντος. Μια μετάβαση που θα είναι ωστόσο δίκαια όσον αφορά το ποιος θα αναλάβει το κόστος. Το πρώτο βήμα είναι η επιστροφή στην συμφωνία των Παρισίων. Αλλά θα πρέπει οπωσδήποτε να παρθούν κι άλλα μέτρα συνοριακής προσαρμογής (BAMs) ως προς την εκπομπή άνθρακα, που λείπουν σήμερα.
Τι να φοβηθούμε;
Η εκλογή μιας σύγχρονης νέας διοίκησης δεν εξασφαλίζει την βιωσιμότητά της σε βάθος χρόνου, γεγονός που αντικατοπτρίζει τα όρια του τι είναι εφικτό στις ΗΠΑ. Το εύρος και βάθος των κοινωνικών διαιρέσεων, θα καθορίσουν πόσο ικανή θα αποδειχθεί η κυβέρνηση Μπάιντεν να διαφοροποιηθεί από το αναδυόμενο φαινόμενο του Τραμπισμού (Trumpism).
Όσον αφορά την ΕΕ, υπάρχουν δύο τομείς που πρέπει να προσέξουμε.
Αναμένουμε να δούμε απόλυτη συνέχεια στον τρόπο με τον οποίο οι ΗΠΑ ανταγωνίζονται την Κίνα. Αλλά σε αντίθεση με την κυβέρνηση Τραμπ, ο Μπάιντεν θα επιδιώξει να δημιουργήσει παγκόσμιες συμμαχίες με ομοϊδεάτες χώρες της δύσης, ως αντίβαρο στην Κίνα. Αυτή η αλλαγή της Αμερικανικής προσέγγισης, από τον εκφοβισμό στην παρότρυνση, είναι μεν ευπρόσδεκτη. Αλλά δεν παύει να είναι γεγονός ότι η ΕΕ δεν είναι το ίδιο ξεκάθαρη όσον αφορά τις θέσεις της για την Κίνα. Παραδόξως, ο Τραμπ ήταν μια βολική δικαιολογία για να μην χρειαστεί η ΕΕ να πάρει θέση.
Είναι σημαντικό για την ΕΕ, να αποφύγει τον πειρασμό της αντικατάστασης της πολυμερούς προσέγγισης με μια σειρά διμερών συμφωνιών. Αυτό απλά δεν θα είναι αρκετό για να υλοποιηθούν τα παγκόσμια κοινά αγαθά.
Αλλά η λυδία λίθος της νίκης Μπάιντεν, ως ένδειξη πραγματικής επιστροφής των ΗΠΑ στο παγκόσμιο σύστημα, είναι η κλιματική αλλαγή. Και, η Γερουσία και το Κογκρέσο θα πρέπει να υποστηρίξουν τον πρόεδρο για να επιτύχει τις φιλοδοξίες που έχει θέσει. Ωστόσο, η Αμερική είναι βαθιά χωρισμένη και δεν εγγυάται η επιτυχία του, γεγονός που θα φέρει την ΕΕ σε πολύ δύσκολη θέση.
Αναμφισβήτητα η κυβέρνηση Μπάιντεν θα ασχοληθεί αρχικά με εσωτερικά προβλήματα. Το αν θα προσαρμοστεί η εξωτερική της πολιτική για να μπορέσει να αντιμετωπίσει τις παγκόσμιες προκλήσεις, παραμένει προς το παρών μια υπόσχεση.
Ίσως αυτή η υπόσχεση να είναι το μόνο καλό πράγμα που έχει προκύψει από το 2020. Το 2021 θα χρειαστεί ο καινούργιος Πρόεδρος να μετατρέψει αυτές τις υποσχέσεις σε πραγματικότητα.
*Η Μαρία Δεμερτζή είναι υποδιεύθυντρια του ινστιτούτου Bruegel
Ακολουθήστε το Money Review στο Google News
