Θαλάσσιος τουρισμός: Μία χαμένη ευκαιρία δισεκατομμυρίων για την Ελλάδα

Έλλειψη τουριστικών λιμένων και διαφυγόντα δισεκατομμυρίων ευρώ εντοπίζει μελέτη της διαΝΕΟσις, στην οποία αποτυπώνεται η χαμένη ευκαιρία της Ελλάδας να εκμεταλλευτεί τον θαλάσσιο τουρισμό.

Ακόμα και εάν κατασκευάζονταν μερικώς οι θέσεις ελλιμενισμού που έχουν ήδη χωροθετηθεί αλλά δεν προχωρούν εδώ και πολλά χρόνια, το αποτύπωμα για την οικονομία και την αγορά απασχόλησης θα ήταν σημαντικό.

Το βέλτιστο σενάριο της έρευνας της διαΝΕΟσις,  την οποία παρουσιάζει η «Κ»,  προβλέπει πως εάν το 30% των υφιστάμενων χωροθετημένων αλλά μη κατασκευασμένων θέσεων ελλιμενισμού στη χώρα κατασκευαστεί, προσελκύοντας ιδιωτικά κεφάλαια, τότε το αποτέλεσμα θα είναι 5.164 νέες θέσεις ελλιμενισμού σκαφών αναψυχής μέσα σε δέκα χρόνια, με συνολικά έσοδα για τους λιμένες αυτούς που πλησιάζουν τα 2,9 δισ. ευρώ.

Από το έτος 2031 και έπειτα, δε, οι νέες θέσεις ελλιμενισμού θα συνεισφέρουν οικονομικά (άμεση και έμμεση επίπτωση) με 602,7 εκατ. τον χρόνο, ενώ θα συντηρούν και 8.422 θέσεις εργασίας σε ετήσια βάση.

Με τους τουριστικούς λιμένες αναπτυγμένους το yachting μπορεί να προσθέτει ετησίως αξία μεγαλύτερη του 1,6 δισ. στην οικονομία σύμφωνα με άλλη έρευνα, της Ένωσης Μαρινών Ελλάδας, που επικαλείται η διαΝΕΟσις . Για να συμβεί όμως αυτό θα πρέπει να προηγηθεί η αξιολόγηση του δικτύου των ήδη χωροθετημένων τουριστικών λιμενικών εγκαταστάσεων, και να επιλέγουν οι κατάλληλες περιπτώσεις οι οποίες μπορούν να ολοκληρωθούν αλλά να προχωρήσει και η αναμόρφωση των διαδικασιών παραχώρησης.

Στην ανάλυσή τους, οι ερευνητές υπό το συντονισμό του αναπληρωτή καθηγητή του Πανεπιστημίου Αιγαίου Γιώργου Βαγγέλα και του καθηγητή του ΕΚΠΑ Θάνου Πάλλη και με την αρωγή της ΓΓ Τουριστικής Πολιτικής και Ανάπτυξης Βίκυ Λοΐζου εντόπισαν απουσία κεντρικής εποπτείας του δικτύου λιμένων και εφαρμογής της σχετικής νομοθεσίας αλλά και απουσία ενός ολοκληρωμένου στρατηγικού σχεδιασμού εν γένει. Εκτιμούν επίσης ως προβληματικές τις διαγωνιστικές διαδικασίες παραχώρησης που εφαρμόζονται στην Ελλάδα με αποτέλεσμα να μην ενθαρρύνεται η προσέλκυση ξένων και εγχώριων επενδυτικών κεφαλαίων στον κλάδο παρά τα προφανή ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα της χώρας για το yachting. Ως χαρακτηριστικό παράδειγμα αναφέρεται η διαγωνιστική διαδικασία για την παραχώρηση της Μαρίνας του Αλίμου, που ξεκίνησε το 2013 και τελείωσε το 2020.

«Υπάρχει μια ευκαιρία για την ελληνική οικονομία που περνά ανεκμετάλλευτη: Μολονότι το τουριστικό προϊόν της χώρας μας είναι εξαιρετικά υψηλής ποιότητας, υστερούμε πολύ σε υποδομές. Από τους 168 “τουριστικούς λιμένες” που έχουν χωροθετηθεί με τον νόμο στην Ελλάδα, μόνο οι 37 λειτουργούν. Τα έσοδα που χάνουμε από ανταγωνιστικές χώρες όπως η Κροατία, η Τουρκία και η Ιταλία είναι πολύ μεγάλα» διαπιστώνει η διαΝΕΟσις.

Μόνο στην Ευρωπαϊκή Ένωση τo 2018 ο θαλάσσιος τουρισμός εν γένει είχε κύκλο εργασιών 231 δισ., και έδινε δουλειά σε 2,8 εκατομμύρια ανθρώπους. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, ο αριθμός των σκαφών αναψυχής παγκοσμίας υπολογίζεται στα 30 εκατομμύρια σκάφη, με το 90% να είναι μικρού μεγέθους, με μήκος κάτω των 8 μέτρων. 6 εκατομμύρια από αυτά υπολογίζεται ότι βρίσκονται στην Ευρώπη, όπου 48 εκατομμύρια Ευρωπαίοι συμμετέχουν τακτικά σε δραστηριότητες που σχετίζονται μαζί τους.

Στη χώρα μας υπολογίζεται ότι υπάρχουν περίπου 170.000 σκάφη αναψυχής, εκ των οποίων 6.109 ήταν επαγγελματικά (2019). Πρόκειται γενικά για μια αγορά που ακμάζει και στην Ελλάδα -την περίοδο 2014-2018 ο μέσος ετήσιος ρυθμός ανάπτυξης του κλάδου ήταν 3,4% με το 80% της ζήτησης να προέρχεται από αλλοδαπούς.

Εστιάζοντας στην επιμέρους κατηγορία των mega-yachts (σκάφη μήκους άνω των 24 μέτρων) η διαΝΕΟσις επισημαίνει την υψηλή προστιθέμενη αξία που θα μπορούσαν να φέρουν στην ελληνική οικονομία: Αυτά τα σκάφη κατά κανόνα απευθύνονται σε άτομα υψηλού εισοδήματος και έχουν δύο ιδιαιτερότητες: χρειάζονται εξειδικευμένες υποδομές στους τουριστικούς λιμένες (μεγαλύτερες θέσεις πρόσδεσης, ειδικές λιμενικές υπηρεσίες) και έχουν πολύ σημαντική οικονομική επίπτωση στα λιμάνια που επισκέπτονται. Ένα mega-yacht μήκους 40-60 μέτρων σημαίνει δαπάνες πάνω από 100.000 ευρώ την εβδομάδα, ποσό που περιλαμβάνει τη ναύλωση, τις προμήθειες του σκάφους, τα κόστη του πληρώματος και τις δαπάνες των επιβατών. Είναι ένα υποσύνολο της αγοράς που όμως αυξάνεται ραγδαία -πλέον υπάρχουν 8.538 mega-yachts στον κόσμο, και περίπου 350 από αυτά βρίσκονται στην Ελλάδα. Είναι ενδιαφέρον, δε, ότι η Ελλάδα διαθέτει έναν από τους μεγαλύτερους στόλους πολύ μεγάλων σκαφών αναψυχής (μήκους άνω των 40 μέτρων) στον κόσμο. Σύμφωνα με έρευνα του 2018, από τα σχεδόν 4.795 τέτοια σκάφη στον κόσμο, τα 407 ανήκουν σε πολίτες των ΗΠΑ, που έχουν τα περισσότερα, με τους Ρώσους να ακολουθούν (168) και στην τρίτη θέση βρίσκουμε τους Έλληνες (107).

Οι «τουριστικοί λιμένες» που αναφέρονται στην έρευνα περιλαμβάνουν τις μαρίνες, τα καταφύγια και τα αγκυροβόλια όπου ελλιμενίζονται σκάφη αναψυχής. Οι μαρίνες διαθέτουν χερσαίες και θαλάσσιες υποδομές που προσφέρουν ποικιλία υπηρεσιών, τα καταφύγια έχουν μικρότερο αριθμό θέσεων και προσφέρουν μόνο τις απολύτως απαραίτητες παροχές, ενώ τα αγκυροβόλια βρίσκονται σε προστατευμένους όρμους, λίμνες ή ποταμούς και έχουν μόνο βασικές υποδομές.

Τι συμβαίνει λοιπόν; Από τους 168 χωροθετημένους τουριστικούς λιμένες στην Ελλάδα, μόνο οι 37 λειτουργούν, διαθέτοντας στην πράξη 8.499 θέσεις ελλιμενισμού για σκάφη. Πολλοί, ενώ έχουν χωροθετηθεί εδώ και δεκαετίες, δεν κατασκευάστηκαν ποτέ. Στη διεθνή κατάταξη με τις θέσεις ελλιμενισμού ανά χιλιόμετρο ακτογραμμής σε 16 χώρες, η Ελλάδα κατατάσσεται τελευταία.

Αλλά το ότι είναι λίγες οι θέσεις, δεν είναι το μόνο πρόβλημα. Αν και η νομοθεσία ορίζει ότι οι τουριστικοί λιμένες είναι αρμοδιότητα του Υπουργείου Τουρισμού, στην πράξη οι διάφορες αρμοδιότητες που τους αφορούν κατακερματίζονται σε διάφορα κέντρα λήψης αποφάσεων όπως το ΤΑΙΠΕΔ, κρατικά λιμενικά ταμεία, δημοτικά λιμενικά ταμεία, οργανισμοί λιμένος (που λειτουργούν ως ΑΕ), τουλάχιστον τρία διαφορετικά υπουργεία (Τουρισμού, Εσωτερικών και Οικονομικών), δημιουργώντας ένα ομιχλώδες καθεστώς λειτουργίας και διοίκησης, σημειώνει η διαΝΕΟσις. «Με άλλα λόγια, έχουμε ένα από τα καλύτερα τουριστικά προϊόντα του κόσμου, με μεγάλη ζήτηση για σκάφη αναψυχής, αλλά φαίνεται ότι δεν είμαστε έτοιμοι να εξυπηρετήσουμε ικανοποιητικά αυτή τη ζήτηση», υπογραμμίζει.

Ακολουθήστε το Money Review στο Google News