Η στρατηγική αναβάθμιση της ΝΑ Μεσογείου
Η συνειδητοποίηση των πολιτικών περιορισμών που δημιουργεί στη γεωπολιτική αυτονομία των ευρωπαϊκών κρατών η υπερεξάρτηση της Ε.Ε. από τους ρωσικούς υδρογονάνθρακες αλλάζει δραματικά τις σταθερές της ευρωπαϊκής ενεργειακής πολιτικής.
Βραχυπρόθεσμα και μεσοπρόθεσμα, η αντικατάσταση περίπου 170 δισ. κυβικών μέτρων ρωσικού Φ.Α. είναι πρακτικά αδύνατη πριν από το 2024-2025 καθώς οι ρωσικές εξαγωγές ισοδυναμούν περίπου στο μισό του συνόλου των ευρωπαϊκών εξαγωγών και από το 40% της τελικής ευρωπαϊκής κατανάλωσης. Εως το τέλος, ωστόσο, της τρέχουσας δεκαετίας, η εξάλειψη των ρωσικών εξαγωγών από την Ε.Ε. είναι εφικτή υπό δύο αυστηρές προϋποθέσεις: α) Να αυξηθεί η εγχώρια παραγωγή Φ.Α. και β) να μεγιστοποιηθεί η διαφοροποίηση των πηγών αλλά και των οδεύσεων εισαγωγής Φ.Α. από –αν μη τι άλλο– γεωπολιτικά ουδέτερες έναντι της Ε.Ε. ζώνες παραγωγής.
Είναι επίσης αξιοσημείωτο ότι η ανάγκη απεξάρτησης από τη Ρωσία δεν είναι η ίδια για όλη την Ε.Ε., αλλά αποτελεί κορυφαία προτεραιότητα για εκείνες τις ευρωπαϊκές περιφέρειες (Βαλτική, Ανατολική Ευρώπη, νοτιοανατολική Ευρώπη) όπου η καθαρή εισαγωγική εξάρτησή τους από τη Ρωσία είναι καταλυτική. Στην άμεση περιφέρειά μας η Ελλάδα θα μπορέσει όχι μόνο να μειώσει περαιτέρω τη δική της εισαγωγική εξάρτηση από τη Ρωσία μέσα από την ανακάλυψη δυνητικών εγχώριων κοιτασμάτων, αλλά και να αναδειχθεί σε περιφερειακό κόμβο διαμετακόμισης προς τη Βαλκανική και την Κεντρική Ευρώπη μέσα από τρία εμβληματικά έργα που θα έχουν τεθεί σε λειτουργία έως το 2024: α) τον ελληνοβουλγαρικό και β) τον ελληνο-βορειομακεδονικό αγωγό Φ.Α. και γ) το FSRU της Αλεξανδρούπολης.
Ωστόσο, τα έργα αυτά δεν μπορούν, ακόμη και εάν σε αυτά προσμετρηθεί το κροατικό FSRU στο Krk που χρησιμοποιεί η Ουγγαρία, ή μια δεύτερη «Αλεξανδρούπολη», να καλύψουν το σύνολο των αναγκών της Βαλκανικής. Λόγω της ταχείας απολιγνιτοποίησής της η περιοχή σε συνδυασμό με την Ουγγαρία θα φτάσει να καταναλώνει περί τα 40 ΔΚΜ/Ε (δισ. κυβικά μέτρα/έτος) έως το 2030, ενώ εάν συνυπολογιστεί και η Ουκρανία, που τώρα καταναλώνει 30 ΔΚΜ/Ε, η ζήτηση αυτή μπορεί ενδεχομένως να διπλασιαστεί. Το ίδιο ισχύει και με την Ιταλία, η οποία καλείται να υποκαταστήσει περί τα 30 ΔΚΜ/Ε σε ρωσικές εισαγωγές το 2021 και η οποία πριν από μερικούς μήνες δέσμευσε 0 ΔΚΜ/Ε στη μη δεσμευτική φάση προσφορών για την αύξηση της δυναμικότητας του ΤΑΡ κατά μόλις 1,5 ΔΚΜ/Ε
Η πλήρης αξιοποίηση των αιγυπτιακών τερματικών υγροποίησης από τις εξαγωγές του Ισραήλ και της Κύπρου, όπου αναμένεται με αγωνία το αποτέλεσμα της επιβεβαιωτικής γεώτρησης στον στόχο «Γλαύκος», θα καλύψει πρώτα απ’ όλους μέρος αυτής της ζήτησης καθώς μπορούν να προσφέρουν μια δυναμικότητα της τάξης των 16,5 ΔΚΜ/Ε (12,2 εκατομμύρια τόνους ΥΦΑ). Ηδη το 2021 η Αίγυπτος εξήγαγε, αξιοποιώντας ένα αδιευκρίνιστο μέρος των ισραηλινών της εισαγωγών, 10 ΔΚΜ/Ε αλλά λιγότερα από 3 ΔΚΜ/Ε πήγαν στην Ε.Ε.! Θα χρειαστούν τουλάχιστον 3-5 έτη για να διπλασιασθεί η δυναμικότητα αυτών των τερματικών, όμως και πάλι είναι πολύ δύσκολο να δούμε πάνω από το 50% αυτού του ΥΦΑ να κατευθύνεται στην Ε.Ε. και ένα μικρότερο ποσοστό αυτού στη ΝΑ Ευρώπη.
Το συμπέρασμα που προκύπτει είναι ότι ένας αγωγός της τάξης των 10/20 ΔΚΜ/Ε είναι απολύτως απαραίτητος για την απεξάρτηση της ΝΑ Ευρώπης από την υπερεξάρτησή της στην Gazprom. Εδώ υπάρχουν μόνο δύο επιλογές: είτε να πάει στην Τουρκία παραβιάζοντας την ΑΟΖ της Κύπρου ή της Συρίας είτε να πάει στην Ελλάδα παραβιάζοντας –έστω μερικώς– τη Μαβί Βατάν. Η πρώτη επιλογή είναι αδιανόητη για το Ισραήλ παρά την αρχή της επαναπροσέγγισής της με την Τουρκία, Η δεύτερη επιλογή μπορεί και πρέπει να γίνει εφικτή εφόσον η υποδομή συμπεριλάβει την Αίγυπτο, κατασκευαστεί ως υποδομή Η2, και στηριχθεί από ένα συνασπισμό εμπορικών εταιρειών που ελέγχουν τα αποθέματα Φ.Α. Εάν γίνει αυτό ίσως ξαναγραφτούν πολλά από τα non paper που έχουν ατυχώς κυκλοφορήσει…
* O δρ Θεόδωρος Τσακίρης είναι αναπληρωτής καθηγητής Γεωπολιτικής και Ενεργειακής Πολιτικής Πανεπιστημίου Λευκωσίας.
** Το άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στην Καθημερινή της Κυριακής.
Ακολουθήστε το Money Review στο Google News
