Γιατί πέθανε φτωχός ο Nikola Tesla: Η ξεχασμένη ιδιοφυία που εφηύρε το μέλλον

10 Ιουλίου 1856

Γεννιέται στην σημερινή Κροατία ο εφευρέτης, μηχανικός, επιστήμονας και επιχειρηματίας Nikola Tesla. Ο άνθρωπος που εφηύρε το μέλλον θα πεθάνει το 1943 άφραγκος, μέσα σε ένα μικρό δωμάτιο ξενοδοχείου στη Νέα Υόρκη.

Ο Tesla πίστευε ότι κανείς δεν μπορούσε να ξεπεράσει το μυαλό του και δεν δίσταζε να επικρίνει ακόμα και τον Thomas Edison, ο οποίος κάποτε τον προσέλαβε. «Αν ο Edison έπρεπε να βρει μια βελόνα μέσα σε έναν σωρό από άχυρα», έγραψε κάποτε ο Tesla, «θα έπιανε αμέσως, με την επιμέλεια μιας μέλισσας, να ψάξει άχυρο προς άχυρο, μέχρι να βρει αυτό που ψάχνει. Με λύπη μου έγινα μάρτυρας αυτής της συμπεριφοράς, σε περιπτώσεις όπου λίγη θεωρία και υπολογισμοί θα τον γλίτωναν από το 90% του κόπου του».

Όμως όπως γράφει το Smithsonian Magazine, άνδρες όπως ο Edison και ο George Westinghouse μπορεί να μην είχαν το επιστημονικό ταλέντο του Tesla (τουλάχιστον όπως πίστευε ο ίδιος), διέθεταν όμως ξεκάθαρα το ένα χαρακτηριστικό που έλειπε από εκείνον: Το μυαλό για business.

Στις τελευταίες ημέρες της λεγόμενης Χρυσής Εποχής της Αμερικής, ο Tesla έκανε μια δραματική προσπάθεια να αλλάξει το μέλλον των επικοινωνιών και της μετάδοσης ενέργειας σε όλο τον κόσμο. Κατάφερε να πείσει τον JP Morgan ότι βρισκόταν στα πρόθυρα μιας μεγάλης ανακάλυψης και έτσι ο τραπεζίτης του έδωσε πάνω από 150.000 δολάρια για να χρηματοδοτήσει έναν τεράστιο, φουτουριστικό πύργο στη μέση του Λονγκ Άιλαντ στη Νέα Υόρκη.

Το 1898, καθώς γίνονταν γνωστά τα σχέδια του Tesla να δημιουργήσει ένα παγκόσμιο σύστημα ασύρματης μετάδοσης, ο Πύργος Wardenclyffe θα ήταν η τελευταία ευκαιρία του να διεκδικήσει την αναγνώριση και τον πλούτο που ποτέ δεν κατάφερνε να κερδίσει.

Ταλέντο

Ο Nikola Tesla, γιος ενός ιερέα της Σερβικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, έδειξε από μικρός το ταλέντο του. Μπορούσε να απομνημονεύει ολόκληρα βιβλία και να αποθηκεύει λογαριθμικούς πίνακες στον μυαλό του. Έμαθε εύκολα γλώσσες και μπορούσε να εργάζεται μέρες και νύχτες μόνο με λίγες ώρες ύπνου.

Σε ηλικία 19 ετών, σπούδαζε ηλεκτρολόγος μηχανικός στο Πολυτεχνικό Ινστιτούτο του Γκρατς στην Αυστρία, όπου δεν άργησε να αποκτήσει τη φήμη ενός αστέρα. Βρισκόταν σε μια διαρκή αντιπαράθεση με έναν καθηγητή σχετικά με τις σχεδιαστικές ατέλειες στους κινητήρες συνεχούς ρεύματος που εκείνος έδειχνε στην τάξη.

Θα περνούσε τα επόμενα έξι χρόνια της ζωής του έχοντας διαρκώς στο μυαλό του τα ηλεκτρομαγνητικά πεδία και έναν κινητήρα που τροφοδοτείται από εναλλασσόμενο ρεύμα. Όμως αυτές οι σκέψεις του έγιναν εμμονή, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να συγκεντρωθεί στα φοιτητικά του καθήκοντα. Οι καθηγητές στο πανεπιστήμιο προειδοποίησαν τον πατέρα του ότι ο τρόπος με τον οποίο δούλευε και κοιμόταν τον σκότωνε. Όμως, αντί να τελειώσει τις σπουδές του, ο Tesla εθίστηκε στον τζόγο, έχασε όλα τα χρήματά του για τα δίδακτρα, παράτησε το πανεπιστήμιο και υπέστη νευρικό κλονισμό.

Το 1881, αφού ανέρρωσε, ο Tesla μετακόμισε στη Βουδαπέστη. Μια μέρα, καθώς περπατούσε σε ένα πάρκο με έναν φίλο του απαγγέλλοντας ποίηση, του ήρθε ένα όραμα. Εκεί στο πάρκο, με ένα ξύλο, ο Tesla σχεδίασε κάτι στο χώμα. Ήταν ένας κινητήρας που χρησιμοποιεί την αρχή των περιστρεφόμενων μαγνητικών πεδίων που δημιουργούνται από δύο ή περισσότερα εναλλασσόμενα ρεύματα.

Τον Ιούνιο του 1884, ο Tesla μπήκε σε πλοίο για τη Νέα Υόρκη, έχοντας στην τσέπη του τέσσερα σεντς και μια συστατική επιστολή από τον πρώην εργοδότη του, Charles Batchelor, προς τον Thomas Edison. Η επιστολή έλεγε: «Αγαπητέ μου Edison: Ξέρω δύο σπουδαίους άνδρες και ο ένας από αυτούς είσαι εσύ. Ο άλλος είναι αυτός ο νεαρός!».

Ο Edison, αν και δύσπιστος, τον προσέλαβε. Σύμφωνα με τον Tesla, του πρόσφερε 50.000 δολάρια εάν μπορούσε να βελτιώσει τις μηχανές παραγωγής εναλλασσόμενου ρεύματος με τις οποίες δούλευε ο Edison. Μέσα σε λίγους μήνες, ο Tesla ενημέρωσε τον Αμερικανό εφευρέτη ότι είχε πράγματι βελτιώσει τους κινητήρες του. Όμως εκείνος αρνήθηκε να τον πληρώσει. «Όταν γίνεις κανονικός Αμερικανός, θα εκτιμήσεις το αμερικανικό χιούμορ», του είπε ο Edison, σύμφωνα με τον Tesla.

Ο Tesla παραιτήθηκε και έπιασε δουλειά σκάβοντας χαντάκια. Αλλά δεν πέρασε πολύς καιρός πριν να κυκλοφορήσει ότι ο κινητήρας εναλλασσόμενου ρεύματος του Tesla ήταν μια καλή επένδυση, με αποτέλεσμα η Western Union Company να προσλάβει τον Tesla για να σχεδιάσει συστήματα εναλλασσόμενου ρεύματος που χρησιμοποιούνται ακόμα σε όλο τον κόσμο.

Ο Tesla κατοχύρωσε με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας τους κινητήρες εναλλασσόμενου ρεύματος και τα ηλεκτρικά συστήματα του, τα οποία λέγεται ότι ήταν οι πιο πολύτιμες εφευρέσεις μετά το τηλέφωνο. Σύντομα, ο George Westinghouse πίστεψε ότι τα σχέδια του Tesla μπορεί να ήταν ακριβώς αυτό που χρειαζόταν, στην προσπάθειά του να παραγκωνίσει το συνεχές ρεύμα του Edison. Έτσι, πήρε την άδεια χρήσης των ευρεσιτεχνιών του Tesla αντί 60.000 δολαρίων σε μετοχές και μετρητά, καθώς και σε δικαιώματα με βάση την ποσότητα ηλεκτρικής ενέργειας που θα πουλούσε η Westinghouse. Τελικά, κέρδισε τον «Πόλεμο του Ρεύματος», αλλά οι δικαστικές διαμάχες και ο ανταγωνισμός είχαν μεγάλο κόστος τόσο για την Westinghouse Company όσο και για την General Electric Company του Edison.

Φοβούμενος ότι θα καταστρεφόταν, ο Westinghouse παρακάλεσε τον Tesla να τον απαλλάξει από τα δικαιώματα στα οποία είχαν συμφωνήσει. «Η απόφασή σου κρίνει την μοίρα της Westinghouse Company», του είπε. Ο Tesla, νιώθοντας ευγνωμοσύνη για τον άνθρωπο που ποτέ δεν είχε προσπαθήσει να τον εξαπατήσει, έσκισε το συμβόλαιο  και έτσι παραιτήθηκε από δικαιώματα εκατομμυρίων που ήδη του οφείλονταν, αλλά και  δισεκατομμυρίων που θα συγκεντρώνονταν στο μέλλον. Εάν δεν το είχε κάνει, θα ήταν ένας από τους πλουσιότερους ανθρώπους στον κόσμο – ένας τιτάνας της Χρυσής Εποχής των ΗΠΑ.

Όμως η δουλειά του Nikola Tesla στον ηλεκτρισμό δεν είχε τελειώσει. Πριν να έρθει ο 20ος αιώνας, είχε εφεύρει ένα ισχυρό πηνίο που ήταν ικανό να παράγει υψηλές τάσεις και συχνότητες, που θα οδηγούσε σε νέες μορφές φωτός, όπως το νέον και το φθορίου, καθώς και οι ακτίνες Χ. Ο Tesla ανακάλυψε επίσης ότι αυτά τα πηνία, που θα ονομάζονταν «Πηνία Tesla», καθιστούσαν δυνατή την αποστολή και λήψη ραδιοφωνικών σημάτων. Οι σχετικές πατέντες του, το 1897, πρόλαβαν τον Ιταλό εφευρέτη Guglielmo Marconi.

Ο Tesla συνέχισε να εργάζεται πάνω στις ιδέες του για ασύρματες μεταδόσεις όταν πήρε τη χρηματοδότηση από τον JP Morgan για να χτίσει τον γιγάντιο πύργο μετάδοσης. «Μόλις ολοκληρωθεί, θα είναι δυνατό για έναν επιχειρηματία στη Νέα Υόρκη να υπαγορεύσει οδηγίες και αυτές να εμφανίζονται αμέσως τυπογραφημένες στο γραφείο του στο Λονδίνο ή αλλού», είπε ο Tesla τότε.

Όμως όταν ξεκίνησε η κατασκευή, έγινε φανερό ότι ο Tesla θα ξέμενε από χρήματα πριν τελειώσει. Η έκκληση προς τον Morgan για περισσότερα χρήματα δεν έφερε αποτέλεσμα και στο μεταξύ οι επενδυτές άρχισαν να στρέφονται προς τον Marconi. Τον Δεκέμβριο του 1901, ο Marconi έστειλε με επιτυχία σήμα από την Αγγλία στη Νέα Γη. Ο Tesla διαμαρτυρήθηκε ότι ο Ιταλός χρησιμοποιούσε 17 από τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας του, αλλά οι δικαστικές διαφορές ευνόησαν τελικά τον Marconi και η ζημιά είχε γίνει. (Το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ εν τέλει δικαίωσε τον Tesla, διευκρινίζοντας τον ρόλο του στην εφεύρεση του ραδιοφώνου, αλλά αυτό έγινε το 1943, μετά τον θάνατό του.)

Έτσι ο Ιταλός εφευρέτης αναγνωρίστηκε ως ο εφευρέτης του ραδιοφώνου και έγινε πλούσιος. Ο Πύργος Wardenclyffe παρέμεινε εγκαταλελειμμένος έως το 1917 όταν και γκρεμίστηκε, σύμβολο μίας ακόμα αποτυχίας του Tesla.

Τα επόμενα χρόνια, ο Tesla άρχισε να αποσύρεται από τον κόσμο, παρουσιάζοντας ξεκάθαρα σημάδια ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής. Εκτιμάται ότι ίσως ήταν αυτιστικός υψηλής λειτουργικότητας. Έπαθε εμμονή με την καθαριότητα και με το νούμερο τρία. Άρχισε να πλένει τα χέρια του τρεις φορές όταν έκανε μια χειραψία, έπρεπε να έχει 18 χαρτοπετσέτες στο τραπέζι του κατά τη διάρκεια των γευμάτων και μετρούσε τα βήματά του όποτε περπατούσε οπουδήποτε.

Κοντά στο τέλος της ζωής του, ανέπτυξε μια εμμονή με τα περιστέρια, ειδικά με ένα συγκεκριμένο λευκό θηλυκό, το οποίο ισχυρίστηκε ότι αγαπούσε σχεδόν όπως θα αγαπούσε κανείς έναν άνθρωπο.

Πέθανε το 1943, χρεωμένος. Τουλάχιστον, η Westinghouse πλήρωνε το δωμάτιο στον 33ο όροφο του New Yorker Hotel, όπου έμενε για χρόνια.

moneyreview.gr με πληροφορίες από Smithsonian Magazine

Διαβάστε επίσης: 

Tesla: Πώς ο κολοσσός του Έλον Μασκ πήρε το όνομά του

Πόσα έβγαλε ο άνθρωπος που φώτισε τον κόσμο;

Η άγνωστη ιστορία του τηλεφώνου: Γιατί δεν λέμε «Αχόι» όταν απαντάμε

Ακολουθήστε το Money Review στο Google News