Ψηφιακή τραπεζική και τα όρια της τεχνολογίας
Οι τεχνολογικές εξελίξεις και η μετάβαση στη ψηφιακή οικονομία σηματοδοτούν μια νέα εποχή και για το τραπεζικό κλάδο. Αναμφίβολα η τεχνολογική αναβάθμιση αποτελεί μονόδρομο για τις τράπεζες. Ανάλογες τεχνολογικές βελτιώσεις στο παρελθόν, όπως η υιοθέτηση αυτόματων μοντέλων μέτρησης και διαχείρισης κινδύνου, είχαν θετικές επιπτώσεις τόσο για τις τράπεζες, μειώνοντας το λειτουργικό κόστος και το κόστος επισφαλειών, όσο και για τους δανειολήπτες μειώνοντας το κόστος χρηματοδότησης. Είναι επίσης βέβαιο ότι τα περιθώρια για παραιτέρω βελτίωση της αποδοτικότητας των τραπεζών, μέσω της ψηφιοποίησης σημαντικού μέρους των λειτουργικών εργασιών παραμένουν σημαντικά. Ωστόσο, όσοι πιστεύουν ότι στο μέλλον όλες οι τραπεζικές συνδιαλλαγές θα γίνονται από μια εφαρμογή χωρίς καμία ανθρώπινη διαμεσολάβηση, προαναγγέλλοντας με το τρόπο αυτό και το τέλος των τραπεζικών υποκαταστημάτων θα πρέπει να το ξανασκεφτούν. Οι προβλέψεις αυτές αγνοούν τα οφέλη από την αλληλεπίδραση μεταξύ των στελεχών μιας τράπεζας και των δανειοληπτών, η οποία δεν δύναται να αντικατασταθεί από την υφιστάμενη τεχνολογία.
Μια από τις βασικές λειτουργίες της τράπεζας είναι η συλλογή και επεξεργασία πληροφοριών που αφορούν τη πιστοληπτική ικανότητα των δανειοληπτών. Η πληροφορία μπορεί να είναι άμεσα επαληθεύσιμη και μεταβιβάσιμη όπως για παράδειγμα οι οικονομικές καταστάσεις, τα επιχειρηματικά σχέδια και τα χρηματικά διαθέσιμα. Υπάρχει όμως και η μη-επαληθεύσιμη, μη-μεταβιβάσιμη πληροφορία, όπως για παράδειγμα ο χαρακτήρας του επιχειρηματία, ή οι ιδιαιτερότητες μιας μικρής τοπικής αγοράς, η οποία αντλείται μέσα από τη τραπεζική σχέση, την αλληλεπίδραση δηλαδή μεταξύ του τραπεζικού στελέχους δανειοδοτήσεων με τον επιχειρηματία. Και εάν για τη πλειονότητα των μεγάλων επιχειρήσεων, η πιστοληπτική τους ικανότητα βασίζεται σε άμεσα επαληθεύσιμες και μεταβιβάσιμες πληροφορίες, οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις βασίζονται σε μεγάλο βαθμό στη τραπεζική σχέση.
Τα οφέλη της τραπεζικής σχέσης τα οποία έχουν καταγραφεί από μελέτες περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων χαμηλότερα επιτόκια, ευνοϊκότερους όρους δανεισμού ακόμα και στήριξη με πρόσθετη ρευστότητα σε περίπτωση οικονομικής κρίσης. Επιπλέον, σε πρόσφατη μελέτη διαπιστώθηκε ότι οι επιχειρήσεις, των οποίων η τραπεζική σχέση διακόπηκε εξαιτίας της απορρόφησης της τράπεζάς τους από άλλη τράπεζα είχαν υψηλότερη πιθανότητα να αθετήσουν τις υποχρεώσεις τους. Συγκεκριμένα, η μελέτη εστίασε στις τουριστικές επιχειρήσεις κατά την περίοδο της κρίσης και των πολυάριθμων συγχωνεύσεων μεταξύ των τραπεζών. Διαπιστώνοντας ότι τα έσοδα του τουρισμού απο το εξωτερικό δεν επηρεάστηκαν ιδιαίτερα ή σημείωσαν άνοδο, η μελέτη καταλήγει στο συμπέρασμα ότι ένα ποσοστό των κακοπληρωτών επιχειρήσεων του τουριστικού κλάδου επηρεάστηκε από την διακοπή της σχέσης τους με τη υπο συγχώνευση τράπεζα σε τέτοιο βαθμό που επέλεξε να σταματήσει την αποπληρωμή των δανείων προς τη «νέα» τράπεζα. Το φαινόμενο αυτό είναι πιο έντονο στις περιπτώσεις όπου η απορρόφηση της τράπεζας συνδυάστηκε με κλείσιμο υποκαταστημάτων και αλλαγές στο προσωπικό των δανειοδοτήσεων.
Καταλήγοντας, η τεχνολογική αναβάθμιση αποτελεί μονόδρομο εάν οι τράπεζες θέλουν να ανταγωνιστούν τις νέες εταιρείας τεχνολογίας και χρηματοδότησης γνωστές και ως fintechs. Ωστόσο, τα όρια της σημερινής τεχνολογίας οριοθετούν και το βαθμό αυτή της προσαρμογής. Ίσως στο μέλλον οι μηχανές να μπορούν να αλληλοεπιδρούν με τους ανθρώπους και να μπορούν να συλλέγουν πληροφορίες ακόμα και για τον χαρακτήρα ή τις δεξιότητες. Μέχρι τότε, το ανθρώπινο δυναμικό των τραπεζών θα συνεχίσει να αποτελεί μια σημαντική πηγή πληροφορίας θεμελιώνοντας σχέσεις εμπιστοσύνης με την τοπική επιχειρηματική κοινότητα.
O Παναγιώτης Αβραμίδης είναι Αναπληρωτής Καθηγητής Χρηματοοικονομικών στο Alba Graduate Business School και μέλος του Institute for Hellenic Growth and Prosperity, The American College of Greece.
1. Avramidis, Asimakopoulos and Maliaropulos (2021) Disrupted Lending Relationship and Borrower’s Strategic Default, Journal of Financial Services Research, forthcoming
Ακολουθήστε το Money Review στο Google News
