Εργασία χωρίς ωράριο: Οι δύο όψεις μιας νέας τάσης

Η πανδημία από τη μία τέντωσε τα όρια της παραδοσιακής εργασίας, με την ευρεία υιοθέτηση της τηλεργασίας και των ευέλικτων ωραρίων, από την άλλη δημιούργησε ερωτήματα σχετικά με την παραγωγικότητα των εργαζομένων, που έχουν συνηθίσει σε διαφορετικό καθεστώς εργασίας.

Σε καθε περίπτωση, έπειτα από 20 μήνες πανδημίας και με τους ρυθμούς να έχουν επανέλθει σχεδόν στο φυσιολογικό στα περισσότερα μέρη του κόσμου, μας προσφέρεται η μοναδική ευκαιρία να εξετάσουμε μία εναλλακτική, που θα άλλαζε ριζικά τον τρόπο που εργαζόμαστε και το χρόνο που αφιερώνουμε στους δικούς μας ανθρώπους.

Όπως λοιπόν προτείνουν ορισμένοι από τους κόλπους της ακαδημαϊκής κοινότητας, γιατί να μην καταργήσουμε εντελώς το ωράριο και να εστιάσουμε στα αποτελέσματα, δηλαδή απλώς στην ολοκλήρωση των απαιτούμενων εργασιών ανεξαρτήτως χρόνου; Σε ένα τέτοιο σενάριο, ο εργαζόμενος δεν θα δεσμευόταν από το 9 με 5 και γενικά από το ρολόι του και θα όφειλε μόνο να βγάλει συγκεκριμένο όγκο δουλειάς μέχρι κάποια καθορισμένη προθεσμία, δουλεύοντας μόνο όταν είναι διαθέσιμος, έχει όρεξη και νιώθει παραγωγικός.

Παρότι υπάρχουν πολλές θέσεις εργασίας που απαιτούν ωράριο και παρότι ενδεχομένως η αγορά εργασίας δεν είναι ακόμη έτοιμη για μία τόσο ριζική αλλαγή, η πανδημία δημιούργησε πολλές σκέψεις γύρω από την χρησιμότητα των χρονικών πλαισίων στην εργασία.

Το ωράριο βλάπτει

Η εβδομάδα των 40 εργατωρών καθιερώθηκε στις ΗΠΑ το 1938 μέσω του κανονιστικού πλαισίου του New Deal και αποτελούσε σημαντική νίκη και από την πλευρά της πολιτικής, αλλά και από για τα συνδικάτα εργαζομένων. Κατά το πρώτο μισό του 20ου αιώνα, η δουλειά μίας μεγάλης μερίδας Αμερικανών περιστρεφόταν γύρω από τη γραμμή παραγωγής και συνεπώς ο κάθε εργαζόμενος βασιζόταν στη δουλειά του προηγούμενου, ώστε να προχωρήσει το εκάστοτε έργο. Στην περίπτωση αυτή, ο καθορισμός εργατοώρας ήταν ο ευκολότερος τρόπος, ώστε να ελέγχεται και να μετράται ο όγκος της δουλειάς.

Ωστόσο, η οικονομία και οι απαιτήσεις από την αγορά εργασίας άλλαξαν άρδην μέχρι σήμερα. Ενδεικτικά, στις ΗΠΑ από το 1910 μέχρι το 2015:

• οι θέσεις εργασίας στη μεταποίηση υποχώρησαν από 32% στο 8% σε σχέση με τις συνολικές θέσεις εκτός του αγροτικού κλάδου, ενώ
• οι δουλειές γραφείου (στους τομείς υπηρεσιών, χρηματοπιστωτικών, εκπαίδευσης) ενισχύθηκαν από 11% στο 53%.

Επίσης, από το 1979 μέχρι το 2004, αυξήθηκε και το ποσοστό των υπαλλήλων γραφείου που δούλευαν τουλάχιστον 50 ώρες την εβδομάδα και είχαν περισσότερες ευκαιρίες για υψηλότερες αποδοχές.

«Ουσιαστικά, για ένα μεγάλο μέρος της δουλειάς που κάνουμε σήμερα, δεν έχει σχέση ο χρόνος», δήλωσε στο Hustle η Tammy Erickson, σύμβουλος εργασίας, συνεχίζοντας ότι «για παράδειγμα, εάν είμαι πελάτης ενός λογιστή, θέλω να κάνει καλή την φορολογική μου, όσο χρόνο και αν του πάρει. Δεν με ενδιαφέρει εάν θα του πάρει χιλιάδες ώρες ή δέκα ώρες. Θέλω μία καλή φορολογική δήλωση».

Τα αποτελέσματα προέχουν

Διάσημο είναι το παράδειγμα της Jody Thompson, η οποία δούλευε στο τμήμα ανθρωπίνου δυναμικού της Best Buy και ηγήθηκε του κινήματος Results Only Work Environment (ROWE ή Εργασιακό περιβάλλον που βασίζεται μόνο στα αποτελέσματα). H Thompson δηλώνει ότι οι εργαζόμενοι ένιωθαν υποχρεωμένοι να μείνουν στο γραφείο τουλάχιστον μέχρι τις 6 το απόγευμα, ακόμη και εάν δεν είχαν κάτι να κάνουν. Μερικές φορές μάλιστα, η ίδια έφευγε από το γραφείο και άφηνε το παλτό της εκεί για να φαίνεται ότι βρίσκεται κάπου κοντά.

Μετά την υιοθέτηση του ROWE, η Best Buy κινείτο βάσει μίας αρχής: οι εργαζόμενοι έχουν πλήρη έλεγχο του προγράμματός τους, ένα εγχείρημα που βασίζεται στην αυτονομία και την εμπιστοσύνη.

Τα αποτελέσματα του ROWE στην Best Buy ήταν τα εξής:

• Η παραγωγικότητα αυξήθηκε κατά 41% και οι παραιτήσεις μειώθηκαν σε τεράστιο βαθμό
• Οι εργαζόμενοι της Best Buy είχαν περισσότερο χρόνο να κοιμηθούν, λιγότερες πιθανότητες να αρρωστήσουν και καλύτερη ισορροπία μεταξύ δουλειάς και προσωπικής ζωής, με αποτέλεσμα να αντιμετωπίζουν λιγότερα προβλήματα.

Τα αποτελέσματα αυτά προέκυψαν παρότι για πολλούς οι εργατοώρες δεν μειώθηκαν. Μάλιστα, για ορισμένους αυξήθηκαν. Όλοι όμως, ένιωθαν ότι είχαν μεγαλύτερο έλεγχο του προγράμματός τους.

Δυστυχώς, τα αποτελέσματα αυτά επισκιάσθηκαν μερικά χρόνια μετά από την Μεγάλη Ύφεση, η οποία υποχρέωσε την Best Buy να εισαχθεί στον τομέα του ηλεκτρονικού εμπορίου. Ο διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας ακύρωσε το ROWE το 2013 χαρακτηρίζοντάς το «προβληματικό εκ θεμελίων από διαχειριστική σκοπιά». Εκπρόσωπος της εταιρείας δήλωσε ότι οι εργαζόμενοι πρέπει να είναι απίκο όσο το δυνατόν περισσότερο.

Σε αντίστοιχες δηλώσεις προέβησαν πολύ πιο πρόσφατα και οι επικεφαλής των μεγαλύτερων εταιρειών παγκοσμίως, μεταξύ αυτών ο Τιμ Κουκ της Apple και ο Τζέιμι Ντάιμον της JPMorgan, οι οποίοι αμφισβήτησαν τα ευέλικτα μοντέλα εργασίας. Βέβαια, άλλες εταιρείες, μεταξύ αυτών και η Google τα καθιέρωσαν σε μόνιμη βάση.

Το πρόβλημα με αυτού του είδους την εργασία είναι ότι αφενός «κακοφαίνεται» σε μάνατζερ και διευθυντικά στελέχη, διότι είναι δυσκολότερο σε αυτούς να συμβάλουν στη δουλειά. Επίσης, αποτελεί μεγάλο ρίσκο που μπορεί να έχει είτε θετικό είτε αρνητικό αποτέλεσμα για τα διευθυντικά στελέχη, διότι δίνουν μεγαλύτερη αυτονομία στους υπαλλήλους.

Πώς θα επανέλθει η ευελιξία;

Δεν υπάρχει κάποια μαγική συνταγή, αλλά μετά την επέλαση της πανδημίας υπάρχουν ορισμένες ενθαρρυντικές ενδείξεις. Αρχικά, πολλές είναι οι επιχειρήσεις που αναζητούν ευέλικτους τρόπους εργασίας, όπως οι αρχές που προωθεί το ROWE. Επίσης, φαίνεται από τη λεγόμενη «Μεγάλη Παραίτηση», πως πολλοί είναι απογοητευμένοι από τις συνθήκες εργασίας τους και απαιτούν αλλαγή. Προκειμένου να αλλάξει η σχέση μεταξύ χρόνου και εργασίας απαιτείται η δημιουργία μίας υγιούς εργασιακής κουλτούρας για όλους.

Στον αντίποδα, σύμφωνα με τον όρο του «ιδανικού εργαζομένου», που επινόησε η Joan Williams διευθύντρια του Center for WorkLife Law στο πανεπιστήμιο Hastings College, ο καταλληλότερος υπάλληλος είναι αυτός που είναι πλήρως δεσμευμένος με τη δουλειά του και επιδεικνύει την δύναμη, τις αντοχές και την δέσμευσή του, δουλεύοντας ατελείωτες ώρες. Είναι προφανές ότι ο «ιδανικός εργαζόμενος» έχει λίγη ελευθερία ως προς την προσωπική του ζωή.

Προκύπτει λοιπόν ότι ένα από τα βασικά που στερούμαστε εμμένοντας στο ωράριο είναι η ελευθερία επιλογής, ο έλεγχος και η ευελιξία, τα οποία μπορούμε να ανακτήσουμε αποδομώντας το άκαμπτο παραδοσιακό πλαίσιο εργασίας. Αν σπάσει κανείς τον εθισμό του με το ρολόι, στη συνέχεια θα δει πού μπορεί να τον οδηγήσει.

Πηγή: The Hustle

Διαβάστε επίσης:

Έρευνα: Λιγότερες ώρες δουλειάς, μεγαλύτερη παραγωγικότητα

Μια καλύτερη δουλειά

«Μεγάλη Παραίτηση»: Τρεις λόγοι που είναι «καλό πράγμα» για τους εργαζόμενους