Η Σατραπεία 

Η υπηκοότητα απονέμεται σήμερα είτε λόγω σχέσεων αίματος (Jus sanguinis), πρακτική που πηγάζει από τον Ρωμαϊκό δίκαιο, είτε από τη γέννηση επί του εδάφους μιας χώρας (Jus soli), πρακτική με ρίζες στο Βρετανικό κοινό δίκαιο. Επιπροσθέτως στην Ελλάδα έχουμε επαναφέρει από το 2014 άλλη μία Ρωμαϊκή πρακτική, τη χρυσή βίζα μέσω επένδυσης. Από την αρχή του προγράμματος μέχρι τις 30/9/2021 αυτό το πρόγραμμα χρησιμοποίησαν 9,129 επενδυτές, με απαιτούμενη επένδυση €250,000. Τέλος, ιθαγένεια απονέμεται μέσω εξετάσεων σε πρόσωπα που θεμελιώνουν δικαίωμα (π.χ. επι μακρόν διαμένοντες). 

Υπάρχει όμως λόγος να περιοριζόμαστε από ρωμαϊκές αρχές όταν η έννοια είναι ουσία Ελληνική; Σύμφωνα με τον Ισοκράτη «τὸ τῶν Ἑλλήνων ὄνομα πεποίηκεν μηκέτι τοῦ γένους, ἀλλὰ τῆς διανοίας δοκεῖν εἶναι, καὶ μᾶλλον Ἕλληνας καλεῖσθαι τοὺς τῆς παιδεύσεως τῆς ἡμετέρας μετέχοντας». Ή σε ελεύθερη απόδοση «το όνομα Έλληνες κατόρθωσε να μη συμβολίζει την καταγωγή, αλλά την καλλιέργεια του πνεύματος, και Έλληνες να ονομάζονται όσοι δέχτηκαν τον τρόπο της δικής μας αγωγής και μόρφωσης».

Δυστυχώς ο πολιτικός ρεαλισμός της χρυσής βίζας έχει οδηγήσει σε μεγάλη υποτίμηση το εθνικό κεφάλαιο που αποτελεί η ικανότητα της χώρας να απονέμει υπηκοότητα. Στην πορεία έχουμε χάσει τις αξίες μας, έχουμε ξεχάσει να τιμήσουμε την ευρυμάθεια, τη φιλομάθεια, την πολυμάθεια. Την Ελληνομάθεια. 

Αυτός είναι ένας πήχης πολύ υψηλότερος βέβαια από τις εξετάσεις του υπουργείου Εσωτερικών, αλλά δεν χρειάζεται οι δύο προσεγγίσεις να είναι αλληλοαποκλειόμενες. Διατηρώντας όλα τα υπάρχοντα προγράμματα, η χώρα θα μπορούσε δυνητικά να προσθέσει μία οδό υπηκοότητας δια της παιδείας. 

Υπάρχουν διάφορες κατατάξεις των πανεπιστημίων του κόσμου για να αρχίσει κανείς. Αυτή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δεν περιλαμβάνει κατάταξη των τμημάτων κλασικών σπουδών (εστιάζει σε ευρύτερα γνωστικά πεδία), αλλά το κάνει π.χ. η Quacquarelli Symonds στην οποία αναφέρθηκε σε πρόσφατο άρθρο της η «Καθημερινή». Η λίστα περιλαμβάνει 70 τμήματα παγκοσμίως. Φυσικά δεν είναι όλα αξιόλογα, όμως 13 κατατάσσονται υψηλότερα από το υψηλότερο ελληνικό (το ΑΠΘ). Σε κάθε περίπτωση, είναι βέβαιο ότι το υπουργείο Παιδείας ήδη γνωρίζει, και πάντα μπορεί να διακρίνει ποια είναι αυτά που είναι πραγματικά αξιόλογα. Είναι βέβαιο ότι υπάρχουν διευθυντές τέτοιων τμημάτων, ερευνητές κλασσικών σπουδών για τους οποίους μία απόδοση υπηκοότητας θα τιμούσε τους ίδιους όσο και τη χώρα. Πιο ουσιαστικά όμως, μία τέτοια κίνηση θα επανέφερε τις ελληνικές αρχές στο κάδρο, έστω και σαν υποσημείωση στον πολιτικό ρεαλισμό.

Τί συμφορά, ἐνῷ εἶσαι καμωμένος
γιὰ τὰ ὡραία καὶ μεγάλα ἔργα
ἡ ἄδικη αὐτή σου ἡ τύχη πάντα
ἐνθάρρυνσι κ’ ἐπιτυχία νὰ σὲ ἀρνεῖται ˚
νὰ σ’ ἐμποδίζουν εὐτελεῖς συνήθειες,
καὶ μικροπρέπειες, κι ἀδιαφορίες.
Καὶ τί φρικτὴ ἡ μέρα ποῦ ἐνδίδεις
(ἡ μέρα ποῦ ἀφέθηκες κ’ ἐνδίδεις),
καὶ φεύγεις ὁδοιπόρος γιὰ τὰ Σοῦσα,
καὶ πιαίνεις στὸν μονάρχην Ἀρταξέρξη
ποῦ εὐνοϊκὰ σὲ βάζει στὴν αὐλή του,
καὶ σὲ προσφέρει σατραπεῖες, καὶ τέτοια.
Καὶ σὺ τὰ δέχεσαι μὲ ἀπελπισία
αὐτὰ τὰ πράγματα ποῦ δὲν τὰ θέλεις.
Ἄλλα ζητεῖ ἡ ψυχή σου, γι’ ἄλλα κλαίει ˚
τὸν ἔπαινο τοῦ Δήμου καὶ τῶν Σοφιστῶν,
τὰ δύσκολα καὶ τ’ ἀνεκτίμητα Εὖγε ˚
τὴν Ἀγορά, τὸ Θέατρο, καὶ τοὺς Στεφάνους.
Αὐτὰ ποῦ θὰ στὰ δώσει ὁ Ἀρταξέρξης,
αὐτὰ ποῦ θὰ τὰ βρεῖς στὴ σατραπεία ˚
καὶ τί ζωὴ χωρὶς αὐτὰ θὰ κάμεις.

Κωνσταντίνος Καβάφης, 1910

Ακολουθήστε το Money Review στο Google News