Χριστουγεννιάτικα φωτάκια: Ο «πατέρας» μιας παράδοσης και το ένοχο μυστικό τους

22 Δεκεμβρίου 1880 

Ο Τόμας Έντισον, ο «πατέρας της καινοτομίας», δημιουργεί την πρώτη σειρά από χριστουγεννιάτικα φωτάκια. 

Έως τότε, όσοι είχαν τα χρήματα, στόλιζαν τα δέντρα τους με κεριά. Οι κίνδυνοι, βέβαια, ήταν προφανείς. 

Έτσι τα Χριστούγεννα του 1880, όταν μία σειρά από ηλεκτρικά φωτάκια κρεμάστηκαν έξω από το εργαστήριο του Έντισον στο Μένλο Παρκ του Νιου Τζέρσι, δεν μπορούσαν παρά να τραβούν τα βλέμματα όσων περνούσαν από την περιοχή με το τρένο. Ωστόσο, θα μεσολαβούσαν σχεδόν 40 χρόνια μέχρι να γίνουν τα χριστουγεννιάτικα φωτάκια παράδοση. 

Την παραμονή Χριστουγέννων του 1923, ο Αμερικανός πρόεδρος Κάλβιν Κούλιτζ άναψε τα 3.000 ηλεκτρικά φωτάκια του Εθνικού Χριστουγεννιάτικου Δέντρου. 

Το 1882, ο φίλος και συνεργάτης του Έντισον, Έντουαρντ Τζόνσον, έφτιαξε την πρώτη σειρά από ηλεκτρικά φωτάκια που προοριζόταν ειδικά για τη διακόσμηση χριστουγεννιάτικου δέντρου. Πέρασε σε καλώδιο 80 κόκκινες, άσπρες και μπλε λάμπες και στη συνέχεια τύλιξε με αυτό το δέντρο. 

Όμως ο πολύς κόσμος εξακολουθούσε να αντιμετωπίζει τον ηλεκτρισμό με σκεπτικισμό. Αυτός που βοήθησε ώστε να γίνει αποδεκτή η χρήση του ηλεκτρισμού μέσα στα σπίτια ήταν ο Αμερικανός πρόεδρος Γκρόβερ Κλίβελαντ, ο οποίος το 1895 ζήτησε να φωτιστεί το χριστουγεννιάτικο δέντρο της οικογένειάς του στον Λευκό Οίκο με εκατοντάδες πολύχρωμα ηλεκτρικά λαμπιόνια. 

Επρόκειτο για μία πολύ ακριβή υπόθεση για την εποχή εκείνη, αφού απαιτούσε την εργασία εκπαιδευμένου ειδικού, ενός ηλεκτρολόγου όπως θα λέγαμε σήμερα. Σύμφωνα με κάποιους υπολογισμούς, χρειάζονταν 2.000 δολάρια σε σημερινά χρήματα για να φωτίσει κάποιος ένα χριστουγεννιάτικο δέντρο. 

Το 1903, η General Electric άρχισε να πουλά έτοιμες σειρές από χριστουγεννιάτικα φωτάκια, κάνοντας τη χρήση τους πιο προσιτή. 

Και ενώ ο Τόμας Έντισον και ο Έντουαρντ Τζόνσον ήταν οι πρώτοι που δημιούργησαν σειρές από λαμπιόνια, ο Άλμπερτ Σαντάκα ήταν εκείνος που είδε μία επιχειρηματική ευκαιρία σε αυτά. Η οικογένειά του είχε μια εταιρεία με φώτα και το 1917, όταν ο Σαντάκα ήταν ακόμα έφηβος, πρότεινε να αρχίσουν να πουλάνε σειρές από χρωματιστά φωτάκια. Αργότερα, ο Άλμπερτ και οι αδερφοί του έφτιαξαν την μετέπειτα National Outfit Manufacturers Association Electric Company, η οποία ήλεγχε μονοπωλιακά την αγορά των χριστουγεννιάτικων λαμπιονιών έως τη δεκαετία του 1960. 

Ο άγνωστος κίνδυνος 

Σήμερα, τα χριστουγεννιάτικα φωτάκια θεωρούνται απαραίτητα στις γιορτές και ανάβουν σε κάθε σπίτι. Ομως, αυτό που λίγοι γνωρίζουν είναι ότι τα φωτάκια κρύβουν κινδύνους.

Στην άλλη όχθη του Ατλαντικού, η νομοθεσία στην Πολιτεία της Καλιφόρνια υποχρεώνει τις εταιρείες που τα κατασκευάζουν να βάζουν πάνω στις συσκευασίες προειδοποιήσεις που γράφουν: «Καρκίνος και αναπαραγωγικές βλάβες».

Και αυτό γιατί πολλά από τα χριστουγεννιάτικα φωτάκια που αγοράζουμε σε όλο τον κόσμο είναι καλυμμένα με επιβλαβή χημικά, όπως ο μόλυβδος.

Στις ΗΠΑ υπάρχουν οι σχετικές προειδοποιήσεις πάνω στις συσκευασίες εξαιτίας του λεγόμενου νόμου Proposition 65 της Πολιτείας τη Καλιφόρνια που «απαιτεί από τις επιχειρήσεις να παρέχουν προειδοποιήσεις στους Καλιφορνέζους σχετικά με σημαντικές εκθέσεις σε χημικές ουσίες που προκαλούν καρκίνο, γενετικές ανωμαλίες ή άλλες αναπαραγωγικές βλάβες».

Σε σύγκριση με άλλα χημικά στα οποία εκτιθέμεθα κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, τα χριστουγεννιάτικα φωτάκια αποτελούν μια ήπια ανησυχία, λέει στο CNBC ο δρ Fred Henretig, τοξικολόγος στο Νοσοκομείο Παίδων της Φιλαδέλφειας.

Κατά τη διάρκεια των διακοπών, τα κέντρα ελέγχου δηλητηριάσεων στις ΗΠΑ ανησυχούν πολύ περισσότερο για τα μικρά παιδιά που έχουν πρόσβαση σε φάρμακα που ανήκουν σε επισκέπτες του σπιτιού, σημειώνει ο Henretig.

Ωστόσο, υπάρχουν ορισμένα πράγματα που μπορείτε να κάνετε εάν σας απασχολεί η έκθεση σε επιβλαβείς χημικές ουσίες από τα φώτα του χριστουγεννιάτικου δέντρου.

Η προειδοποίηση της Proposition 65 προτείνει:

1.       Να πλένετε τα χέρια σας και τα χέρια των παιδιών σας, αφότου τοποθετήσετε ή αφαιρέσετε τα φωτάκια, ειδικά εάν σκοπεύετε να ετοιμάσετε φαγητό ή να φάτε αμέσως μετά.

2.       Να διασφαλίσετε ότι τα μικρά παιδιά δεν παίζουν με τα φώτα ή δεν τα βάζουν στο στόμα τους.

3.       Να προσπαθείτε να αγοράζετε φωτάκια που φέρουν την ένδειξη «χωρίς μόλυβδο» (lead free).

Όταν πιάνουν τις γιρλάντες με τα λαμπιόνια, οι άνθρωποι μπορεί να έρθουν σε επαφή με χημικές ουσίες όπως ο μόλυβδος και οι φθαλικές ενώσεις, οι οποίες είναι διαδεδομένες σε πολλά πλαστικά, λέει ο Henretig.  «Φαίνεται πως βρίσκονται κυρίως στα καλώδια», εξηγεί.

Ο κίνδυνος καρκίνου πιθανότατα σχετίζεται με τις φθαλικές ενώσεις, όπως δείχνουν μελέτες που εξετάζουν την έκθεση σε χημικές ουσίες και την ανάπτυξη ορισμένων παιδικών καρκίνων, σημειώνει ο γιατρός.

Παρότι δεν υπάρχουν πολλά δεδομένα, οι φθαλικές ενώσεις έχουν συνδεθεί με επιδράσεις στην ορμονική ισορροπία και «μπορεί να επηρεάσουν αρνητικά την ανάπτυξη των παιδιών».

Σε ό,τι αφορά την έκθεση σε μόλυβδο, αυτή φαίνεται να είναι πιο επικίνδυνη για τις εγκύους και τα παιδιά ηλικίας κάτω των πέντε ή έξι ετών.  «Δεν νομίζω ότι πρόκειται για μια σοβαρή ανησυχία, όπου οι άνθρωποι πρέπει να πετάξουν αμέσως όλα τα φωτάκια από το σπίτι τους», λέει ο Henretig. «Πιστεύω ότι πρέπει να κρατάτε τα φώτα των γιορτών μακριά από τα μικρά παιδιά».

Η έκθεση σε μόλυβδο σε χαμηλό επίπεδο μπορεί να έχει δυσμενείς επιπτώσεις στις γνωστικές ικανότητες των παιδιών και να προκαλέσει, μεταξύ άλλων, αναπτυξιακές καθυστερήσεις, σημειώνει.

Το να αγγίζει κανείς απλά τα φώτα δεν αποτελεί πρόβλημα, αλλά εάν φέρει τα χέρια στο στόμα του μετά, χωρίς να τα έχει πλύνει, μπορεί να μεταφέρει τις χημικές ουσίες από τα καλώδια στο σώμα του.

Στις εγκύους, «αυτές οι χημικές ουσίες μπορούν να περάσουν από τη μητέρα στο μωρό», αναφέρει η προειδοποίηση του Proposition 65.

moneyreview.gr 

Διαβάστε επίσης: 

Γιατί οι Ιάπωνες τρώνε KFC τα Χριστούγεννα: Η ιστορία πίσω από το παράξενο έθιμο

Γουόρεν Μπάφετ: Τι δώρο κάνεις στον πεθερό σου όταν είναι δισεκατομμυριούχος;

Πώς γιορτάζουν τα Χριστούγεννα σε 9+1 μέρη σε όλο τον κόσμο

Ακολουθήστε το Money Review στο Google News