Όχι, δεν μπορείτε να «αναπληρώσετε» ύπνο
Μετά από μερικές νύκτες κακού ύπνου, αισθανόμαστε άσχημα, δυσκολευόμαστε να συγκεντρωθούμε, ενοχλούμαστε εύκολα, βλέπουμε έντονες αλλαγές στη διάθεση και εμφανίζουμε κούραση.
Επί χρόνια, θεωρείτο ότι αυτά τα συμπτώματα, σε συνδυασμό με τις δυσκολίες στις πνευματικές λειτουργίες, όπως η κακή βραχυπρόθεσμη μνήμη, αποδίδονταν στην χημική αδενοσίνη, έναν νευροδιαβιβαστή, ο οποίος καταστέλλει νευρικά ερεθίσματα του εγκεφάλου. Έχουν παρατηρηθεί κορυφώσεις στην αδενοσίνη σε αρουραίους και άτομα που έχουν κοιμηθεί λίγο.
Τα επίπεδα της αδενοσίνης όμως μπορούν να διορθωθούν γρήγορα μετά από μερικές νύχτες καλού ύπνου. Αυτό έδωσε ώθηση στην επιστημονική άποψη ότι η έλλειψη ύπνου μπορεί να «συγχωρεθεί» μετά από μερικές νύχτες ποιοτικού ύπνου, όπως φαίνεται και στην κοινή φράση «θα αναπληρώσω ύπνο».
Ωστόσο, αυτή η άποψη είναι εσφαλμένη, σύμφωνα με άρθρο που δημοσιεύθηκε πρόσφατα στο περιοδικό Trends in Neurosciences. Το άρθρο, το οποίο εξετάζει την έρευνα των τελευταίων δεκαετιών γύρω από την έλλειψη ύπνου σε ζώα και ανθρώπους, δείχνει ότι ο ελλιπής ύπνος κατά πάσα πιθανότητα οδηγεί σε μακροπρόθεσμη βλάβη στον εγκέφαλο και σε αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης νευροεκφυλιστικών ασθενειών.
Η Δρ. Sigrid Veasey, νευρολόγος στο Πανεπιστήμιο της Πενσυλβανίας, και ο Zachary Zamore, ερευνητής στο εργαστήριό της, βρήκαν πως όταν τα ποντίκια κρατούνταν ξύπνια για μία-δύο μόνο ώρες περισσότερο από το συνηθισμένο, επηρεάζονταν δύο κομμάτια του εγκεφάλου: ο υπομέλας τόπος (locus coeruleus), που διαχειρίζεται τα αισθήματα της εγρήγορσης και της σεξουαλικής διέγερσης και ο ιπποκαμπος, που παίζει σημαντικό ρόλο στην δημιουργία αναμνήσεων και στην μάθηση. Αυτές οι περιοχές επιβράδυναν την παραγωγή αντιοξειδωτικών, τα οποία προστατεύουν τους νευρώνες από ασταθή μόρια, τα οποία παράγονται συνέχεια, σαν καυσαέρια, από κύτταρα. Όταν τα επίπεδα των αντιοξειδωτικών είναι χαμηλά, αυτά τα μόρια μπορούν να αυξηθούν και να επιτεθούν στον εγκέφαλο από το εσωτερικό, διασπώντας πρωτεΐνες, λιπαρά και DNA.
«Η εγρήγορση στον εγκέφαλο, ακόμη και υπό φυσιολογικές συνθήκες, δέχεται χτυπήματα», δήλωσε ο Fabian Fernandez, νευρολόγος στο Πανεπιστήμιο της Αριζόνα, ο οποίος δεν συμμετείχε στην έρευνα. «Ωστόσο, όταν είσαι ξύπνιος για πολλή ώρα, τότε το σύστημα υπερφορτώνεται». Προσέθεσε «εάν ζητάς από τα κύτταρά σου να παραμείνουν ενεργά για 30% περισσότερο χρόνο κάθε μέρα, τα κύτταρα πεθαίνουν».
Στα ποντίκια, η έλλειψη ύπνου οδήγησε σε θάνατο των εγκεφαλικών κυττάρων μετά από μόλις μερικές ημέρες. Επίσης, προκάλεσε φλεγμονή στον προμετωπιαίο φλοιό και αύξησε τα επίπεδα της αμυλοειδούς και της πρωτεΐνης Ταυ, οι οποίες συνδέονται με νευροεκφυλιστικές ασθένειες όπως το Alzheimer’s και το Parkinson στον locus coeruleus και τον ιππόκαμπο.
Έπειτα από ένα έτος καλού ύπνου, τα ποντίκια ακόμη παρουσίαζαν νευρικές βλάβες και φλεγμονές στον εγκέφαλο. Για τους ερευνητές, αυτό σημαίνει ότι τα αποτελέσματα είναι μακροπρόθεσμα και ενδεχομένως μόνιμα.
Πολλοί επιστήμονες δήλωσαν ότι η νέα έρευνα δεν θα έπρεπε να προκαλέσει πανικό. Ο Jerome Siegel, επιστήμονας που εξειδικεύεται στον ύπνο στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας και δεν συμμετείχε στην έρευνα, σημείωσε ότι η νευρική βλάβη προκαλείται σταδιακά και τα αποτελέσματα της έλλειψης ύπνου στον ανθρώπινο εγκέφαλο είναι σε γενικές γραμμές άγνωστα.
Δεν υπάρχει ηθικός τρόπος να καταγράψει κανείς την κυτταρική βλάβη που προκαλείται από την έλλειψη ύπνου στον locus coeruleus και τον ιππόκαμπο ενός ανθρώπου που βρίσκεται εν ζωή. Αντιθέτως, οι έρευνες που δημοσιεύθηκαν τα τελευταία 15 χρόνια βασίζονται σε συμπεριφορικές αλλαγές και στοιχεία ύπνου που καταγράφονται από τους ίδιους τους ασθενείς, ώστε να συνδέσουν την χρόνια έλλειψη ύπνου με την άνοια, την κατάθλιψη, τα προβλήματα μεταβολισμού, τις καρδιαγγειακές ασθένειες, την ανεπαρκή ανοσολογική απάντηση, ακόμη και τον χαμηλό μέσον όρο στους βαθμούς. Με βάση τα ευρήματα στα ζώα, αφήνουν να εννοηθεί ότι υπάρχει μακροπρόθεσμα μία σχέση μεταξύ της έλλειψης ύπνου και της σωματικής και νοητικής βλάβης.
«Η έλλειψη ύπνου μπορεί να βλάψει τον εγκέφαλο και εάν αυτό συμβεί στα ποντίκια, και έχει φανεί ότι συμβαίνει σε άλλα ζώα, τότε κατά πάσα πιθανότητα συμβαίνει και στους ανθρώπους», δήλωσε η Δρ. Veasey. «Πάντοτε δημιουργεί το ερώτημα: Πόση έλλειψη ύπνου μπορεί να προκαλέσει βλάβες; Ωστόσο, κοιτώντας όλη αυτή την βιβλιογραφία μαζί, με περίπου μία εβδομάδα χρόνιας έλλειψης ύπνου, φαίνεται να δείχνει ότι έχετε βλάψει τον εγκέφαλο σας σε κάποιο επίπεδο».
Copyright:
2022 The New York Times
Διαβάστε επίσης:
Ύπνος: Αυτό το λάθος που κάνουμε όλοι βλάπτει σοβαρά την υγεία
Μήπως η δουλειά σαμποτάρει τον ύπνο σας; Τρεις συμβουλές για καλύτερη ξεκούραση
Ο κανόνας του οχτάωρου καταργείται: Πόσο πρέπει να κοιμόμαστε;
Ακολουθήστε το Money Review στο Google News
