Τα μέτρα στήριξης και ο κίνδυνος του πληθωρισμού
Σύμφωνα με τον Economist μόνο 37 χώρες θα εμβολιάσουν σημαντικό μέρος του πληθυσμού τους φέτος, 67 χώρες το 2022 και 84 χώρες το 2023. Επομένως, δεν θα μπορέσουμε να βγούμε από την παγκόσμια κρίση πανδημία κρίσης μέχρι τότε.
Οι πιθανότητες είναι ότι το κράτος θα συνεχίζει να παίζει μεγάλο ρόλο σε όλες τις οικονομίες. Η δημοσιονομική στήριξη θα πρέπει να είναι σημαντική και διαρκής στοχεύοντας να προστατεύει τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις, με βάση κοινωνικά παρά καθαρά οικονομικά κριτήρια. Ωστόσο, οποιαδήποτε στήριξη θα έχει οικονομικές συνέπειες. Γνωρίζουμε ποιες είναι αυτές οι συνέπειες και πώς να τις αντιμετωπίσουμε, τουλάχιστον στο άμεσο μέλλον;
Η συζήτηση που γίνεται στις ΗΠΑ όσον αφορά του πληθωριστικούς κινδύνους του πακέτου οικονομικής διάσωσης ύψους 1,9 τρισεκατομμυρίων δολαρίων για το 2021 που ανακοίνωσε η κυβέρνηση Biden, είναι πολύ ενδιαφέρουσα. Το πακέτο αυτό το οποίο ισοδυναμεί με λίγο κάτω από το 9% του ΑΕΠ, έχει το ίδιο μέγεθος με την άμεση δημοσιονομική βοήθεια που παρείχαν οι ΗΠΑ το 2020 (στο 9,1%). Το δεύτερο πακέτο δημοσιονομικής στήριξης όμως προκάλεσε βαθιές και σημαντικές διαφωνίες μεταξύ των εμπειρογνωμόνων, αναφορικά με το αν θα είναι πληθωριστικό.
Ανεξαρτήτως όμως του εάν θα φέρει πληθωριστικές πιέσεις, υπάρχουν δύο λόγοι για τους οποίους η κεντρική τράπεζα των ΗΠΑ (Federal Reserve, Fed) μπορεί να μην θέλει να επενέβη:
1.) Το πακέτο στοχεύει κυρίως στην κατανάλωση και όχι στις επενδύσεις κι είναι έτσι προσωρινής φύσης. Συνεπώς, ότι πληθωρισμός εμφανιστεί θα είναι επίσης προσωρινός και βραχύβιος. 2.) Η πρόσφατη αλλαγή στη στρατηγική της Fed σε καθεστώς στόχευσης του πληθωρισμού κατά μέσο όρο, (average inflation targeting) σημαίνει ότι έχει περιθώριο να ανεχθεί τον πληθωρισμό πάνω από το στόχο της. Δεν γνωρίζουμε για πόσο, αλλά γεγονός είναι ότι ο πληθωρισμός ήταν κάτω από τον στόχο του 2% λίγο-πολύ συνεχώς από το 2012 μέχρι σήμερα, που ισοδυναμεί με την διάρκεια ενός ολόκληρου οικονομικού κύκλου. Ως εκ τούτου, η Fed έχει το περιθώριο να ανεχθεί τον πληθωρισμό πάνω από το 2%, είτε για παρατεταμένη περίοδο εάν ο πληθωρισμός ξεπεράσει μόνο το όριο κατά μικρά ποσά, είτε για ένα σύντομο χρονικό διάστημα, εάν ξεπεράσει το όριο κατά μεγάλα ποσά.
Ωστόσο οι αγορές παραμένουν ψύχραιμες. Παρατηρούμε ένα σαφές άλμα, σε σύγκριση με ότι πίστευαν οι αγορές τον Μάιο, όχι μόνο για το άμεσο μέλλον αλλά και το πιο μακρινό. Οι αγορές αναμένουν ότι ο πληθωρισμός θα φτάσει στο 2% σε 2 χρόνια και θα παραμείνει εκεί για τα επόμενα δέκα. Δηλαδή δεν υπάρχει άμεσος κίνδυνος πληθωρισμού κι αμφιβάλλω πολύ ότι η Fed θα χρειαστεί να επενέβη.
Τι σημαίνει αυτό για τη ζώνη του ευρώ; Αναμένουμε ότι οι χώρες της ζώνης του ευρώ θα συνεχίσουν επίσης να παρέχουν δημοσιονομική στήριξη; Και τι μας λένε οι προσδοκίες για τον πληθωρισμό; Υπάρχει άμεσο ρίσκο για πληθωριστική πίεση που θα απαιτούσε από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) να αλλάξει κατεύθυνση πολιτικής;
Παρατηρούμε ένα μεγάλο άλμα στον προσδοκώμενο πληθωρισμό για το τρέχον έτος, το οποίο θα κορυφωθεί το 2022 (για το οποίο το σημείο της αναθεώρησης από τον Μάιο είναι πάνω από 100 μονάδες βάσης). Αυτό οφείλεται στην αντιστροφή προηγούμενων παραγόντων που είχαν αποπληθωριστικές τάσεις (ενεργειακές τιμές και ΦΠΑ στη Γερμανία).
H αύξηση αυτή είναι προσωρινή. Ο πληθωρισμός αναμένεται να μειωθεί ένα χρόνο μετά, δηλ. το 2023, και να φτάσει σταδιακά στο επίπεδο του 1,5%, τα επόμενα 10 χρόνια. Συνεπώς , οι κίνδυνοι που ενέχουν φαίνεται να είναι συγκρατημένοι και στη ζώνη του ευρώ. Με βάση αυτές της πληροφορίες, δεν μπορούμε να αναμένουμε καμία αλλαγή πολιτικής από την ΕΚΤ.
Αυτό που δεν γνωρίζουμε όμως είναι εάν οι αγορές έχουν λάβει υπόψιν τους στις εκτιμήσεις τους ένα τυχόν πρόγραμμα δημοσιονομική στήριξης στο μέλλον και κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι δεν θα έχει πληθωριστικό αντίκτυπο ή απλά δεν έχουν λάβει υπόψιν τους ένα τέτοιο πρόγραμμα. Σίγουρα η μακροχρόνια διάρκεια της πανδημίας δείχνει ότι υπάρχει μεγάλη ανάγκη για δημοσιονομική στήριξη. Πάντως προς το παρόν οι πληθωρικοί κίνδυνοι φαίνονται μικροί.
Υπάρχουν δύο λόγοι, για τους οποίους εάν επρόκειτο να υπάρξουν πληθωριστικές πιέσεις, αυτές έχουν μεγαλύτερη σημασία για την ζώνη του ευρώ παρά για τις ΗΠΑ.
Πρώτον, τυχόν υψηλός πληθωρισμός θα φέρει την ΕΚΤ σε δύσκολη θέση. Από τη μία πλευρά, οι πληθωριστικές πιέσεις θα απαιτούσαν τη διακοπή της ποσοτικής χαλάρωσης και την αύξηση των επιτοκίων. Από την άλλη, η ποσοτική χαλάρωση παίζει καίριο ρόλο στο να επιτρέπει στα κράτη της ζώνης του ευρώ να έχουν πρόσβαση στης αγορές προκειμένου να μπορούν να καλύπτουν τις δαπάνες τους. Θα ερχόταν έτσι ο βασικός ρόλος της ΕΚΤ για την συγκράτηση του πληθωρισμού σε σύγκρουση με την επιθυμία της να βοηθήσει τα κράτη να έχουν πρόσβαση σε προσιτή χρηματοδότηση.
Δεύτερον, η αναλογικότητα της πολιτικής της ΕΚΤ αμφισβητήθηκε από το γερμανικό συνταγματικό δικαστήριο, δημιουργώντας ένα επικίνδυνο ιστορικό προηγούμενο. Εάν ο πληθωρισμός επανεμφανιστεί, αλλά η ΕΚΤ δεν αλλάξει την πολιτική της πορεία, φοβούμενη τον οικονομικό κατακερματισμό της ευρωζώνης, μπορεί να υπάρξει πίεση για να την αμφισβητήσει και πάλι, γεγονός που θα σήμαινε μεγάλο πλήγμα για την φήμη της.
Η καθυστέρηση εμβολιασμού κατά του κορονοϊού σημαίνει αργή επανεκκίνηση της οικονομίας και μεγάλη ανάγκη για περαιτέρω δημοσιονομική στήριξη. Τουλάχιστον προς το παρών, αυτό δεν έχει επιφέρει πληθωριστικές πιέσεις.
Ακολουθήστε το Money Review στο Google News
