Η ευθύνη όσων διοικούν νομικά πρόσωπα για φορολογικές οφειλές

Τα άτομα που διοικούν ένα νομικό πρόσωπο ευθύνονται προσωπικά και αλληλέγγυα, δηλαδή παράλληλα με το νομικό πρόσωπο με την προσωπική τους περιουσία, για τις φορολογικές οφειλές του νομικού προσώπου σε συγκεκριμένες περιπτώσεις. Ο νόμος 4646/2019 επέφερε ευνοϊκές τροποποιήσεις στις σχετικές διατάξεις του Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας (άρθρο 50). Ιδιαίτερα σημαντική είναι η ρύθμιση, ότι η ευθύνη του μέλους της διοίκησης περιορίζεται σε φορολογικές οφειλές που ανάγονται στον χρόνο της θητείας του. Επίσης έχει περιορισθεί ο κύκλος των οφειλών για τις οποίες πλέον ισχύει η αλληλέγγυα ευθύνη.

Αναλυτικότερα, και με βάση την πρόσφατη ερμηνευτική εγκύκλιο Ε. 2173/2020, τα πρόσωπα που είναι πρόεδροι, διευθυντές, γενικοί διευθυντές, διαχειριστές, διευθύνοντες σύμβουλοι, εντεταλμένοι στη διοίκηση και εκκαθαριστές των νομικών προσώπων, καθώς και τα πρόσωπα που ασκούν εν τοις πράγμασι τη διαχείριση ή διοίκηση νομικού προσώπου, ευθύνονται προσωπικά και αλληλέγγυα για την πληρωμή συγκεκριμένων φόρων που οφείλονται από αυτά τα νομικά πρόσωπα, ανεξάρτητα από τον χρόνο βεβαίωσής τους. Η ευθύνη αφορά μόνο τον φόρο εισοδήματος, τον ΦΠΑ, τους παρακρατούμενους και επιρριπτόμενους φόρους και τον ΕΝΦΙΑ, καθώς και τους σχετικούς τόκους και τα πρόστιμα.

Για τη γένεση της αλληλέγγυας ευθύνης θα πρέπει να συντρέχουν σωρευτικά οι κατωτέρω προϋποθέσεις:

α) Τα ανωτέρω πρόσωπα να είχαν μια από τις ανωτέρω ιδιότητες είτε κατά τη διάρκεια λειτουργίας του νομικού προσώπου είτε κατά τον χρόνο λύσης, διάλυσης ή συγχώνευσής του είτε κατά τη διάρκεια της εκκαθάρισής του.

β) Οι οφειλές να κατέστησαν ληξιπρόθεσμες κατά τη διάρκεια της θητείας τους. Ωστόσο, αν οι οφειλές διαπιστώνονται ύστερα από έλεγχο, ως αλληλεγγύως υπεύθυνα πρόσωπα νοούνται μόνο τα πρόσωπα στα οποία συνέτρεχαν οι λοιπές προϋποθέσεις (α) και (γ) κατά το φορολογικό έτος ή την περίοδο στην οποία ανάγονται οι οφειλές αυτές. Επίσης, εάν οι φορολογικές οφειλές έχουν υπαχθεί σε ρύθμιση, η αλληλέγγυα ευθύνη βαραίνει και τα πρόσωπα στα οποία συνέτρεχαν οι προϋποθέσεις κατά τον χρόνο που κάθε δόση της ρύθμισης κατέστη ληξιπρόθεσμη ή η ρύθμιση απωλέσθηκε.

γ) Οι εν λόγω οφειλές να μην καταβλήθηκαν ή να μην αποδόθηκαν στο Δημόσιο από υπαιτιότητα των ανωτέρω προσώπων. Συνεπώς τα πρόσωπα αυτά έχουν το δικαίωμα, αλλά και το βάρος απόδειξης, για τη μη ύπαρξη της υπαιτιότητάς τους.

Πρόσωπα ευθυνόμενα για την καταβολή φόρου εκ μέρους του νομικού προσώπου, σύμφωνα με τα ανωτέρω, δύνανται να ασκήσουν έναντι της Φορολογικής Διοίκησης, παράλληλα με το νομικό πρόσωπο, οποιοδήποτε δικαίωμα θα είχε στη διάθεσή του το νομικό πρόσωπο.

Ισχύς νέων διατάξεων

Οι νέες (ευνοϊκότερες) διατάξεις ισχύουν από την 12η /12/2019 και μετά και εφαρμόζονται:

– Αυτοδικαίως, για οφειλές που βεβαιώνονται το πρώτον και ανάγονται σε φορολογικό έτος ή περίοδο από τις 12-12-2019 και μετά, στο νομικό πρόσωπο (νέες υποθέσεις).

– Αυτοδικαίως, για οφειλές που βεβαιώνονται το πρώτον από τις 12-12-2019 και μετά αλλά ανάγονται σε φορολογικό έτος ή περίοδο πριν από τις 12-12-2019 (νέες υποθέσεις για παλαιές οφειλές), με την προϋπόθεση ότι δεν επιφέρουν χειροτέρευση της θέσης του διοικούντος προσώπου σε σχέση με τις διατάξεις που ίσχυαν κατά τον χρόνο που ανάγονται οι οφειλές αυτές.

– Κατόπιν αιτήσεως του ενδιαφερομένου, αναδρομικά, για οφειλές που έχουν βεβαιωθεί πριν από τις 12-12-2019 (παλαιές υποθέσεις). Η αίτηση έπρεπε να υποβληθεί έως την 30/6/2021 στην υπηρεσία της Φορολογικής Διοίκησης που ήταν αρμόδια για την επιδίωξη της είσπραξης των οφειλών.

Επισημαίνεται ότι οι διατάξεις του άρθρου 50 ΚΦΔ εφαρμόζονται αναδρομικά τόσο σε παλαιές υποθέσεις κατόπιν αίτησης, όσο και σε νέες υποθέσεις για παλαιές οφειλές, αυτοδικαίως, μόνο εφόσον συνεπάγονται (μερική ή ολική) απαλλαγή του διοικούντα από την αλληλέγγυα ευθύνη, σύμφωνα με τα ανωτέρω, και όχι για τη θεμελίωση το πρώτον ευθύνης σε πρόσωπα τα οποία με τις προϊσχύουσες διατάξεις (όπως ίσχυαν κατά τον χρόνο γένεσης της υποχρέωσης) δεν ήταν αλληλεγγύως υπεύθυνα με το νομικό πρόσωπο ή τη νομική οντότητα.

* Η κ. Τζένη Πάνου είναι υπεύθυνη του Φορολογικού Τμήματος της ASnetwork (www.asnetwork.gr).

** Το άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στην Καθημερινή της Κυριακής. 

Ακολουθήστε το Money Review στο Google News