πολύ δύσπιστος

Στις 26 Απριλίου του 1986 σημειώθηκε μία έκρηξη στον πυρηνικό σταθμό ηλεκτροπαραγωγής στο Τσερνομπίλ (βόρεια Ουκρανία) που είχε ως αποτέλεσμα ίσως τη μεγαλύτερη διαρροή ραδιενέργειας εν καιρό ειρήνης. Η πρόσφατη εξαιρετικά επιτυχημένη μεταφορά της ιστορίας στην τηλεόραση μας θυμίζει κάποια κρίσιμα στοιχεία. Το βασικότερο είναι ότι η Σοβιετική Ένωση δε ζήτησε διεθνή συνδρομή για το ατύχημα μέχρι το 1990.

Η πυρηνική ασφάλεια, όπως και η ασφάλεια κάθε φυσικής εγκατάστασης, περιλαμβάνει τόσο το στοιχείο της πρόληψης (παθητική ασφάλεια, τι πρέπει να κάνουμε για να μην συμβεί ατύχημα) όσο και της θεραπείας (ενεργητικά, αν συμβεί κάτι, τι πρέπει να κάνουμε για να περιορίσουμε την έκταση που θα έχει και τη ζημία που μπορεί να προκαλέσει). Στον τομέα της πρόληψης είναι σημαντικό να μαθαίνουμε από τη διεθνή πρακτική, αλλά στη θεραπεία ο διεθνής συντονισμός είναι απολύτως απαραίτητος καθώς η ραδιενέργεια δε γνωρίζει σύνορα.

Πέρα όμως από τις φυσικές εγκαταστάσεις (ηλεκτροπαραγωγής, ή και αμυντικές), η πυρηνική ασφάλεια αφορά και τις χώρες που διατηρούν αποθέματα πυρηνικών υλικών για ερευνητικούς σκοπούς, όπως π.χ. ο Δημόκριτος, τα οποία οφείλουν να διασφαλίσουν από ενδεχόμενη κλοπή, αλλά και χώρες μέσα από τις οποίες θα μπορούσε να γίνει διακίνηση ραδιενεργών υλικών από τρομοκρατικές οργανώσεις. Επίσης αφορά τις χώρες που συνορεύουν με χώρες που παράγουν ηλεκτρική ενέργεια με πυρηνικούς σταθμούς. Και σε αυτούς τους τομείς, η διεθνής συνεργασία είναι κρίσιμη.

Έτσι, το Economist Intelligence Unit έχει καταρτίσει ένα δείκτη πυρηνικής ασφάλειας όπου συγκρίνει τις επιδόσεις των διαφόρων χωρών σε επί μέρους τομείς, περιλαμβανομένης φυσικά και τη μεταξύ τους συνεργασία. Η χώρα μας κατατάχθηκε στην τελευταία αναθεώρηση του δείκτη (γίνεται ανά διετία) στην 45^η θέση από 154.

Η αξία μίας τέτοιας εργασίας ωστόσο δεν είναι στην κατάταξη αλλά στην εξέταση του τι κάνουν άλλες χώρες καλύτερα και πως μπορούμε να βελτιωθούμε. Κάποια πράγματα μπορούμε να βελτιώσουμε σχετικά εύκολα – είναι π.χ. εντυπωσιακό ότι η Ελλάδα έχει υπογράψει τη διεθνή συνθήκη κατά της πυρηνικής τρομοκρατίας (ήδη από το 2005) αλλά δεν την έχει ακόμη θέσει σε ισχύ.

Η στήλη έχει εκφράσει και στο παρελθόν θετική άποψη για την πυρηνική παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, τόσο από πλευράς κόστους, όσο και από πλευράς ασφάλειας, τονίζοντας επίσης την γεωπολιτική σημασία της απεξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα. Στο άμεσο περιβάλλον μας βλέπουμε ότι ενώ η Γερμανία (4^η στην ασφάλεια των υλικών και 5^η στην προστασία των μονάδων) έκλεισε την προηγούμενη εβδομάδα και το τελευταίο εργοστάσιό της, η πλειοψηφία της κοινής γνώμης δεν συντάσσεται με την κυβέρνηση σε αυτό το θέμα. Η Φινλανδία (3^η, και 3^η αντίστοιχα), Η Βρετανία (9^η και 4^η) και η Γαλλία (12^η και 18^η) ταυτόχρονα διπλασιάζουν την παραγωγή τους.

Στο δημόσιο διάλογο στην Ελλάδα αποφεύγουμε γενικά το θέμα. Αυτό ποτέ δεν είναι παραγωγικό. Ο διάλογος όμως θα επέβαλε και μία προσεκτική εξέταση του πως μπορούμε να βελτιώσουμε το περιβάλλον ασφαλείας.

Μπορείς να σφάλεις όντας πολύ δύσπιστος όσο άμεσα όσο αν είσαι πολύ εύπιστος

From the notebooks of Lazarus Long, Time enough for love, Robert A. Heinlein, 1974, δέκατη ανατύπωση, 1988, εκδόσεις New English Library.

Ακολουθήστε το Money Review στο Google News