Καινοτομώντας σε περιόδους κρίσης
Σε κάθε περίοδο οικονομικής αστάθειας, οι επιχειρήσεις κάθε μεγέθους υποφέρουν από αβεβαιότητα, οδηγώντας παράλληλα τους δείκτες ευημερίας της οικονομίας σε κάθετη πτώση. Η κρίση της τωρινής πανδημίας δεν αποτελεί εξαίρεση. Τα καλά νέα είναι ότι μακροπρόθεσμα θα δούμε να γεννιέται πραγματική καινοτομία.
Το 1969, επιστήμονες του υπουργείου Άμυνας των ΗΠΑ δημιούργησαν το πρώτο δίκτυο μεταγωγής δεδομένων, σε μια περίοδο που ήταν έντονος ο φόβος ενός πυρηνικού πολέμου: Το ARPAnet εφευρέθηκε για να επιτρέπει την επικοινωνία, ακόμη κι αν οι τηλεπικοινωνιακές υποδομές υφίσταντο σοβαρό πλήγμα. Αποτελεί ένα από τα πρώτα παραδείγματα καινοτομίας σε μια περίοδο παγκόσμιας κρίσης, και πρόγονο του Διαδικτύου. Παραδείγματα όπως αυτά θα μπορούσαν να εντοπιστούν σε κάθε περίοδο που η ανθρωπότητα αντιμετώπιζε αβεβαιότητα. Ήταν θέμα προσαρμογής και επιβίωσης.
Τώρα που η πανδημία του κορωνοϊού δημιουργεί πρωτοφανείς συνέπειες για την παγκόσμια οικονομία, ήρθε η ώρα να κάνουμε ό, τι γνωρίζουμε καλύτερα σαν ανθρωπότητα: να καινοτομήσουμε και να προσαρμοστούμε.
Καινοτομία σημαίνει ευελιξία. Και η ευελιξία ή η έλλειψη αυτής είναι ο νούμερο ένα λόγος για τον οποίο ορισμένες επιχειρήσεις ευδοκιμούν και άλλες όχι.
Το τέλειο παράδειγμα αυτού είναι η Alibaba: ήταν μια κινεζική εταιρεία B2B e-commerce με 400 υπαλλήλους όταν ο ιός SARS έπληξε τη χώρα το 2003. Όταν ένας υπάλληλός της νόσησε από τον SARS, όλη η εταιρεία μπήκε σε καραντίνα και γύρισαν σε δουλειά από το σπίτι. Επιπλέον, ο ιδρυτής της, Jack Ma, επικεντρώθηκε στην ανάπτυξη μιας δεύτερης διαδικτυακής πλατφόρμας C2C marketplace, η οποία επέτρεψε και στους τελικούς καταναλωτές να αγοράζουν εύκολα κατά τη διάρκεια της επιδημίας. Με την καινοτόμο προσέγγισή του, ο Jack Ma μετέτρεψε την Alibaba σε πολυεθνική εταιρεία με περισσότερους από 100.000 υπαλλήλους.
Εταιρείες όπως οι Airbnb και Uber γιγαντώθηκαν μέσα σε περιόδους οικονομικής ύφεσης, προσφέροντας διέξοδο στην αδυναμία των καταναλωτών να ανταποκριθούν στα έξοδα φιλοξενίας και μετακίνησης. Και τώρα ανήκουν σε αυτές που δοκιμάζονται πιο σκληρά, οπότε θα έχει ενδιαφέρον να δούμε πώς θα προσαρμοστούν.
Σε μια εποχή που η τεχνολογία απέδειξε πόσο μπορεί να ωφελήσει τις επιχειρήσεις που την υιοθέτησαν σωστά και άμεσα, δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι από μόνη της δεν είναι αρκετή. Αν δεν ενσωματωθεί σωστά στις διαδικασίες, την κουλτούρα και τη στρατηγική μιας επιχείρησης, δεν θα είναι παρά απλά ένα εργαλείο που –λίγο έως πολύ– μένει αχρησιμοποίητο. Αυτό το εργαλείο θα πρέπει να μάθουν να το αξιοποιούν οι άνθρωποί της, από τη διοίκηση ως τους υπαλλήλους. Χαρακτηριστικό αυτής της ανάγκης είναι το αποτέλεσμα έρευνας της ICAP που δείχνει πως 54,6% των ελληνικών επιχειρήσεων θεωρούν την τηλεργασία λιγότερο αποτελεσματική, και 43% δεν επιθυμούν να τη διατηρήσουν μετά το πέρας της πανδημίας.
Η έλλειψη κατάρτισης που θα έκανε τη χρήση αυτών των εργαλείων αποτελεσματική είναι εμφανής. Επομένως, τώρα είναι η κατάλληλη στιγμή για την ανάπτυξη νέων δεξιοτήτων (upskilling), αλλά και για την εκπαίδευση σε δεξιότητες που θα εξασφαλίσουν επαγγελματική ευημερία στο μέλλον (reskilling).
Αυτό το εργαλείο, επίσης, η τεχνολογία, θα πρέπει να διευκολύνει την οργάνωση μιας επιχείρησης: επομένως πρέπει να γίνουν βαθιές δομικές αλλαγές στις διαδικασίες που ακολουθούνται, στη νοοτροπία της διοίκησης, στη στρατηγική των αποφάσεων.
Μέσα σε μερικές ημέρες, χιλιάδες επιχειρήσεις δούλεψαν σκληρά για να δημιουργήσουν ένα e-shop, ένα πρόγραμμα online συνεδριών, ένα σύστημα διανομών κ.ο.κ. Όλα αυτά είναι εξαιρετικές προσπάθειες προς τη σωστή κατεύθυνση, αλλά πρέπει να κοιτάξουμε και πιο μακριά, προς ένα μέλλον όπου η ευελιξία και η καινοτομία είναι αναπόσπαστο κομμάτι μίας εταιρείας και εμπεριέχονται ουσιαστικά στις δομές της. Οι δυνατότητες θα πρέπει να προβλέπονται πριν τις ανάγκες, ώστε η εξέλιξη να μην αποτελεί σπασμωδική κίνηση επιβίωσης, αλλά επένδυση που θα εξαργυρωθεί.
Το επόμενο διάστημα θα δούμε πολλές και βαθιές αλλαγές σε διάφορους τομείς. Νέα μοντέλα επιχειρήσεων θα γεννηθούν, ακόμη και νέοι κλάδοι εμπορικής δραστηριότητας. Η παγκόσμια έλλειψη που παρατηρήθηκε σε πολλά προϊόντα και αγορές εξαιτίας της συγκέντρωσης μεγάλου μέρους της παραγωγής στην Κίνα, αναδεικνύει την ανάγκη για μεγαλύτερη διασπορά, τόσο στην παραγωγική διαδικασία όσο και στην εφοδιαστική αλυσίδα. Τα επαγγελματικά ταξίδια θα επανέλθουν στο φυσιολογικό σε ποσοστό 50%, σύμφωνα με πρόβλεψη του Bill Gates.
Όπως και οι επικοινωνίες, με τη δημιουργία του ARPAnet, έτσι και η επαγγελματική δραστηριότητα θα πρέπει να μπορεί να συνεχίζεται σε περιπτώσεις σοβαρών πληγμάτων. Η τεχνολογία και η καινοτομία είναι ο μόνος τρόπος: δίκτυα 5G, IoT, blockchain, ρομποτική και τεχνητή νοημοσύνη μπορούν να αλλάξουν την εφοδιαστική αλυσίδα και κάθε κλάδο. Γι’ αυτό και κάθε είδους καινοτομία πρέπει να εστιάζει σε βάθος χρόνου και όχι στην αντιμετώπιση μιας πρόσκαιρης ανάγκης μόνο.
*Ο κ. Φίλιππος Ζακόπουλος είναι Διευθύνων Εταίρος της εταιρείας ανάπτυξης και συμβουλευτικής επιχειρήσεων Found.ation.
Ακολουθήστε το Money Review στο Google News
