Γιατί ανεβαίνει το κόστος δανεισμού στην Ελλάδα;
Στις αρχές του 2020 και πριν από την έναρξη της πανδημίας, η διαφορά απόδοσης (spread) μεταξύ του 10ετούς ελληνικού ομολόγου και του αντίστοιχου γερμανικού βρισκόταν στις 165 μονάδες βάσης. Στα μέσα Φεβρουαρίου 2022 η διαφορά απόδοσης «έφθασε» στις 240. Γιατί παρατηρείται αύξηση του κόστους δανεισμού της χώρας μας; Η απάντηση βρίσκεται τόσο στις οικονομικές όσο και στις επιδημιολογικές εξελίξεις.
Το κόστος δανεισμού ακολουθεί ανοδική πορεία όταν αυξάνεται το δημόσιο χρέος (% επί του ΑΕΠ) αλλά και όταν αυξάνεται η οικονομική αβεβαιότητα. Από την άλλη πλευρά, η βελτίωση στον τομέα «διαρθρωτικές αλλαγές» αποτελεί βασικό παράγοντα αποκλιμάκωσης του κόστους δανεισμού. Τέλος, οι προσδοκίες αύξησης του επιτοκίου πολιτικής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) «φουσκώνουν» το κόστος δανεισμού.
Σύμφωνα με το ΔΝΤ, το ελληνικό χρέος αυξήθηκε από το 184,9% του ΑΕΠ το 2019 στο 206,7% του ΑΕΠ το 2021 και εκτιμάται ότι θα μειωθεί στο 179,6% του ΑΕΠ το… 2026. Το 2026, δηλαδή, το ελληνικό χρέος θα βρίσκεται ελαφρώς χαμηλότερα από το 183,8% του ΑΕΠ το 2011. Τότε η χώρα μας βρισκόταν ήδη σε δημοσιονομικές δυσκολίες οι οποίες οδήγησαν σε πτώχευση και «κούρεμα» του χρέους… Οσον αφορά την οικονομική αβεβαιότητα, o σχετικός δείκτης καταγράφει, από τις αρχές του 2020 μέχρι τα τέλη του 2021, μικρή μείωση της τάξης του 3%. Επιπλέον, οι εξελίξεις στον δείκτη «ποιότητα των θεσμών και κανονισμών» της World Bank, ο οποίος καταγράφει την ικανότητα του κράτους να εφαρμόζει πολιτικές οι οποίες παροτρύνουν την ανάπτυξη του ιδιωτικού τομέα, δείχνει ότι εν μέσω πανδημίας η Ελλάδα βελτιώθηκε. Οχι όμως σημαντικά. Πράγματι, μεταξύ 214 χωρών η Ελλάδα ανέβηκε στην 60ή θέση το 2020 από την 63η το 2019. Επιπροσθέτως, και όσον αφορά τον δείκτη «αντιμετώπιση της διαφθοράς», η Ελλάδα ανέβηκε το 2020 μόλις στην 88η θέση από την 90ή το 2019.
Με τον πληθωρισμό στην Ευρωζώνη ήδη στο 5%, υπερδιπλάσιο δηλαδή του στόχου για 2%, η ΕΚΤ «πιέζεται», όσο και εάν προσπαθεί να το αποφύγει, προκειμένου να αυξήσει το επιτόκιο πολιτικής. Σε αυτό συμβάλλει και η κρίση στις σχέσεις Ουκρανίας και Ρωσίας η οποία οδηγεί σε αύξηση του κόστους ενέργειας. Οι προοπτικές αύξησης του επιτοκίου πολιτικής επηρεάζουν ανοδικά το κόστος δανεισμού στην Ευρωζώνη και, βέβαια, στην Ελλάδα.
Αυτά όσον αφορά τα οικονομικά θέματα, μεταξύ των οποίων σίγουρα οι δημοσιονομικές εξελίξεις αποτελούν τον κυρίαρχο παράγοντα αύξησης του ελληνικού κόστους δανεισμού. Οσον αφορά τις επιδημιολογικές εξελίξεις, πρόσφατη ανάλυση στο επιστημονικό περιοδικό Economic Modelling κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι αρνητικές εξελίξεις στους θανάτους από τον ιό αποτελούν σημαντικό παράγοντα αύξησης του κόστους δανεισμού. Και τούτο επειδή αντικατοπτρίζουν την ικανότητα της κάθε χώρας να αντιμετωπίζει επιτυχώς (ή ανεπιτυχώς) την έξαρση της πανδημίας. Σύμφωνα, λοιπόν, με τη βάση δεδομένων των Financial Times, η χώρα μας κατέγραψε, μεταξύ Μαρτίου 2020 και Ιουλίου 2021, λιγότερους νέους θανάτους (ανά 100.000 πληθυσμό) σε σχέση με την Ευρωπαϊκή Ενωση, τις ΗΠΑ αλλά και το Ηνωμένο Βασίλειο.
Σήμερα, όμως, η Ελλάδα δυστυχώς υπερβαίνει τις Ε.Ε., ΗΠΑ, αλλά και το Ηνωμένο Βασίλειο όσον αφορά το παραπάνω (μακάβριο) στατιστικό. Οι θετικές επιδημιολογικές εξελίξεις τόσο το 2020 όσο και μεγάλο μέρος του 2021 στη χώρα μας συνέβαλαν σε συμπίεση του ελληνικού κόστους δανεισμού. Οι μη θετικές επιδημιολογικές εξελίξεις στο τελευταίο διάστημα, όμως, ώθησαν το ελληνικό επιτόκιο δανεισμού προς τα πάνω!
Ενώ λοιπόν, λόγω εμβολίων, ο δρόμος εξόδου από την πανδημία φαίνεται να πλησιάζει, έστω και με αργό ρυθμό προς στο τέλος του, το spread δανεισμού «επιμένει» κοντά στο spread του 1922! Τότε, το spread μεταξύ του ελληνικού κόστους δανεισμού και του μακροχρόνιου κόστους δανεισμού στο Λονδίνο βρισκόταν στις 211 μονάδες βάσης! Οχι και τόσο ενθαρρυντικό νέο, καθώς «κλείνουμε» 100 έτη από τη Μικρασιατική Καταστροφή…
* Ο κ. Κώστας Μήλας είναι καθηγητής Χρηματοοικονομικών, University of Liverpool Management School.
** Το άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στην Καθημερινή της Κυριακής.
Ακολουθήστε το Money Review στο Google News
