πιο εύκολα τώρα
Προκειμένου να μπορέσει να παράξει, κάθε οικονομική μονάδα, είτε είναι επιχείρηση είτε δημόσιος φορέας είτε νοικοκυριό, χρειάζεται να επενδύσει κάποια κεφάλαια. Στην καθημερινότητά μας αυτά δεν τα πολυπροσέχουμε, τα θεωρούμε λίγο δεδομένα. Είναι ο φούρνος που φτιάχνουμε το φαΐ μας, το αυτοκίνητο με το οποίο πάμε στη δουλειά μας κ.ο.κ.. Σε μία επιχείρηση μπορεί να είναι ένα φρεσκάρισμα στο χώρο των πελατών (ένα βάψιμο τους τοίχους κατ’ ελάχιστον) και άλλα αντίστοιχα μικροπράγματα.
Είναι εύλογο ωστόσο ότι μικρές βελτιώσεις στον εξοπλισμό μας οδηγούν και σε μικρές βελτιώσεις στην παραγωγικότητά μας σαν οικονομική μονάδα – ένα λιγότερο παλιό αυτοκίνητο π.χ. μπορεί να σημαίνει λιγότερες ώρες στο συνεργείο. Στην οικονομία μετράμε τον ‘ακαθάριστο σχηματισμό παγίου κεφαλαίου’, που είναι το άθροισμα όλων αυτών των μικρών (και μεγαλύτερων) επενδύσεων που γίνονται στην οικονομία. Ταυτόχρονα βέβαια αποσύρεται και εξοπλισμός, η πορεία δεν είναι μόνο συσωρευτική.
Για πάνω από μία δεκαετία τώρα, από την αρχή της οικονομικής κρίσης το 2010, έχουμε περιορίσει πολύ τις επενδύσεις μας. Αυτό δεν είναι προϊόν κάποιου κεντρικού πολιτικού σχεδιασμού (αν και το δημόσιο επίσης έχει επενδύσει λιγότερο), είναι κατά βάση το άθροισμα των χιλιάδων ατομικών μας αποφάσεων. Είναι η διάθεση να κρατήσω το παλιό αυτοκίνητο άλλον ένα χρόνο, να περιμένω, να αναβάλω, κ.ο.κ. Έτσι, έχουμε διαμορφώσει την παρακάτω εικόνα:
Πηγή ΕΛΣΤΑΤ, τρέχουσες τιμές
Τι σημαίνει πρακτικά αυτό; Αν και είναι δύσκολο να αποτυπώσουμε το πλήρες εύρος του προβλήματος, κάποια ενδεικτικά στατιστικά υπάρχουν. Η acea για παράδειγμα, η ένωση κατασκευαστών αυτοκινήτων στην Ευρώπη μας δίνει εκτιμήσεις για την ηλικία του στόλου ανά χώρα:
Βλέπουμε εδώ ότι η Ελλάδα έχει τόσο τον μεγαλύτερο μέσο όρο ηλικίας στην Ευρώπη για τα αυτοκίνητα (Ελλάδα 17 έτη, ΕΕ 12 έτη) όσο και για τα φορτηγά (Ελλάδα 22,7, ΕΕ 14,2) με ό,τι μπορεί να συνεπάγεται αυτό για την οδική ασφάλεια.
Αντίστοιχα παραδείγματα, λιγότερο εύκολα να αποδοθούν με αριθμητικούς όρους, υπάρχουν σε όλους τους τομείς της οικονομίας. Το άθροισμα όλων αυτών των υποεπενδύσεων επί πάνω από μία δεκαετία όμως αποτελεί ένα, κατά κάποιο τρόπο, κρυφό χρέος. Χρέος γιατί κάποια στιγμή θα πρέπει να γίνει εκείνη η ανακαίνιση, η αντικατάσταση, η εύκολα αναβαλλόμενη επενδυτική απόφαση. Κρυφό γιατί ακριβώς δεν μπορεί να μετρηθεί.
Εάν υποθέσουμε ότι η περίοδος 1995-2010 ήταν χαρακτηριστική (που δεν φαίνεται τόσο περίεργο – μέσος όρος στην ΕΕ από το 1970 μέχρι τώρα σύμφωνα με την παγκόσμια τράπεζα ήταν 22.8%) το επενδυτικό έλλειμα που έχει συσσωρευτεί είναι λίγο πάνω από μία φορά το ΑΕΠ. Προφανώς αυτή η προσαρμογή θα πρέπει να γίνει σταδιακά, και να αποφευχθούν σπατάλες της προηγούμενης περιόδου, αλλά η περίοδος που θα ακολουθήσει θα πρέπει σαφώς να έχει περισσότερες επενδύσεις αυτής που προηγήθηκε.
Hard times are over
It’s been very hard
But it’s getting easier now
Hard times are over, over for a while
The leaves are shining in the sun
And smiling inside
You and I watching each other on a street corner
Cars and buses and planes and people go by
But we don’t care
We want to know
We want to know in each other’s eyes
That hard times are over, over for sometime
Hard times are over
Hard times are over
Hard times are over, over for a while
It’s been very rough
But it’s getting easier now
Hard times are over, over for a while
The streams are twinkling in the sun
And I’m smiling inside
You and I walking together ’round the street corner
Hard times are over
Hard times are over
Hard times are over, over for a while
Yoko Ono, 1980, από το άλμπουμ Double Fantasy
Ακολουθήστε το Money Review στο Google News
