Το μυστήριο των κρατήρων που εκρήγνυνται στη Σιβηρία

Τα ακραία φαινόμενα που ζούμε από τη Μεσόγειο έως τον Καναδά τους τελευταίους δύο μήνες και το σήμα κινδύνου που εξέπεμψε η έκθεση του ΟΗΕ για το άμεσο μέλλον του πλανήτη, επανέφερε στο προσκήνιο και τις ανησυχίες για μία παράξενη αντίδραση της φύσης στη Σιβηρία. 

Σε μια απόμακρη χερσόνησο στον Αρκτικό κύκλο, τεράστιες «τρύπες» εμφανίστηκαν στο μόνιμα παγωμένο υπέδαφος. Οι κρατήρες στην Αρκτική της Σιβηρίας εμφανίστηκαν ξαφνικά και απότομα, αφήνοντας ανομοιόμορφα σημάδια στο έδαφος. Από ψηλά, το «φρέσκο» ακάλυπτο υπέδαφος δημιουργεί αντίθεση με την πράσινη τούνδρα και τις μαύρες λίμνες γύρω της. Οι στρώσεις εδάφους και πέτρας είναι σχεδόν μαύρες, και ένα στρώμα νερού έχει ήδη αρχίσει να συσσωρεύεται στο βάθος.

Ένας από τους επιστήμονες που επισκέφθηκαν το σημείο είναι ο Εβγκένυ Τσούβιλιν, γεωλόγος από το Ινστιτούτο Επιστήμης και Τεχνολογίας Σκόλκοβο στην Μόσχα, ο οποίος επιθυμεί να απαντήσει μερικά από το ερωτήματα που του έχουν δημιουργηθεί σχετικά με το φαινόμενο αυτό.

Η τρύπα, μήκους 20 μέτρων και βάθους 52 μέτρων, ανακαλύφθηκε από πιλότους ελικοπτέρων καθώς περνούσαν από πάνω το 2014 στην Χερσόνησο Γιαμάλ. Οι επιστήμονες οι οποίοι την επισκέφτηκαν την χαρακτήρισαν ως κάτι τελείως καινούριο στο μόνιμα παγωμένο υπέδαφος. Ανάλυση δορυφορικών εικόνων αργότερα έδειξε πως ο κρατήρας, γνωστός τώρα πια ως GEC-1 – δημιουργήθηκε μεταξύ 9 Οκτωβρίου και 1 Νοεμβρίου του 2013.

Ο μεγαλύτερος κρατήρας εντοπίστηκε τον Αύγουστο του 2020 στην ίδια χερσόνησο από μια ομάδα ερευνητών κατά την διάρκεια μιας αποστολής στην ευρύτερη περιοχή. Τώρα, το σύνολο των κρατήρων στην Χερσόνησο Γιαμάλ και την γειτονική Γκυντάν ανάγεται στους 17.

Η αιτία αυτών των κρατήρων είναι μυστήριο. Προβληματισμό δημιουργεί επίσης η σημασία τους για το μέλλον της Αρκτικής, τους κατοίκους και εργαζομένους της περιοχής. Για πολλούς από αυτούς που μελετούν στην περιοχή αυτή, σημαίνουν πως ο πλανήτη υπόκειται σε μερικές ραγδαίες αλλαγές.

Ωστόσο, πρόσφατες έρευνες έχουν αρχίσει να απαντούν μερικά από τα ερωτήματα σχετικά με την ύπαρξή τους. Είναι σαφές πως αυτές οι «τρύπες» δεν δημιουργούνται εξαιτίας κάποιας σταδιακής υποχώρησης καθώς το παγωμένο υπέδαφος λιώνει και μετατοπίζει την επιφάνεια, αλλά με έκρηξη. Καθώς το έδαφος εκρήγνυται, κομμάτια εδάφους και πάγου μετατοπίζονται εκατοντάδες μέτρα από το κέντρο της γης, το οποίο δημιουργεί μια τρομερή πίεση. Το γιατί η πίεση είναι τόσο δυνατή παραμένει – ακόμη – ένα μυστήριο.  

Μερικοί επιστήμονες έχουν παρομοιάσει τους κρατήρες με ηφαίστεια τα οποία αντί για λάβα, «πετούν» πάγο, τα οποία θεωρείται ότι υπάρχουν σε μακρινά μέρη του διαστήματος όπως στον Πλούτωνα και στο φεγγάρι του Κρόνου, τον Τιτάνα. Καθώς όμως οι επιστήμονες ερευνούν και μαθαίνουν περισσότερα πράγματα για τις ιδιότητές τους, οι κρατήρες αυτοί θεωρούνται κρατήρες που εκπέμπουν αέριο.

Παρόμοιες «ουλές» στο έδαφος έχουν παρατηρηθεί και στην Θάλασσα του Κάρα, κοντά στην Χερσόνησο Γιαμάλ, και στην Θάλασσα Μπάρεντς, μέρος του Αρκτικού Ωκεανού. Ωστόσο, τίποτα παρόμοιο δεν έχει εντοπιστεί πουθενά αλλού στην Αρκτική, το οποίο υποδεικνύει ότι υπάρχει κάτι συγκεκριμένο στο υπέδαφος στην Χερσόνησο Γιαμάλ και Γκυντάν το οποίο οδηγεί στην εμφάνισή τους.

Οι περιοχές αυτές χαρακτηρίζονται από παχύ στρώμα πάγου, το οποίο δημιουργεί ένα κάλυμμα κατά μήκος του μονίμως παγωμένου εδάφους. Είναι επίσης μια περιοχή η οποία έχει πολλές εκτάσεις από ‘έδαφος χωρίς πάγο, τοπ οποίο περιβάλλεται από μονίμως παγωμένο έδαφος. Τέλος, έχει πολλά και βαθιά κοιτάσματα φυσικού αερίου και πετρελαίου.

Επιστήμονες οι οποίοι έχουν ερευνήσει το εσωτερικό τους έχουν εντοπίσει υψηλά ποσοστά μεθανίου στο νερό στο βάθος των κρατήρων, το οποίο σημαίνει πως ίσως το αέριο ανεβαίνει από κάτω προς τα πάνω μέσω του εδάφους. Επιστήμονες επίσης θεωρούν πως μικροοργανισμοί οι οποί ευδοκιμούν στο παγωμένο υπέδαφος αποσυνθέτουν οργανική ύλη και απελευθερώνουν διάφορα αέρια. Όποια και αν είναι η πηγή τους, τα αέρια πιέζουν το παγωμένο κάλυμμα προς τα πάνω, δημιουργώντας πίεση.

Η εμφάνιση παρόμοιων κρατήρων ξεπερνάει τα όρια της περιέργειας, μιας και ανησυχία σχετικά με το μέλλον της Αρκτικής ολοένα και αυξάνεται. Οι κρατήρες αυτοί είναι σημάδι πως η ευρύτερη περιοχή της Αρκτικής βιώνει σημαντικές αλλαγές. Η επιφάνεια αέρια θερμοκρασία στην Αρκτική αυξάνεται 2 φορές πιο γρήγορα από τον παγκόσμιο μέσο βαθμό, το οποίο αυξάνει το ποσοστό λιώσιμου των πάγων τους καλοκαιρινούς μήνες.

Επίσης, αέρια όπως το μεθάνιο που βρίσκονται μέσα στους κρατήρες απελευθερώνονται στην ατμόσφαιρα και εντείνουν την θέρμανση του πλανήτη και το λιώσιμο των πάγων ακόμα περισσότερο.

Εάν το φαινόμενο συνεχιστεί με τον ίδιο ρυθμό, οι επιστήμονες θα πρέπει να στρέψουν την προσοχή τους πιο έντονα προς την εύρεση λύσης και εξήγησης του φαινομένου, μιας και οι αλλαγές στον Αρκτικό Κύκλο γίνονται αντιληπτές σε όλο τον κόσμο.

Moneyreview.gr με πληροφορίες από BBC

Ακολουθήστε το Money Review στο Google News