Το διακύβευμα της 9ης Ιουνίου
Σε λίγες ημέρες όλοι οι Ευρωπαίοι πολίτες καλούμαστε να αποφασίσουμε για την επόμενη μέρα της Ευρώπης, μέσω της εκλογής των αντιπροσώπων μας στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Ποτέ άλλοτε η ψήφος μας δεν είχε τόσο βαρύνουσα σημασία, αφού την τελευταία πενταετία η Ευρωπαϊκή Ενωση είχε να αντιμετωπίσει τις μεγαλύτερες ίσως προκλήσεις από τη δημιουργία της, οι οποίες σκιαγραφούν και το διακύβευμα της κάλπης.
Οι αλλεπάλληλες κρίσεις που αντιμετωπίσαμε επιβεβαίωσαν ότι η Ε.Ε. αποτελεί το πιο καινοτόμο εγχείρημα στη σύγχρονη πολιτική Ιστορία, καταφέρνοντας να διασφαλίσει ειρήνη, δημοκρατία, ανθρώπινα δικαιώματα και ευημερία σε καιρούς αβεβαιότητας. Κατάφερε να επιδείξει αξιοθαύμαστες αντοχές σε ένα συνεχώς εξελισσόμενο και χαοτικό περιβάλλον. Αντεπεξήλθε με επιτυχία σε πρωτοφανείς, πολυσύνθετες και συνεχείς υπαρξιακές απειλές. Επινόησε μηχανισμούς και αύξησε τις ταχύτητες απόκρισης. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η επιχείρηση «Ελευθερία», που υλοποιήθηκε ταυτόχρονα σε όλα τα κράτη-μέλη όταν ξέσπασε η πανδημία, παρέχοντας πρόσβαση σε όλους στα ίδια εμβόλια, τα οποία αναπτύχθηκαν με τις πιο πρωτοποριακές μεθόδους σε ελάχιστο χρονικό διάστημα, χάρη και στη χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ), σώζοντας έτσι εκατομμύρια συμπολίτες μας.
Ταυτόχρονα, κατάφερε να διοχετεύσει εκατοντάδες δισεκατομμύρια στις χειμαζόμενες οικονομίες, ενεργοποιώντας τον Μηχανισμό Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Το σχέδιο ανήλθε στα 723 δισ. ευρώ, ύψος που το καθιστά το μεγαλύτερο πρόγραμμα οικονομικής ανάκαμψης στην Ευρώπη από το σχέδιο Μάρσαλ. Οι πόροι ήταν κοινοί και για τα 27 μέλη της Ε.Ε. και μοιράστηκαν στο κάθε κράτος ανάλογα με τις ανάγκες του. Να σημειωθεί πως η Ελλάδα ήταν από τις πλέον ωφελημένες χώρες, αναλογικά με το μέγεθός της, αφού δικαίως της αναγνωρίστηκε ότι μόλις ανέκαμπτε από μια υπερδεκαετή οικονομική κρίση.
Χάρη στις ευρωπαϊκές εγγυήσεις, ο όμιλος της ΕΤΕπ, ο χρηματοδοτικός βραχίονας της Ευρωπαϊκής Ενωσης, κατάφερε να απελευθερώσει ρευστότητα πολλών δισεκατομμυρίων ευρώ, παρέχοντας πολύτιμη στήριξη στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις που δοκιμάστηκαν από την πανδημία. Περισσότερες από 20 συνεχόμενες συμφωνίες παροχής ρευστότητας υπογράφηκαν στην Ελλάδα. Αμεση, κρίσιμη και αποφασιστική αποδείχθηκε και η παρέμβαση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, που με μια σειρά μέτρων νομισματικής πολιτικής και τραπεζικής εποπτείας κατάφερε να μετριάσει τον αντίκτυπο της πανδημίας στην οικονομία, στηρίζοντας όλους τους Ευρωπαίους πολίτες και σταθεροποιώντας τις οικονομίες.
Τα αντανακλαστικά της Ε.Ε. επιβεβαιώθηκαν όμως και με τα όσα επακολούθησαν της πανδημίας – ο πόλεμος στην Ουκρανία και η ενεργειακή κρίση. Και πάλι η ευρωπαϊκή συνοχή και αλληλεγγύη επιβεβαιώθηκαν στην πράξη. Το σχέδιο REPowerEU, που ενεργοποιήθηκε με ταχύτατους ρυθμούς τον Μάιο του 2022, μόλις δύο μήνες μετά την εισβολή στην Ουκρανία, κατέδειξε την αποφασιστικότητα της Ευρωπαϊκής Ενωσης να τερματίσει την εξάρτησή της από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα με εξοικονόμηση ενέργειας, διαφοροποίηση του εφοδιασμού και επιτάχυνση της μετάβασής της σε καθαρές μορφές ενέργειας. Κινητοποιώντας εκατοντάδες δισεκατομμύρια σε επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις, η ενωμένη Ευρώπη απέδειξε και πάλι ότι είναι παρούσα.
Οπως και στην πανδημία, η συμβολή της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων ήταν άμεση, με πρωτοφανείς σε μέγεθος χρηματοδοτικές δεσμεύσεις. Μόνο πέρυσι η ΕΤΕπ υπέγραψε συμφωνίες προνομιακής χρηματοδότησης ύψους άνω των 20 δισ. ευρώ για έργα που στηρίζουν τους στόχους του προγράμματος REPowerEU. Τα έργα στην Ελλάδα αναμένεται να είναι εμβληματικά –από την παραγωγή μπαταριών στην Ξάνθη μέχρι την ηλεκτρική διασύνδεση των Κυκλάδων–, με τη χώρα μας να κατατάσσεται για ακόμη μια φορά στις πλέον ωφελημένες από τις χρηματοδοτήσεις του ομίλου της ΕΤΕπ.
Ευρωπαϊκή αλληλεγγύη, όμως, δεν σημαίνει μόνο κοινοτικοί πόροι και χρηματοδότηση. Αλληλεγγύη είναι και το πρόγραμμα «προεγκατάστασης Ευρωπαίων πυροσβεστών», που εφαρμόστηκε για πρώτη φορά το καλοκαίρι του 2022 στην Ελλάδα, όπου 204 Ευρωπαίοι πυροσβέστες από έξι χώρες (Βουλγαρία, Γαλλία, Γερμανία, Νορβηγία, Ρουμανία, Φινλανδία) εγκαταστάθηκαν στη χώρα μας, παρέχοντας άμεση βοήθεια σε Ελληνες συναδέλφους τους, με τους οποίους επιχείρησαν από κοινού για την κατάσβεση πολλών πυρκαγιών. Αλληλεγγύη είναι και η ενίσχυση της ασφάλειας και της άμυνας της Ε.Ε., μέσω και της ΕΤΕπ, γιατί κανένας ευρωπαϊκός στόχος δεν μπορεί να επιτευχθεί σε περιβάλλον απειλών για την ειρήνη και την εδαφική μας ακεραιότητα.
Τα αποτελέσματα της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης τα τελευταία πέντε χρόνια είναι απτά: βγήκαμε από την ύφεση που προκάλεσε η πανδημία σε μόλις λίγους μήνες, ενώ αποφύγαμε σε μεγάλο βαθμό την ενεργειακή έλλειψη που θα μπορούσε να έχει προκαλέσει ο πόλεμος και μέσα σε όλο αυτό το δυσμενές περιβάλλον η ανεργία πανευρωπαϊκά μειώθηκε σε ιστορικά χαμηλά.
Προφανώς όλα τα παραπάνω δεν μπορούν να επισκιάσουν το γεγονός ότι η Ευρώπη έζησε το τέλος της αθωότητάς της, αναγκασμένη να λάβει πολύ γρήγορα δύσκολες αποφάσεις σε πολύ περίπλοκα ζητήματα, πραγματοποιώντας τιτάνιο έργο, που θα απασχολήσει μετά βεβαιότητας όλο τον επόμενο ευρωπαϊκό θεσμικό κύκλο. Εγείρουν όμως το καίριο ερώτημα, πού θα βρισκόμασταν σήμερα αν δεν υπήρχε η Ευρώπη.
Τα ζητούμενα που έχουμε μπροστά μας είναι πολλά και ουσιώδη: πώς θα διασφαλίσουμε την ομαλή και ταχεία μετάβαση στην οικονομία μηδενικών ρύπων χωρίς να πλήξουμε την ανταγωνιστικότητα των οικονομιών μας; Πώς θα πραγματοποιήσουμε άμεσα έργα ανθεκτικότητας για τις υποδομές μας, ώστε να προσαρμοστούν σ’ έναν πλανήτη που υπερθερμαίνεται; Πώς θα χρηματοδοτήσουμε τις απαιτούμενες αναγκαίες επενδύσεις σε ψηφιακές τεχνολογίες και υποδομές, ώστε να καταστούν οι οικονομίες μας εκκολαπτήρια καινοτομίας; Κυρίως, όμως, πώς θα εδραιώσουμε τη λογική της αλληλεγγύης και της συνοχής που είδαμε τα προηγούμενα χρόνια σε όλους τους τομείς χάραξης πολιτικής – στην άμυνα και την ασφάλεια, στην παιδεία, στην κοινωνική στέγαση, στις μεταφορές, στην αγροτική παραγωγή.
Το διακύβευμα της 9ης Ιουνίου είναι πλέον σπουδαίο: ή συνεχίζουμε ενωμένοι για την επόμενη μέρα ή μπαίνουμε σε έναν νέο κύκλο αβεβαιότητας, που καμιά οικονομία μεμονωμένη –των κρατών-μελών– δεν θα καταφέρει πλέον να ξεπεράσει.
*Ο κ. Γιάννης Τσακίρης είναι αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων.
** Το άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στην Καθημερινή της Κυριακής.
Ακολουθήστε το Money Review στο Google News
