Άγαλμα της Ελευθερίας: Πώς πληρώνεις ένα σύμβολο;

28 Οκτωβρίου 1886 

Παρουσιάζεται το Άγαλμα της Ελευθερίας στη Νέα Υόρκη, ένα από τα ισχυρότερα σύμβολα της Αμερικής. Ενέπνευσε άπειρα σουβενίρ, αποτυπώθηκε πάνω στα ομόλογα για τη χρηματοδότηση πολέμων και «έπαιξε» σε αμέτρητες ταινίες. Στην τελευταία σκηνή του «Ο πλανήτης των πιθήκων», του 1968, ένας αστροναύτης επιστρέφει στη γη στο μακρινό μέλλον και ανακαλύπτει το Άγαλμα της Ελευθερίας μισοθαμμένο στην άμμο. 

Όμως, όταν πρωτοπαρουσιάστηκε η ιδέα για το άγαλμα, λίγοι μπορούσαν να φανταστούν ότι θα γινόταν ένα από τα διασημότερα μνημεία του κόσμου. 

Η ιδέα ανήκει στον Γάλλο γλύπτη Frédéric Auguste Bartholdi, ο οποίος δεν είχε πατήσει το πόδι του στις ΗΠΑ πριν από το 1871, όταν έφτασε εκεί ελπίζοντας ότι οι Αμερικανοί θα στήριζαν το όνειρό του να χτίσει ένα μνημειώδες άγαλμα. 

Μάλιστα το σχέδιό του είχε «δανειστεί» στοιχεία από μία παλαιότερη ιδέα που είχε, να δημιουργήσει μία κολοσσιαία γυναίκα που θα κρατούσε ένα φανάρι, στην είσοδο της Διώρυγας του Σουέζ. 

Το άγαλμα που πρότεινε, και το οποίο αρχικά είχε ονομαστεί «Ελευθερία που Φωτίζει τον Κόσμο», έδειχνε μία γυναίκα που φορά στέμμα με αχτίδες και κρατά έναν πυρσό στο ένα χέρι και μια πινακίδα στο άλλο. Αρχικά, είχε σκεφτεί να τοποθετήσει το άγαλμά του στο Central Park, αλλά τελικά κατέληξε σε αυτό που την εποχή εκείνη ονομαζόταν ακόμα Bedloe’s Island.

Ο Bartholdi ταξίδεψε από την Ουάσιγκτον έως το Λος Άντζελες για να προωθήσει την ιδέα του, αλλά όταν δεν κατάφερε να εξασφαλίσει κρατική χρηματοδότηση, επέστρεψε στη Γαλλία και άρχισε να δουλεύει με τον φίλο του, Edouard de Laboulaye, ο οποίος για χρόνια ήθελε να χτίσει ένα μνημείο για την γαλλο-αμερικανική φιλία. 

Το 1875, ο Laboulaye σύστησε την Γαλλο-Αμερικανική Ένωση, με σκοπό να συγκεντρώσει 250.000 δολάρια ώστε να χρηματοδοτήσει το άγαλμα του Bartholdi. Η ιδέα του ήταν ότι με τη σειρά τους, οι Αμερικανοί θα συγκέντρωναν χρήματα για τη βάση του αγάλματος. 

Όμως, οι Αμερικανοί δεν ενθουσιάστηκαν με την σκέψη να πληρώσουν για το project. Το 1876, σε μία προσπάθεια να δημιουργήσει ενδιαφέρον, ο Bartholdi εξέθεσε το χέρι του αγάλματος με τον πυρσό στην έκθεση Philadelphia Centennial Exhibition. Όταν σκεπτικιστές από τη Νέα Υόρκη αναρωτήθηκαν γιατί δεν δείχνει και το σώμα, ο Bartholdi άρχισε να αφήνει υπονοούμενα ότι θα τοποθετούσε το ολοκληρωμένο άγαλμα στη Φιλαδέλφεια. Και έτσι, αυτός ο ανταγωνισμός έπεισε τους Νεοϋορκέζους να εκθέσουν το χέρι στο Madison Square, ώστε να διαφημιστεί το project και να συγκεντρωθούν περισσότερες δωρεές. 

Τη δεκαετία του 1880, το American Committee for the Statue of Liberty συγκέντρωσε χρήματα για τη δημιουργία της βάσης του αγάλματος πουλώντας μικρά αντίγραφά του ως σουβενίρ, με τιμές από 1 έως 5 δολαρίων. 

Από αυτή την προωθητική ενέργεια κιόλας, τα αγάλματα-μινιατούρες εξαπλώθηκαν παντού στις ΗΠΑ και στον κόσμο, βοηθώντας ώστε να αρχίσουν πολλοί να βλέπουν το Άγαλμα της Ελευθερίας σαν ένα σύμβολο της Αμερικής. 

Έγιναν ακόμα διάφορες άλλες προωθητικές ενέργειες, ενώ η Emma Lazarus έγραψε το ποίημα «Ο νέος κολοσσός», το οποίο απαγγέλθηκε σε έκθεση για την συγκέντρωση δωρεών το 1883. 

Όταν όλες αυτές οι προσπάθειες αποδείχθηκαν ανεπαρκείς, ο εκδότης της εφημερίδας New York World, Joseph Pulitzer, ήρθε για να σώσει το project. 

Τον Μάρτιο του 1885 έγραψε ένα άρθρο στην εφημερίδα του, το οποίο ενθάρρυνε τους αναγνώστες να συνεισφέρουν στη δημιουργία της βάσης, λέγοντας ότι το ίδιο το άγαλμα είχε πληρωθεί «από τις μάζες των Γάλλων -από τους εργαζόμενους άνδρες, τους εμπόρους, τις πωλήτριες στα καταστήματα, τους τεχνίτες- από όλους, ανεξάρτητα από την τάξη ή την κατάστασή τους». Οι Αμερικανοί έπρεπε και αυτοί να κάνουν το χρέος τους, είπε ο Pulitzer, με την εφημερίδα να συγκεντρώνει τελικά 100.000 δολάρια, τα περισσότερα σε δωρεές 1 δολαρίου και κάτω. 

Ετσι, οι Αμερικανοί απέκτησαν μία σύνδεση με το άγαλμα, έστω και εάν αυτό είχε κατασκευαστεί στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού. 

Το 1885, το άγαλμα έφτασε στη Νέα Υόρκη, σε 350 κομμάτια. Χρειάστηκε ένας χρόνος για να συναρμολογηθεί, γιατί η βάση δεν ήταν έτοιμη. 

Τελικά, τον Οκτώβριο του 1886, το Άγαλμα της Ελευθερίας παρουσιάστηκε επίσημα, με το κοινό να διακόπτει την ομιλία του τότε προέδρου Grover Cleveland με χειροκρότημα 15 λεπτών. 

Το 1892, το Ellis Island, που βρίσκεται δίπλα στο Bedloe’s Island, έγινε το βασικό σημείο εισόδου για τους μετανάστες που έφταναν στις ΗΠΑ. Για τα επόμενα 32 χρόνια, η «Κυρία Ελευθερία» καλωσόρισε περισσότερους από 12 εκατ. μετανάστες και έγινε σύμβολο όχι μόνο της αμερικανικής δημοκρατίας, αλλά και της ελπίδας των ανθρώπων αυτών για μία καλύτερη ζωή.  

Το ποίημα «ο νέος Κολοσσός» χαράχτηκε σε μία μπρούτζινη πλακέτα στον εσωτερικό τοίχο της βάσης το 1903. 

«Δώστε σε μένα τους φτωχούς, τους καταφρονεμένους σας

Που τσάκισαν οι συμφορές και λαχταρούν γι’ ανάσα

Ελεύθερη, στείλτε μου εδώ τους ανεμοδαρμένους,

Τους άστεγους, τους ναυαγούς κι όλο τ’ ανθρωπολόι

Που περισσεύει ανέλπιδο στις σκυθρωπές ακτές σας.

Πίσω απ’ την πύλη τη χρυσή τη λάμπα μου ανυψώνω».

Ακολουθήστε το Money Review στο Google News