Η Ε.Ε. απέναντι στην ενεργειακή κρίση: Κάντο όπως στην πανδημία;
Για έναν «βαρύ» στην τσέπη τους χειμώνα προετοιμάζονται τα νοικοκυριά ανά την Ευρωζώνη, αφού ένα εκρηκτικό μείγμα επιπτώσεων της κλιματικής κρίσης και της πανδημίας, σοβαρότατων προβλημάτων στην εφοδιαστική αλυσίδα και αυξημένης ζήτησης, καθώς οι οικονομίες είναι σε φάση επανεκκίνησης, οδηγούν τις τιμές ενέργειας, μεταφορών και αγαθών πρώτης ανάγκης στα ύψη. Στην Ελλάδα, όπου το πετρέλαιο θέρμανσης θα αρχίσει να διατίθεται σε λίγες ημέρες περίπου 40% ακριβότερο (στο 1,10 ευρώ ανά λίτρο από 80 λεπτά το λίτρο πέρυσι) και το φυσικό αέριο καλπάζει, η κυβέρνηση προωθεί τριπλό πλέγμα στήριξης, αλλά και ζητεί ευρωπαϊκές λύσεις. Μεταξύ άλλων προωθείται και επίδομα φυσικού αερίου, αφού η τιμή του καυσίμου έχει κάνει άνευ προηγουμένου άλμα και προβλέπεται να παραμένει στα ύψη τουλάχιστον έως την άνοιξη του 2022.
Οι υπουργοί Οικονομικών της Ευρωζώνης, που τείνουν να εστιάζουν στις συνεδριάσεις τους σε ζητήματα δημοσιονομικών κανόνων, στην «υγεία» των τραπεζών και σε μακροοικονομικά μεγέθη, καλούνται τώρα να ρίξουν την προσοχή τους στο καλάθι των καταναλωτών – με ιδιαίτερη έμφαση στους λογαριασμούς ενέργειας. Πολλές κυβερνήσεις έχουν ήδη λάβει σε εθνικό επίπεδο μέτρα. Οι Ισπανοί για παράδειγμα μείωσαν ήδη στο μισό τον ΦΠΑ στο ρεύμα και έδωσαν εντολή για επιστροφή 2,6 δισ. ευρώ από τα υπερκέρδη των επιχειρήσεων κοινής ωφελείας στους καταναλωτές (στη μορφή εκπτώσεων που αντισταθμίζουν σε έναν βαθμό τις αυξήσεις στους λογαριασμούς). Παράλληλα σχεδιάζουν την εισαγωγή πρόσθετης ηλιακής και αιολικής ενέργειας 3,3 GW, με την προσδοκία ότι αυτή θα οδηγήσει σε πτώση τις τιμές, ενώ εξετάζουν και το πάγωμα άλλων έμμεσων φόρων. Οι Γάλλοι ανακοίνωσαν από την πλευρά τους ότι η αύξηση της 1ης Οκτωβρίου στον φόρο φυσικού αερίου (που είχε προγραμματιστεί εδώ και καιρό) ήταν και η τελευταία.
Το μεγάλο ερώτημα τώρα είναι εάν μπορεί να υπάρξει μία έγκαιρη και δη πειστική απάντηση σε πανευρωπαϊκό επίπεδο απέναντι σε ένα διεθνές φαινόμενο, που όλοι θέλουν να ελπίζουν ότι θα είναι προσωρινό, αλλά και γνωρίζουν ότι μπορεί γρήγορα να τους «κάψει». Οι Ευρωπαίοι ηγέτες καλούνται να πείσουν από τη μία τα μεσαία και χαμηλόμισθα οικονομικά στρώματα ότι έχουν τη διάθεση και την ικανότητα να τα στηρίξουν, αντισταθμίζοντας τις πιέσεις από το κύμα ακρίβειας και την πράσινη μετάβαση (που όλοι αναγνωρίζουν ότι στοιχίζει) και ταυτόχρονα να πείσουν τις αγορές πως οι δημοσιονομικές αποκλίσεις θα είναι προσωρινές και προς όφελος μεσοπρόθεσμα της ανάπτυξης.
Οι προτάσεις των κρατών – μελών
Μεταξύ των προτάσεων που θα συζητηθούν είναι αυτή της Ελλάδας για ένα Μεταβατικό Ταμείο Αντιστάθμισης, το οποίο θα αντλεί έσοδα από τις δημοπρασίες του ευρωπαϊκού Συστήματος Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών (ETS). Όπως έχει γράψει το moneyreview.gr o εν λόγω πανευρωπαϊκός μηχανισμός θα μπορεί να χρηματοδοτείται και από τις δημοπρασίες μελλοντικών δικαιωμάτων εκπομπών. Σύμφωνα με εκτιμήσεις της ελληνικής πλευράς, το ποσό που θα χρειαστεί προκειμένου να καλυφθούν οι ανάγκες για τον επερχόμενο χειμώνα υπολογίζεται σε 5 έως 8 δισ. ευρώ.
Έντονες πιέσεις για πανευρωπαϊκή δράση προέρχονται και από την πλευρά της Γαλλίας. Το Παρίσι, έχοντας βιώσει και το φαινόμενο των «κίτρινων γιλέκων», που δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι πυροδοτήθηκε από έναν πράσινο φόρο στα καύσιμα πιέζει ουσιαστικά για εισαγωγή της πυρηνικής ενέργειας στο ευρωπαϊκό μείγμα. Σε επιστολή του προς τους ομολόγους του ενόψει του σημερινού Eurogroup ο Γάλλος υπουργός, Μπρουνό Λεμέρ, υπογραμμίζει ότι θα πρέπει να εξεταστούν «περισσότερες διαρθωτικές αλλαγές». Μακροπρόθεσμα, σημειώνει, η Ευρωπαϊκή Ένωση «θα πρέπει να επιδιώξει την επίτευξη ενεργειακής ανεξαρτησίας επενδύοντας σε όλα τα δυνατά μέσα απανθρακοποίησης της ενεργειακής παραγωγής». Εξηγεί πως η χώρα του θέλει να στηριχθεί στην πυρηνική ενέργεια, η οποία όπως λέει, θα πρέπει να συμπεριληφθεί στις βιώσιμες πηγές ενέργειας της Ε.Ε. Απορρίπτει δε τις μειώσεις φόρων στα ενεργειακά προϊόντα.
Η πρόταση που συζητείται πολύ έντονα τις τελευταίες ημέρες, ωστόσο, δεν είναι άλλη από αυτή της Ιταλίας και Ισπανίας. Η τρίτη και τέταρτη μεγαλύτερη οικονομία του ευρώ προωθούν σύμφωνα με πληροφορίες από κοινού την ιδέα να διαπραγματευθεί και να υπογράψει η Κομισιόν ενιαία συμβόλαια με μεγάλους παρόχους φυσικού αερίου και ηλεκτρικού ρεύματος εκ μέρους των κρατών – μελών, όπως ακριβώς έγινε στην περίπτωση των εμβολίων.
Τα συμβόλαια των εμβολίων κατά της Covid -19 (όσο και εάν επικρίθηκε αρχικά η Κομισιόν για καθυστερήσεις στις συμβάσεις σε σχέση με χώρες όπως η Βρετανία και οι ΗΠΑ) διασφάλισαν την ισότιμη πρόσβαση των κρατών – μελών σε τιμές προσιτές ακόμη για τις πιο αδύναμες οικονομίες και έδειξαν ότι η Ε.Ε. μπορεί να κινηθεί (έστω και με τα γωνστά προβλήματα) συντονισμένα. Ανάγκασε δε τους Ευρωπαίους να κάνουν ένα άλμα δημοσιονομικής ενοποίησης, που επί δεκαετίες και παρά τις αλλεπάλληλες κρίσεις είχαν αποφύγει, με το Ταμείο Ανάκαμψης και την ενιαία έκδοση ομολόγων. Η νέα αυτή κρίση, το ενεργειακό σοκ που έρχεται, ίσως να είναι ο παράγοντας που θα αναγκάσει σε περαιτέρω ενίσχυση του κοινού βηματισμού.
Ακολουθήστε το Money Review στο Google News
