Το αμοιβαίο όφελος μιας συμφωνίας για το Brexit
Η Βρετανία αποχώρησε απο την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) στις 31 Ιανουαρίου 2020 και το τέλος του έτους είναι η καταληκτική προθεσμία για την επίτευξη συμφωνίας για την μελλοντική εμπορική σχεση των δυο πλευρών. Παρα το οτι οι διαπραγματεύσεις εφθασαν σε αδιέξοδο, οι δυο πλευρές συμφώνησαν να κάνουν μια τελευταία εποικοδομητική προσπάθεια για την επίτευξη συμφωνίας που ενδέχεται να αποδώσει. Η διάσταση αφορά τρία θέματα:
Α) Την τήρηση ίσων κανόνων ανταγωνισμού («level playing field»). Για να παράσχει η ΕΕ πρόσβαση χωρίς δασμολογικά εμπόδια στην Βρετανία απαιτεί ανάλογες ρυθμισεις με αυτές που ισχύουν για τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις στην ενιαία αγορά της ΕΕ σε οτι αφορά, για παράδειγμα, τις κρατικές επιχορηγήσεις, τις περιβαλλοντολογικές πρόνοιες, η την προστασία των εργαζομένων.
Β) Τα αλιευτικά δικαιώματα των χωρών της ΕΕ στην βρετανική ΑΟΖ τα οποία η ΕΕ προσπαθεί να διατηρήσει όσο το δυνατόν άθικτα υπό την πίεση ιδίως της Γαλλίας.
Γ) Την επίλυση των διαφορών μεταξύ των δυο πλευρών που η ΕΕ επιζητά να είναι στη δικαιοδοσία του Ευρωπαϊκου Δικαστηρίου στο Λουξεμβουργο.
Το πρώτο ζήτημα ειναι το πιο σημαντικό, αν και η προσοχή εστιαζεται, για πολιτικους λόγους, στο δευτερο. Δεν ειναι γνωστό αν θα επέλθει σύγκλιση απόψεων. Ομως μια τελευταία πρόταση της Βρετανικής πλευράς σχετικά με τα αλιευτικά δικαιώματα ισως οδηγήσει σε λύση.
Σε περίπτωση μη συμφωνίας οι εμπορικές σχέσεις των δυο πλευρών θα ρυθμίζονται απο το γενικό πλαίσιο αρχών του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (World Trade Organization-WTO), όπως οι εμπορικές σχέσεις της ΕΕ με τρίτες χώρες με τις οποίες δεν έχει συνάψει προτιμησιακή εμπορική συμφωνία. Οι Βρετανικές επιχειρήσεις θα αντιμετωπίσουν δασμούς, και ενδεχομένως μη δασμολογικα εμπόδια, στις εξαγωγές τους. Το αντίστοιχο βέβαια ισχύει και για τις εξαγωγές των χωρών της ΕΕ στην Βρετανία.
Ο προστατευτισμός μειώνει το εμπόριο και εχει συνεπώς αμοιβαίο οικονομικό κόστος, με απώλεια μέρους του ΑΕΠ και θέσεων απασχόλησης, για τις δυο συναλλασσόμενες πλευρές. Το όφελος μιας εμπορικής συμφωνίας μεταξύ ΕΕ και Βρετανίας έγκειται στην περιστολή του κόστους που δημιουργεί ο προστατευτισμός.
Το κόστος απορρέει απο τον περιορισμό των τεσσάρων ελευθεριών που ισχύουν στην ενιαία ευρωπαϊκή αγορά: ελεύθερη μετακίνηση αγαθών, υπηρεσιων, προσώπων και κεφαλαίων. Οι εκτιμήσεις βασίζονται στην ανάλυση δυο σεναρίων :
(α) επίτευξη συμφωνίας με κάποια μορφή ζώνης ελεύθερου εμπορίου (Free Trade Agreement-FTA)
(β) διαπραγματευτικό αδιέξοδο με εμπορική σχεση στα πλαίσια του WTO.
Οι τεσσερεις ελευθερίες της ενιαίας ευρωπαϊκής αγοράς θα περιοριστούν λιγότερο με μια συμφωνία FTA, που δεν θα επηρεάσει πρακτικά το εμπόριο αγαθών και τις επενδύσεις, αλλα σε μεγαλύτερο βαθμό απο μια σχεση τύπου WTO. Πιο μακροπρόθεσμα το κόστος μπορει να αυξηθεί ακομα περισσοτερο λόγω ενδεχομένων επιπτώσεων του προστατευτισμού στην παραγωγικότητα.
Όσον αφορά την Βρετανία, στην περίπτωση μη επίτευξης συμφωνίας, με επιστροφή στο καθεστώς του WTO, το εκτιμώμενο κόστος κυμαίνεται απο 2% έως 10% του ΑΕΠ. Η συμφωνία για κάποια μορφή FTA συνεπάγεται επισης κόστος καθως το καθεστώς χωρίς τριβές της ενιαίας αγοράς θα πάψει να υπάρχει. Το Δ.Ν.Τ το υπολογιζει στο 3,1% του ΑΕΠ στο σενάριο FTA και στο 6,2% στο σενάριο WTO.
Το προβλεπόμενο κόστος για την ΕΕ δεν είναι ευκαταφρόνητο καθως η Βρετανία ηταν η δεύτερη σε μέγεθος οικονομια της ΕΕ πριν την αποχώρηση. Σύμφωνα με το Δ.Ν.Τ επιστροφή σε καθεστώς WTO στις εμπορικές σχέσεις με την Βρετανία συνεπάγεται μακροχρόνια απώλεια 1,5% του ΑΕΠ για το σύνολο της ΕΕ. Υπάρχουν βέβαια σημαντικές διαφορες ανα χώρα μέλος. Η Ιρλανδία θα χασει περιπου 4% του ΑΕΠ, ακολουθούμενη απο την Ολλανδία, τη Δανία και το Βέλγιο, με απώλειες 1% του ΑΕΠ, ενώ στις υπόλοιπες χώρες οι επιπτώσεις θα είναι πιο περιορισμένες. Στην περίπτωση συμφωνίας τύπου FTA το κόστος για την ΕΕ περιορίζεται στο μισό, σε περιπου 0,7% του ΑΕΠ.
Συνοψίζοντας, το αμοιβαίο κοστος του Brexit σημαίνει οτι αν τελικά επιτευχθεί εμπορική συμφωνία τα κέρδη για τις δυο πλευρές θα είναι σημαντικά. Με βάση τις εκτιμήσεις που προαναφέραμε, τα κέρδη για την Βρετανία στο σενάριο FTA, σε σχεση με το σενάριο WTO, εκτιμωνται σε 75 δις €. Τα αντίστοιχα κέρδη για την ΕΕ είναι ενδεχόμενο να ανέλθουν σε 108 δις €, λόγω του μεγαλύτερου μεγέθους της, παρά το οτι ποσοστιαία θα είναι μικρότερα. Το αμοιβαίο οφελος των δυο πλευρών σε περίπτωση συμφωνίας εκτιμαται σε 183 δις € και ειναι λιγο ανωτερο απο το τρέχον ΑΕΠ της Ελλαδας. Αυτο το δυνητικο οφελος θα μετατραπει αυτοματα σε κοστος αν δεν υπαρξει συγκλιση.
*Ο Αριστομένης Βαρουδάκης είναι οικονομολόγος, πρώην Καθηγητής Πανεπιστημίου του Στρασβουργου, πρώην ανώτερο στέλεχος της Παγκόσμιας Τράπεζας και του Ο.Ο.Σ.Α
Ακολουθήστε το Money Review στο Google News
