Δηλητήριο στον αέρα: Ρίχνει το IQ, αυξάνει το έγκλημα, αλλά κυκλοφορούσε για 100 χρόνια

13 Φεβρουαρίου 1970

Γίνεται γνωστό ότι η General Motors ανασχεδιάζει τους κινητήρες των αυτοκινήτων της, για να λειτουργούν με αμόλυβδη βενζίνη, καθώς η παγκόσμια αυτοκινητοβιομηχανία κάνει το πρώτο βήμα για να εγκαταλείψει την βενζίνη με μόλυβδο.

Η διαδικασία θα διαρκέσει δεκαετίες, με το τελευταίο φορτίο βενζίνης  με μόλυβδο στον πλανήτη να καταναλώνεται (στην Αλγερία) μόλις το 2021, έναν αιώνα αφότου ανακαλύφθηκε αυτού του τύπου το καύσιμο και 50 χρόνια αφότου αποκαλύφθηκε πόσο βλαβερό είναι.

Ο ΟΗΕ υπολογίζει ότι η κατάργηση της βενζίνης με μόλυβδο σε όλο τον κόσμο εξοικονομεί 2,44 τρισ. δολάρια τον χρόνο, μέσω της βελτίωσης της υγείας και της μείωσης των εγκλημάτων, ενώ έχει αποτρέψει πάνω από 1,2 εκατ. πρόωρους θανάτους.

Και όμως, όταν η βενζίνη με μόλυβδο ανακαλύφθηκε, πριν από περίπου 100 χρόνια, ο εφευρέτης της, Thomas Midgley, διαβεβαίωνε τους επιφυλακτικούς δημοσιογράφους ότι είναι απολύτως ασφαλής.

Για να τους πείσει, σε μία συνέντευξη τύπου τον Οκτώβριο του 1924, έπλυνε τα χέρια του με αυτή τη βενζίνη. «Δεν κινδυνεύω καθόλου.  Ούτε θα κινδύνευα εάν το έκανα αυτό κάθε μέρα».

Δεν έλεγε, βέβαια, όλη την αλήθεια, αφού εκείνη τη στιγμή απέκρυπτε από τους δημοσιογράφος ότι πρόσφατα είχε περάσει αρκετούς μήνες στη Φλόριντα, αναρρώνοντας έπειτα από δηλητηρίαση από μόλυβδο. 

Άλλοι δεν την είχαν γλιτώσει τόσο φθηνά όσο ο Midgley. Μία εβδομάδα νωρίτερα, σε εργοστάσιο της Standard Oil στο Νιου Τζέρσι όπου παρήγαγαν βενζίνη με μόλυβδο, ένας εργαζόμενος άρχισε να έχει παραισθήσεις. Στο νοσοκομείο όπου μεταφέρθηκε, χρειάστηκε να τον δέσουν με τη βία. Και σε μερικές ημέρες ήταν νεκρός. Μέσα στην εβδομάδα πέθαναν άλλοι τέσσερις συνάδελφοί του και άλλα 35 άτομα από τα συνολικά 49 που δούλευαν εκεί, βρίσκονταν στο νοσοκομείο. 

Στα εργοστάσια των Standard Oil, General Motors και DuPont Corporation, των τριών εταιρειών πίσω από την βενζίνη με μόλυβδο, τέτοια προβλήματα δεν αποτελούσαν κάτι νέο. Η πρώτη γραμμή παραγωγής, στο Οχάιο, είχε κλείσει έπειτα από δύο θανάτους. Σε ένα άλλο εργοστάσιο, οι εργαζόμενοι είχαν συχνά παραισθήσεις με έντομα, με αποτέλεσμα αυτό να αποκαλείται «το σπίτι με τις πεταλούδες».

Οι εταιρείες πίστευαν ότι μπορούσαν να βρουν τρόπους να κάνουν την παραγωγή της βενζίνης με  μόλυβδο πιο ασφαλή. Όμως ήταν συνετό να την στέλνουν έξω στους δρόμους;

Η επικινδυνότητα του μόλυβδου ήταν γνωστή την εποχή εκείνη. Ακόμα και ο Charles Dickens και ο Benjamin Franklin είχαν γράψει για τον κίνδυνο της δηλητηρίασης από μόλυβδο.

Όμως μόλις οι ερευνητές της General Motors έριξαν στον δοκιμαστικό κινητήρα τους το νέο μείγμα του καυσίμου, της βενζίνης με τετρααιθυλιούχο μόλυβδο, η μηχανή δούλευε με λιγότερο θόρυβο και μεγαλύτερη δύναμη.

Μπροστά στην προοπτική για τεράστια κέρδη, οι αυτοκινητοβιομηχανίες, οι εταιρείες πετρελαίου και οι εταιρείες χημικών επέμειναν ότι το κοινό δεν θα κινδύνευε από τη χαμηλή έκθεση στον μόλυβδο, μέσω των καυσαερίων των αυτοκινήτων.

Αυτό ήταν, βέβαια, ψευδές. Ειδικά τα παιδιά είναι ευάλωτα ακόμα και όταν εκτίθενται σε πολύ μικρές ποσότητες μόλυβδου. Έτσι, η χρήση βενζίνης με μόλυβδο συνδέθηκε με χαμηλότερα IQ και υψηλότερα ποσοστά βίαιων εγκλημάτων. Η έκθεση στον μόλυβδο προκαλεί επίσης καρδιακά νοσήματα, καρκίνο και άλλες ασθένειες.

Χρειάστηκε να περάσουν δεκαετίες για να μπορέσουν οι επιστήμονες να συνδέσουν την βενζίνη με μόλυβδο με τις βλαβερές συνέπειές της. Και έως τότε, όλη η βενζίνη που καταναλωνόταν στον κόσμο ήταν αναμεμειγμένη με μόλυβδο.

Στις ΗΠΑ, η προσπάθεια να καταργηθεί αυτού του τύπου η βενζίνη ξεκίνησε το 1973. Από τη δεκαετία του 1970, όλα τα νέα αυτοκίνητα που κατασκευάζονταν ήταν σχεδιασμένα να λειτουργούν με αμόλυβδη βενζίνη.

Η αμόλυβδη βενζίνη ήταν μεν ακριβότερη, όμως η μετάβαση είχε πια μπει σε τροχιά. Το 1996, η βενζίνη με μόλυβδο καταργήθηκε εντελώς στις ΗΠΑ για όλα τα επιβατικά αυτοκίνητα, ενώ οι περισσότερες χώρες του ανεπτυγμένου κόσμου ακολούθησαν σύντομα.

Χρειάστηκε, όμως, να περάσουν πολλά ακόμα χρόνια για να μην χρησιμοποιείται η βενζίνη με μόλυβδο στα αναπτυσσόμενα κράτη.

Χώρες όπως η Αλγερία, το Ιράκ, η Υεμένη, η Μυανμάρ, η Β. Κορέα και το Αφγανιστάν συνέχιζαν να την καταναλώνουν, σε κάποιες περιπτώσεις γιατί κυβερνητικοί αξιωματούχοι είχαν δωροδοκηθεί από τις εταιρείες χημικών για να χτίσουν μεγάλα αποθέματα. Τα τελευταία από αυτά τα αποθέματα εξαντλήθηκαν μόλις πέρυσι.

Βενζίνη και εγκληματικότητα

Και αυτό, ενώ πλέον έχει αποδειχθεί ότι η κατάργηση της βενζίνης με μόλυβδο οδήγησε σε κατακόρυφη μείωση των ποσοστών της εγκληματικότητας.

Σύμφωνα με την οικονομολόγο Jessica Reyes, τα παιδιά που δεν είχαν αναπνεύσει καυσαέρια με μόλυβδο μεγαλώνοντας, ήταν λιγότερο πιθανό να διαπράξουν βίαια εγκλήματα ως ενήλικες. Για να επιβεβαιώσει τη θεωρία της, η οικονομολόγος εξέτασε διαφορετικές αμερικανικές πολιτείες, οι οποίες απαγόρευσαν την βενζίνη με μόλυβδο σε διαφορετικές περιόδους.

Συγκρίνοντας τις ημερομηνίες  κατά τις οποίες άλλαξε η νομοθεσία με τα μετέπειτα στοιχεία για το έγκλημα, διαπίστωσε ότι η μείωση της εγκληματικότητας που σημειώθηκε στις ΗΠΑ κατά τη δεκαετία του 1990, οφειλόταν σε ποσοστό 56% στη στροφή στην αμόλυβδη βενζίνη.

Η μείωση του IQ

Άλλη μελέτη, που δημοσιεύτηκε μόλις φέτος στο  Proceedings of the National Academy of Sciences, έδειξε ότι η χρήση βενζίνης με μόλυβδο κατέβασε το IQ του μισού πληθυσμού των ΗΠΑ.

Εστιάζοντας σε όσους γεννήθηκαν πριν από το 1996 (τη χρονιά όπου απαγορεύτηκε η βενζίνη με μόλυβδο), οι ερευνητές από το Florida State University και το Duke University διαπίστωσαν ότι η έκθεση στα καυσαέρια αυτής της βενζίνης κόστισε στους Αμερικανικούς 824 εκατ. βαθμούς νοημοσύνης ή 2,6 βαθμούς ανά άτομο, κατά μέσο όρο.

Κάποιες ηλικιακές ομάδες επηρεάστηκαν περισσότερο από άλλες, με όσους γεννήθηκαν τη δεκαετία του 1960 και του 1970 (όταν η χρήση βενζίνης με μόλυβδο εκτινάχθηκε), να χάνουν ακόμα και πάνω από 7 βαθμούς κατά μέσο όρο.

moneyreview.gr 

Διαβάστε επίσης: 

Ποιο τσιγάρο προτιμούν οι γιατροί; Τα «βρόμικα» κόλπα της καπνοβιομηχανίας και οι διαφημίσεις

Καλύτερα να περπατάς παρά να το οδηγείς: Το φιάσκο του φθηνότερου αυτοκινήτου του κόσμου

Τα μυστικά του A380: Όσα δεν βλέπει ποτέ ο επιβάτης

Ακολουθήστε το Money Review στο Google News