Ώρα για αλλαγή μοντέλου στις ελληνικές επιχειρήσεις

Από τον περασμένο Μάρτιο έως και σήμερα, ζήσαμε μία δύσκολη και χωρίς προηγούμενο συγκυρία, καθώς βρεθήκαμε αντιμέτωποι με πρωτόγνωρες συνθήκες, υπό το βάρος μίας παγκόσμιας πανδημίας. Τώρα, βλέποντας το αισιόδοξο “φως” των εμβολιασμών να δείχνει την άκρη του τούνελ, ήρθε η ώρα για τα στελέχη των επιχειρήσεων να οραματιστούν την επόμενη μέρα, συνειδητοποιώντας, ωστόσο, αρχικά τις ταχύτατες αλλά και πολλές αλλαγές που συνέβησαν μέσα σε ένα τόσο μικρό χρονικό διάστημα.

Η αλήθεια είναι ότι υπάρχουν τομείς στους οποίους οι αλλαγές που έχουμε αντιμετωπίσει μέσα σε έναν μόλις χρόνο, μπορούν να συγκριθούν με όσες είδαμε συνολικά τα δέκα προηγούμενα. Έχει προηγηθεί μία πολύ σημαντική δεκαετία (2010-2019), η οποία μας έφερε για τα καλά στην εποχή της 4ης βιομηχανικής επανάστασης: νέες εταιρείες ψηφιακής τεχνολογίας αναδείχθηκαν, τα κοινωνικά δίκτυα απογειώθηκαν, ενώ σημαντικές αλλαγές επήλθαν σε πολλούς κλάδους με την εδραίωση της οικονομίας του διαμοιρασμού, όπως στον τουρισμό στις μεταφορές. Και κάπως έτσι, εντελώς ξαφνικά και απροειδοποίητα, το 2020, η χρονιά που ακολούθησε και συνέπεσε με την κρίση του COVID-19, απέδειξε το πώς, υπό αυτές τις συνθήκες, η ανάγκη για επιβίωση μάς οδήγησε σε απίστευτης ταχύτητας προσαρμογές. Αυτό συνέβη ειδικότερα στο χώρο της εργασίας, όπου σχεδόν όλες οι παραδοσιακές επιχειρήσεις αναγκάστηκαν, εν μία νυκτί, να υιοθετήσουν το – ανεφάρμοστο στον μεγαλύτερο βαθμό έως εκείνη τη στιγμή – μοντέλο της απομακρυσμένης εργασίας και να προσαρμοστούν σε αυτό δίχως να έχουν εναλλακτική λύση.

Η αποδόμηση της παραδοσιακής πυραμίδας διοίκησης

Μαζί με τις λύσεις ωστόσο, προέκυψαν και προβλήματα, παλιότερα και νέα, τα οποία, καθώς ο αρχικός ενθουσιασμός αυτών των ταχύτατων αλλαγών σιγά-σιγά φεύγει, έρχονται στην επιφάνεια.

Η εποχή επιβάλλει επιπλέον – ή και άλλου τύπου – αλλαγές από αυτές που επέβαλαν οι συνθήκες της πανδημίας. Και παρόλο που, πλέον, οι περισσότερες επιχειρήσεις σκέφτονται ήδη την επόμενη μέρα, ειδικά στη χώρα μας, μένει να φανεί αν οι εταιρείες έχουν την διάθεση να πραγματοποιήσουν τις δομικές αλλαγές εκείνες που είναι απαραίτητες για να οδηγηθούν με επιτυχία στο μέλλον, στη δεύτερη και ουσιαστική δεκαετία του ψηφιακού μετασχηματισμού.

Ακολουθώντας ακόμη την παραδοσιακή πυραμιδική μορφή management, που έχει τις ρίζες της στο 1910 και τους Φορντ και Τέιλορ και δημιούργησε τους σύγχρονους μεγάλους εταιρικούς οργανισμούς παγκόσμιας και υπερτοπικής εμβέλειας που κυριάρχησαν τα τελευταία χρόνια, οι περισσότερες επιχειρήσεις –παγκοσμίως, αλλά σίγουρα της χώρας μας– ακόμα ακολουθούν μία δομή με πολύ συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. Η ηγεσία τους αποτελεί μία μικρή κορυφή της πυραμίδας η οποία λαμβάνει τις αποφάσεις, ενώ όλα τα επιμέρους μέρη της – μοιρασμένα σε αποδοτικά αλλά συνήθως κάθετα τμήματα – υλοποιούν τις αποφάσεις και διοχετεύουν τα προϊόντα και τις υπηρεσίες τους.

Πρόκειται για μία δομή που, στην εποχή μας, δείχνει αναπόφευκτα σημάδια γήρανσης, καθώς δεν μπορεί πλέον, σε πολλές περιπτώσεις, να ανταποκριθεί σε νέες ανάγκες που έχουν προκύψει. Η καθετοποίηση σε μεγάλα τμήματα, που συνήθως έχουν κακή επικοινωνία και κακή συνεργασία μεταξύ τους, δε βοηθάει, ενώ μία σειρά από γραφειοκρατικές διαδικασίες που θεωρούνται απαραίτητες για να διατηρηθεί η δομή και ο έλεγχος περιορίζουν, τελικά, την καινοτομία, την ατομική πρωτοβουλία και καταπιέζουν τη δημιουργικότητα. Παράλληλα, το – κάποτε περιζήτητο – περιβάλλον των μεγάλων και ακριβών γραφείων, καθώς και των αυστηρών ωραρίων και προγραμμάτων, πλέον μειώνει την ευελιξία που είναι απαραίτητη στην εποχή μας και περιορίζει την εύρεση ταλέντου σε μικρές γεωγραφικές περιοχές.

Ώρα για θεμελιώδεις αλλαγές

Η ώρα του disruption έχει έρθει λοιπόν και, θεμελιώδεις αλλαγές στο μοντέλο διοίκησης των επιχειρήσεων εφαρμόζονται τόσο από τους τεχνολογικούς γίγαντες, όπως η Google, η Boston Dynamics και η Lemonade, όσο και από πιο παραδοσιακούς κολοσσούς, όπως το γνωστό πλέον παράδειγμα της Haier. Ταυτόχρονα, σε κάθε γεωγραφία του πλανήτη υπάρχουν πλέον «τοπικές» startup, που μόνο startup δεν θυμίζουν σιγά-σιγά. Στην Ελλάδα εταιρείες όπως οι eFood, Viva Wallet, Skroutz, Spotawheel κ.ά. κατέχουν πλέον σημαντικές θέσεις στην αγορά, αποδεικνύοντας ότι, αν οι παραδοσιακές εταιρείες δεν προσαρμόσουν τον τρόπο που δραστηριοποιούνται, τη χρήση της τεχνολογίας αλλά και τις δομές τους, ενδέχεται, τελικά, να αντιμετωπίσουν σημαντικά προβλήματα προσαρμογής στο αύριο που έρχεται.

Τι είναι εκείνο, όμως, που χρειάζονται και ποιο είναι το μοντέλο που μπορεί να τις οδηγήσει με επιτυχία στην επόμενη μέρα; Η απάντηση σίγουρα δεν είναι ξεκάθαρη ούτε μονοδιάστατη. Κάποιες πρώτες κατευθύνσεις όμως μοιάζουν να είναι οι μικρότερες εσωτερικά ομάδες που θα δρουν με μεγαλύτερη αυτονομία και θα στηρίζονται σε τεχνολογικά εργαλεία που θα βοηθούν στην πιο γρήγορη και ουσιαστική ροή της πληροφορίας, η διαρκής ανάπτυξη νέων δεξιοτήτων, καθώς και η ουσιαστική αξιοποίηση δεδομένων από τους πελάτες τους και ο ανοιχτός διάλογος μαζί τους. Στο κέντρο θα πρέπει να βρίσκεται μία σύγχρονη διοίκηση που θα αποτελεί το DNA του οργανισμού, αλλά όχι τον μοναδικό εγκέφαλο. Θα κρατάει την πυξίδα και θα θέτει τη γενική στρατηγική, αλλά δεν θα αποφασίζει για τα πάντα μονοδιάστατα. Θα ανοίγει νέες κατευθύνσεις και θα υποστηρίζει τους ανθρώπους του οργανισμού –μαζί με μία σειρά υποστηρικτικών εσωτερικών μηχανισμών–, αλλά δεν θα αποτελεί μόνο ελεγκτικό μηχανισμό καλής εφαρμογής και τροχοπέδη.  Όλα αυτά αποτελούν μεγάλες και δομικές αλλαγές. Αλλαγές που όμως μοιάζουν απαραίτητες για να οδηγήσουν κάθε επιχείρηση στο αύριο που έρχεται, και, μετά την πανδημία, μοιάζει ακόμα πιο κοντά.

*Ο κ. Ζακόπουλος είναι Partner, Managing Director στο Found.ation 

ReplyForward

Ακολουθήστε το Money Review στο Google News