To σχέδιο που ανοικοδόμησε την Ευρώπη – Γιατί δημιουργήθηκε

3 Απριλίου 1948:

Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ, Χάρι Τρούμαν, υπογράφει το Σχέδιο Μάρσαλ, που προβλέπει βοήθεια 13 δισ. δολαρίων για 16 χώρες, ενώ ταυτόχρονα διευρύνει τη ζώνη εμπορίου των ΗΠΑ. Από το σχέδιο εξαιρέθηκαν οι χώρες της σοβιετικής επιρροής.

Με τον όρο σχέδιο Μάρσαλ εννοείται η οικονομική ενίσχυση κρατών της ευρωπαϊκής ηπείρου, αποκύημα της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ μετά τη λήξη του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου και της αντίληψης ότι η επικράτηση του κομμουνισμού θα αποτελούσε κίνδυνο για τα συμφέροντα και των Ηνωμένων Πολιτειών. Οι ΗΠΑ, με το «Σχέδιο Μάρσαλ», προσέφεραν οικονομική στήριξη στη «γηραιά ήπειρο», για να αποκατασταθούν οι αποδεκατισμένες περιοχές και να εκσυγχρονιστεί η βιομηχανία.

Η χορηγία της βοήθειας αυτής δεν έγινε με διμερείς διαδικασίες, αλλά με όρους που τέθηκαν από την Ουάσιγκτον. Αυτοί περιλάμβαναν την καταστολή των κομμουνιστικών απειλών και την έμμεση περιστολή της ανεξαρτησίας των δικαιούχων κρατών, μιας και με όπλο το μπλοκάρισμα των πιστώσεων η αμερικανική ηγεσία μπορούσε να πιέσει τις κυβερνήσεις σε περίπτωση που αρνούνταν να ανταποκριθούν στις επιθυμίες της.

Το πρόγραμμα ξεκίνησε τον Απρίλιο του 1948, είχε διάρκεια 4 χρόνων και πήρε το όνομά του από τον Υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ, George Marshall. Σε μεγάλο βαθμό, υπήρξε δημιούργημα των στελεχών του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, ιδιαίτερα του William L. Clayton και του George F. Kennan. 

Τον Ιούλιο του 1947 ιδρύθηκε η «Επιτροπή για την Ευρωπαϊκή Οικονομική Συνεργασία» (OEEC), που αποσκοπούσε στη διαχείριση του Σχεδίου Μάρσαλ, ενώ το 1949 ακολούθησε η ίδρυση από τους Σοβιετικούς του «Συμβουλίου Αμοιβαίας Οικονομικής Βοήθειας (COMECON).

Ο οικονομολόγος Tyler Cowen παρατήρησε πως τα κράτη που έλαβαν τη μεγαλύτερη “κατά κεφαλήν” ενίσχυση (Ηνωμένο Βασίλειο, Σουηδία, Ελλάδα) είδαν τη μικρότερη ανάπτυξη ανάμεσα στα έτη 1947 και 1955, ενώ τα κράτη που έλαβαν τη μικρότερη ενίσχυση (Γερμανία, Αυστρία, Ιταλία) αναπτύχθηκαν περισσότερο από τα υπόλοιπα. Πρέπει όμως να τονισθεί πως τα τελευταία ήταν και τα πιο κατεστραμμένα, άρα είχαν και τις μεγαλύτερες προοπτικές αποκατάστασης.

Σύμφωνα με αναλυτές, το Σχέδιο Μάρσαλ παρουσιάζεται ως «αμερικανικός οικονομικός ιμπεριαλισμός» και ως απαρχή των «προγραμμάτων βοήθειας», με αμφιλεγόμενα ωστόσο αποτελέσματα. 

Ο όρος «Σχέδιο Μάρσαλ» εδραιώθηκε ως μεταφορική έννοια, οποιουδήποτε μεγάλης κλίμακας κρατικού προγράμματος, που έχει ως στόχο να λύσει ένα κοινωνικό πρόβλημα. Χρησιμοποιείται κυρίως από τους Αμερικανούς φιλελεύθερους όταν ζητούν ομοσπονδιακή οικονομική κάλυψη για να διορθωθεί κάποια “αποτυχία” στον ιδιωτικό τομέα.

moneyreview.gr

Διαβάστε επίσης:

«Ψηφιακό Σχέδιο Μάρσαλ»: Τα έργα του Ταμείου Ανάκαμψης που θα αλλάξουν το Δημόσιο

Το σχέδιο Μάρσαλ και η δολοφονία που συντάραξε τις ΗΠΑ

Ακολουθήστε το Money Review στο Google News