Συναλλαγές μεταξύ συνδεδεμένων εταιρειών και «Transfer pricing»

Είναι πολύ σύνηθες στη σύγχρονη οικονομία για οργανωτικούς και επιχειρηματικούς λόγους, να δημιουργούνται και να λειτουργούν διαφορετικές εταιρείες, οι οποίες όμως ανήκουν σε κοινό ιδιοκτησιακό καθεστώς (όμιλος εταιρειών). Στον Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος (ΚΦΕ ν. 4172/2013) οι εταιρείες αυτές εμπίπτουν στην έννοια των «Συνδεδεμένων προσώπων». Ειδικότερα, σύμφωνα με τους ορισμούς που τίθενται στο άρθρο 2 του ΚΦΕ, συνδεδεμένες είναι δύο εταιρείες εφόσον:

α) Η πρώτη κατέχει άμεσα ή έμμεσα μετοχές, μερίδια ή συμμετοχή στο κεφάλαιο τουλάχιστον 33%, βάσει αξίας ή αριθμού ή δικαιώματα σε κέρδη ή δικαιώματα ψήφου στη δεύτερη.

β) Οι εταιρείες κατέχονται από τρίτο φυσικό πρόσωπο (ή συγγενικό αυτού πρόσωπο) ή νομικό πρόσωπο το οποίο κατέχει άμεσα ή έμμεσα μετοχές, μερίδια δικαιώματα ψήφου ή συμμετοχής στο κεφάλαιο τουλάχιστον 33%, βάσει αξίας ή αριθμού ή δικαιώματα σε κέρδη ή δικαιώματα ψήφου και στις δύο εταιρείες.

γ) Η πρώτη εταιρεία εξαρτάται διοικητικά ή έχει καθοριστική επιρροή (είτε άμεσα είτε έμμεσα) στη δεύτερη ή σε περίπτωση που και οι δύο εταιρείες εξαρτώνται διοικητικά ή υπάρχει καθοριστική επιρροή σε αυτές από ένα τρίτο πρόσωπο (φυσικό ή συγγενικό αυτού ή νομικό πρόσωπο).

Επισημαίνουμε ότι ως «συγγενικό πρόσωπο» θεωρείται ο/η σύζυγος και οι ανιόντες ή κατιόντες σε ευθεία γραμμή (περ. στ΄ άρθρου 2 του ΚΦΕ).

Οι ανωτέρω εταιρείες είναι σύνηθες να έχουν μεταξύ τους συναλλαγές για πωλήσεις αγαθών, παροχή υπηρεσιών, παροχή χρηματοδοτήσεων κ.λπ. Οι συναλλαγές αυτές μεταξύ συνδεδεμένων εταιρειών αποκαλούνται «Ενδοομιλικές συναλλαγές».

Λόγω της «σύνδεσης» των εταιρειών αυτών, ο καθορισμός των τιμών στις ενδοομιλικές τους συναλλαγές (transfer pricing) μπορεί να επηρεάζει τα οικονομικά αποτελέσματα της μιας εταιρείας υπέρ ή κατά της άλλης εταιρείας. Για παράδειγμα, υπερτιμημένες πωλήσεις από τη μία εταιρεία στην άλλη μπορεί να καλύπτουν ή να μετριάζουν τα τυχόν ζημιογόνα αποτελέσματα της πωλήτριας εταιρείας ή να μετριάζουν τα κέρδη της αγοράστριας.

Για τον λόγο αυτό, με το άρθρο 50 του ΚΦΕ ορίζεται ότι οι εταιρείες όταν πραγματοποιούν συναλλαγές, διεθνείς ή και εγχώριες, με συνδεδεμένα πρόσωπα με οικονομικούς ή εμπορικούς όρους διαφορετικούς από εκείνους που θα ίσχυαν μεταξύ μη συνδεδεμένων προσώπων (ανεξάρτητων επιχειρήσεων), οποιαδήποτε κέρδη τα οποία χωρίς τους όρους αυτούς θα είχαν πραγματοποιηθεί από την εταιρεία, αλλά τελικά δεν πραγματοποιήθηκαν λόγω των διαφορετικών όρων (αρχή των ίσων αποστάσεων) περιλαμβάνονται στα κέρδη της εταιρείας.

Ουσιαστικά ο ΚΦΕ με την ανωτέρω διάταξη καθιερώνει την επιβολή της αρχής των ίσων αποστάσεων (arm’s length principle) στις συναλλαγές μεταξύ συνδεδεμένων εταιρειών ή συνδεδεμένων με την εταιρεία φυσικών προσώπων.

Με βάση την αρχή αυτή, οι όροι που θα εφαρμόζουν οι εταιρείες στις μεταξύ τους συναλλαγές, αλλά και προς τα συνδεδεμένα με αυτές φυσικά πρόσωπα, δεν μπορεί να είναι διαφορετικοί από αυτούς που θα εφαρμόζονταν μεταξύ ανεξαρτήτων προσώπων. Επομένως, ένας φορολογικός έλεγχος μπορεί να απορρίπτει δαπάνες που προέρχονται από συνδεδεμένες εταιρείες κατά το ποσό που θεωρείται ότι είναι υπερτιμημένο ή να προσθέτει κέρδη σε πωλήσεις προς συνδεδεμένα πρόσωπα που θεωρούνται υποτιμολογημένες.

Για την απόδειξη της τήρησης της αρχής των ίσων αποστάσεων στις ενδοομιλικές τους συναλλαγές, οι εταιρείες οφείλουν να προετοιμάζουν τον Φάκελο Τεκμηρίωσης Ενδοομιλικών Συναλλαγών και να υποβάλουν Συνοπτικό πίνακα πληροφοριών μέχρι την προθεσμία υποβολής της ετήσιας δήλωσης φορολογίας εισοδήματός τους.

Φάκελο τεκμηρίωσης υποχρεούνται επίσης να τηρούν οι μόνιμες εγκαταστάσεις αλλοδαπών επιχειρήσεων στην Ελλάδα, για τις συναλλαγές τους με το κεντρικό ή και με τα συνδεδεμένα πρόσωπα του κεντρικού τους στην αλλοδαπή, καθώς και τα ημεδαπά νομικά πρόσωπα για τις παραπάνω συναλλαγές τους με μόνιμες εγκαταστάσεις που διατηρούν στην αλλοδαπή (παρ. 1 άρθρου 25 ν. 5104/2024).

Στον φάκελο παρέχονται πληροφορίες για τον όμιλο και την ελληνική εταιρεία (δραστηριότητες, λειτουργίες, κίνδυνοι, κ.λπ.). Επιπλέον, στον φάκελο περιγράφονται η φύση, οι όροι και η αξία των ενδοομιλικών συναλλαγών ανά είδος και αντισυμβαλλόμενο, καθώς και η τεκμηρίωσή τους, η οποία πραγματοποιείται εφαρμόζοντας μία από τις διεθνείς μεθόδους τεκμηρίωσης που προβλέπονται από τις κατευθυντήριες οδηγίες του ΟΟΣΑ για τις ενδοομιλικές συναλλαγές.

Δεν υπάρχει υποχρέωση τήρησης Φακέλου Τεκμηρίωσης, εφόσον οι παραπάνω συναλλαγές στο σύνολό τους ανέρχονται μέχρι του ποσού: α) 100.000 ευρώ ανά φορολογικό έτος όταν ο κύκλος εργασιών της εταιρείας δεν υπερβαίνει τα 5.000.000 ευρώ ή β) 200.000 ευρώ ανά φορολογικό έτος όταν ο κύκλος εργασιών της εταιρείας υπερβαίνει τα 5.000.000 ευρώ.

*Ο κ. Σταύρος Πετριδίσογλου είναι ορκωτός ελεγκτής λογιστής και υπεύθυνος του φορολογικού τμήματος της Accounting Solutions A.E. (www.accountingsolutions.gr).

** Το άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στην Καθημερινή της Κυριακής. 

Ακολουθήστε το Money Review στο Google News