Μείωση ΦΠΑ: Γιατί απορρίπτεται ως μέτρο «ανάσχεσης» του πληθωρισμού

Με τον πλέον σαφή και κατηγορηματικό τρόπο, τέσσερα ανώτατα κυβερνητικά στελέχη απέκλεισαν το ενδεχόμενο να μειωθεί ο ΦΠΑ σε επιλεγμένα προϊόντα και είδη πρώτης ανάγκης προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι ανατιμήσεις. Έστω και εάν το πληθωριστικό κύμα φαίνεται να μπαίνει στην πιο κρίσιμη καμπή του, αφενός διότι ο χειμώνας αυξάνει τις καταναλώσεις ενέργειας –εκεί δηλαδή που εντοπίζονται οι μεγαλύτερες αυξήσεις- και αφετέρου διότι το ενεργειακό και το μεταφορικό κόστος έχει ήδη αρχίσει να διαχέει το κύμα ανατιμήσεων και σε άλλα είδη πρώτης ανάγκης.

Γιατί εκτιμάται ότι ο ΦΠΑ και η μείωσή του δεν μπορεί να αποτελέσει λύση στο πρόβλημα σε αυτή τη φάση; Πρώτον διότι δεν μπορεί να οριστεί κατάλογος προϊόντων και υπηρεσιών στους οποίους θα γίνει η μείωση του συντελεστή. Με το που θα μειώσεις τον συντελεστή στο ένα προϊόν, θα αναπτυχθούν πληθωριστικές πιέσεις σε ένα άλλο προϊόν ώστε να δημιουργηθεί το «έδαφος» για μείωση του συντελεστή και στο συγκεκριμένο προϊόν.

Δεύτερον διότι η μείωση της τιμής για τον τελικό καταναλωτή δεν διασφαλίζεται. Σε προϊόντα όπως είναι τα εισιτήρια των λεωφορείων ή η βενζίνη και το πετρέλαιο θέρμανσης, μια μείωση του ΦΠΑ ή ακόμη και του ειδικού φόρου κατανάλωσης περνάει αμέσως στην τιμή λιανικής, καθώς η τιμή προ φόρων είναι είτε διοικητικά καθορισμένη είτε γνωστή σε όλους εκ των προτέρων.  Σε άλλα είδη, όμως, που η τιμή διαμορφώνεται ελεύθερα, είναι στην διακριτική ευχέρεια του επαγγελματία το αν θα μετακυλήσει το όφελος στον καταναλωτή ή όχι.

Ο 3ος λόγος είναι η «οριζόντια» επίπτωση του μέτρου. Με τη χώρα να εκτελεί προϋπολογισμό βάσει της ρήτρας διαφυγής, μέτρα που επηρεάζουν το δημοσιονομικό αποτέλεσμα –ουσιαστικά αυξάνουν το έλλειμμα- επιτρέπονται μόνο αν είναι προσωρινά και απολύτως στοχευμένα. Οποιαδήποτε άλλη παρέμβαση, όπως η μείωση του ΦΠΑ, η οποία ευνοεί το ίδιο πλούσιους και φτωχούς, πρέπει να συνοδεύεται από «ισοδύναμα», δηλαδή αυξήσεις άλλων φόρων ή περικοπές δαπανών.

Υπάρχει και ένας 4ος λόγος: το πολύ υψηλό δημοσιονομικό κόστος αλλά η μεγάλη δυσκολία «αντιστροφής» ενός τέτοιου μέτρου. Παρεμβάσεις στον ΦΠΑ σε βασικά είδη μπορούν να επιβαρύνουν με εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ τον προϋπολογισμό και μάλιστα χωρίς να είναι εύκολη η απόσυρση του μέτρου, καθώς απόσυρση σημαίνει και άμεση προσαρμογή των τιμών προς τα πάνω.

Δεν είναι τυχαίο ότι οι όποιες μειώσεις ΦΠΑ έγιναν στο πλαίσιο αντιμετώπισης της πανδημίας, έχουν ήδη παραταθεί για περισσότερους από 18 μήνες (π.χ εισιτήρια, καφές κλπ).

Διαβάστε επίσης: 

Ακρίβεια: Γιατί «παγώνουν» οι σκέψεις για μείωση του ΦΠΑ σε βασικά είδη

Μείωση ΦΠΑ σε είδη διατροφής προτείνουν τα σούπερ μάρκετ

Πληθωρισμός: Άλμα στο 5,1% τον Δεκέμβριο – Στο 1,2% για το σύνολο του 2021

Ακολουθήστε το Money Review στο Google News