Οι ενεργειακές επιπτώσεις της εισβολής στο Κουρσκ

Η αιφνιδιαστική εισβολή περίπου 10.000-15.000 Ουκρανών στρατιωτών και εκατοντάδων τεθωρακισμένων στην περιφέρεια του Κουρσκ αποτελεί ακόμη μία στιγμή καμπής του μεγαλύτερου συμβατικού πολέμου στην Ευρώπη από το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.

Αναδεικνύει σε τακτικό επίπεδο τα πολύ σοβαρά προβλήματα που προκύπτουν στο αξιόμαχο των ρωσικών στρατιωτικών υπηρεσιών πληροφοριών που δεν προέβλεψαν την ουκρανική επίθεση, αλλά καταδεικνύουν ταυτόχρονα την αποδυνάμωση της πυρηνικής αποτρεπτικής αξιοπιστίας στο μεταψυχροπολεμικό σύστημα πολυπολικότητας που έχει καταστεί μετά το 2022 πολύ πιο ασταθές και πολύ πιο επικίνδυνο.

Στον βαθμό που το ΝΑΤΟ, οι ΗΠΑ και η Ε.Ε. γνώριζαν εκ των προτέρων τον ουκρανικό επιθετικό σχεδιασμό, είναι εντυπωσιακό το πόσο αναξιόπιστη έχει καταστεί η ρωσική πυρηνική αποτροπή, κάτι που είναι δομικά αποσταθεροποιητικό για το διεθνές σύστημα.

Κανένας Αμερικανός πρόεδρος από όσους εξόπλισαν τους μουτζαχεντίν στο Αφγανιστάν δεν θα διανοείτο ποτέ να εγκρίνει και πολύ περισσότερο να εξοπλίσει μια αφγανική επίθεση κατά της σοβιετικής Κεντρικής Ασίας. Το ταμπού αύριο έχει σπάσει προ πολλού, καθώς οι ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις στοχοποιούν ενίοτε επιτυχημένα κρίσιμες ενεργειακές υποδομές της Ρωσίας σε μεγάλο βάθος εντός της χώρας ως αντίποινα στα ρωσικά πλήγματα –ως επί το πλείστον– κατά του ουκρανικού ηλεκτρικού δικτύου.

Από απόψεως παγκόσμιας ενεργειακής ασφάλειας, ωστόσο, τα μεν ρωσικά πλήγματα έχουν τοπικές και περιορισμένες επιπτώσεις, τα δε ουκρανικά μπορεί να έχουν παγκόσμιες εάν συστηματικοποιηθούν σε σημείο που θα θέσουν εκτός λειτουργίας μεγάλα τμήματα της ρωσικής βιομηχανίας υδρογονανθράκων.

Αυτό άλλωστε ζητούν επίμονα οι Ουκρανοί από την Ουάσιγκτον εδώ και μήνες, δηλαδή να τους επιτραπεί να χρησιμοποιήσουν και να λάβουν μεγαλύτερες ποσότητες φονικότερων όπλων βαθέος πλήγματος. Ενας από τους αδήλωτους στόχους της εισβολής Ζελένσκι –εάν επιτύχει– είναι να αποδείξει στη Δύση ότι μπορεί να επιφέρει αυτά τα πλήγματα ή ότι μπορεί να εδραιώσει τον έλεγχό του επί ρωσικών εδαφών, για να τα ανταλλάξει σε μια μελλοντική διαπραγμάτευση.

Η εισβολή Ζελένσκι στο Κουρσκ σηματοδοτεί σε κάθε περίπτωση μια νέα κλιμάκωση σε συνθήκες μεγάλης στρατηγικής αβεβαιότητας λόγω των εξαιρετικά διχαστικών αμερικανικών εκλογών αλλά και της στρατηγικής μυωπίας πολλών Ευρωπαίων ηγετών, ορισμένοι εκ των οποίων προτείνουν ακόμη και την αποστολή νατοϊκών στρατευμάτων στην Ουκρανία.

Η αρχική πρόοδος της εισβολής, η οποία έως τα μέσα της προηγούμενης εβδομάδας φαίνεται να έχει περιορισθεί σε μια ζώνη 1.250 τετραγωνικών χλμ., που περιβάλλεται από τρία ποτάμια, δεν έχει ανατρέψει και δεν πρόκειται να ανατρέψει τα στρατηγικά δεδομένα της ρωσο-ουκρανικής σύγκρουσης.

Η Ουκρανία ούτε διαθέτει τις δυνάμεις ούτε θα της δοθούν δάνειες δυνάμεις για να επιτελέσει μια εισβολή τέτοιας έκτασης ώστε να υποχρεώσει τους Ρώσους να εγκαταλείψουν τα εδάφη της στην ανατολική Ουκρανία και πολύ περισσότερο την Κριμαία. Ο Ζελένσκι δεν είναι ούτε Ναπολέων ούτε Χίτλερ, και αυτό που ξεκίνησε στις 6 Αυγούστου δεν είναι μια νέα επιχείρηση Μπαρμπαρόσα. Μπορεί να εντυπωσιάσει και να τονώνει το ηθικό, αλλά το ηθικό από μόνο του δεν κερδίζει πολέμους και ιδίως πολέμους φθοράς.

Ως εκ τούτου, η όλη επιχείρηση αποτελεί απόπειρα αντιπερισπασμού με στόχο να αποσπάσει ρωσικές δυνάμεις από το Ντονμπάς ή έστω να μειώσει την πίεση στο συγκεκριμένο μέτωπο και έως σήμερα δεν έχει πετύχει τίποτε από τα δύο. Αντιθέτως, οι ρωσικές δυνάμεις συνεχίζουν να προωθούνται στο Ντονμπάς.

Στις αρχές της περασμένης εβδομάδας ο Ζελένσκι ανακοίνωσε ότι η ουκρανική στρατηγική θα επιχειρήσει να εδραιώσει οχυρωματικά τον θύλακο που τώρα ελέγχει, αλλά αν παραμείνει στατική σε μια τόσο περιορισμένη γεωγραφική έκταση, νομοτελειακά είτε θα περικυκλωθεί είτε θα στοχοποιηθεί από τα συντριπτικά πλήγματα της ρωσικής αεροπορίας.

Αυτό θα φανεί μέσα στις επόμενες εβδομάδες ή μήνες. Το ρίσκο του αντιπερισπασμού είναι μεγάλο και μπορεί να αποβεί καταστροφικό εάν οι Ρώσοι σπάσουν τις γραμμές της ουκρανικής άμυνας στο Ντονμπάς, όπου θα είχαν μεγαλύτερη χρησιμότητα οι 15.000 στρατιώτες που βρίσκονται στο Κουρσκ.

Οι Ουκρανοί φυσικά μπορεί να εφαρμόσουν τακτικές καμένης γης, συμπεριλαμβανομένου και του μετρητικού σταθμού/συμπιεστών των αγωγών ρωσικού φυσικού αερίου που διατρέχουν την Ουκρανία προς την Ανατολική Ευρώπη, διακόπτοντας manu militari τη συμφωνία διαμετακόμισης φυσικού αερίου που λήγει στα τέλη του έτους. Αυτή βέβαια είναι μια στρατηγική υψηλού ρίσκου, καθώς μπορεί να αφαιρέσει τα εσωτερικά πολιτικά επιχειρήματα που έως τώρα συγκρατούσαν ή φόβιζαν τον Πούτιν από το να κηρύξει μια μαζική γενική επιστράτευση.

Σε αυτή την περίπτωση θα περάσουμε σε έναν νέο, ακόμη μεγαλύτερο κύκλο κλιμακούμενης καταστροφής που θα παρατείνει την ανθρωποσφαγή και το στρατηγικό τέλμα για όλες τις πλευρές, ιδίως εάν επικρατήσει η Κάμαλα Χάρις τον Νοέμβριο.

*Ο δρ Θεόδωρος Τσακίρης είναι καθηγητής Γεωπολιτικής και Ενεργειακής Πολιτικής στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας.

** Το άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στην Καθημερινή της Κυριακής. 

Ακολουθήστε το Money Review στο Google News