Γερμανία και Ευρώπη αλλάζουν σελίδα: Προς ποια κατεύθυνση;

Ο ευρωπαϊκός – και όχι μόνο – Τύπος γέμισε την τελευταία εβδομάδα από πορτραίτα, αφιερώματα, αναλύσεις και απολογισμού της αν μη τι άλλο πλούσιας θητείας της Άγκελα Μέρκελ. Για κανέναν άλλο απερχόμενο Ευρωπαίο ηγέτη δεν έχουν γραφτεί τόσα πολλά. Γιατί η συγκυρία το έφερε έτσι ώστε στα 16 χρόνια στην καγκελαρία να αναλάβει την ευθύνη να οδηγήσει τη Γερμανία και την Ευρώπη- άλλοτε με καθυστερημένα αντανακλαστικά, εμμονή σε δόγματα και παραφωνίες, αλλά τις πιο κρίσιμες στιγμές με τόλμη, αποφασιστικότητα και κόντρα σε μυωπικές προσεγγίσεις- σε αναζήτηση διεξόδου από αλλεπάλληλες κρίσεις: μία κρίση χρέους που δοκίμασε τις αντοχές της Ευρωζώνης και των κοινωνιών της. Την πιο σφοδρή προσφυγική κρίση μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και την άνευ προηγουμένου υγειονομική και οικονομική κρίση, που πυροδότησε η πανδημία της Covid. 

Η αποχώρησή της από την κεντρική πολιτική σκηνή αναμφίβολα σηματοδοτεί το τέλος μίας εποχής. Από σήμερα Γερμανία και Ευρώπη αλλάζουν σελίδα και το ερώτημα είναι προς ποια κατεύθυνση. Για να το απαντήσουμε πρέπει πρώτα να δούμε και μία σειρά από άλλα ερωτήματα. Ποιος θα διαδεχθεί τη «Mutti»; Και θα μπορεί να αναλάβει τον αντίστοιχο «πατρικό» ρόλο ή θα τον αφήσει σε ηγέτες άλλων δυνάμεων; Και τι θα σημάνει η διαδοχή για την ευρωπαϊκή οικονομία και τον στόχο της ολοκλήρωσης της Ευρωζώνης; 

Το πρώτο ερώτημα, αυτό του διαδόχου, είναι δύσκολο να απαντηθεί αυτές τις ώρες. Ο εκλεκτός της κ. Μέρκελ και των Χριστιανοδημοκρατών (CDU), Άρμιν Λάσετ και ο υποψήφιος των Σοσιαλδημοκρατών (SPD), Όλαφ Σολτς δίνουν σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις μία μάχη στήθος με στήθος. Κανείς βεβαίως δεν διεκδικεί αυτοδυναμία. Το CDU θα μπορούσε να συγκυβερνήσει με Φιλελεύθερους και το ακροδεξιό AfD. Το SPD δηλώνει πρόθυμο να συγκυβερνήσει με Πράσινους και Φιλελεύθερους, χωρίς να κλείνει τελείως την πόρτα και στην Αριστερά. Ας δούμε λοιπόν ποιες είναι οι θέσεις των πιθανών κυβερνητικών συνασπισμών στα πιο σημαντικά ζητήματα για την ευρωπαϊκή οικονομία. 

Η πράσινη μετάβαση 

Ας ξεκινήσουμε από το μέτωπο, όπου οι διαφορές είναι μικρότερες. CDU, SPD, Φιλελεύθεροι και φυσικά οι Πράσινοι έχουν υιοθετήσει τον στόχο για κλιματική ουδετερότητα της Γερμανίας έως το 2045 και μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα κατά 65% πριν από το 2030. Η διαφοροποίηση έρχεται στον τρόπο επίτευξης του στόχου αυτού. Το CDU θέλει επιτάχυνση της χρήσης των ανανεώσιμων πηγών, αλλά δεν έχει θέσει συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα για την πλήρη (100%) μετάβαση σε παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, αφού φοβάται τις «παρενέργειες» στην ανάπτυξη και μία κοινωνική αναταραχή.

Το SPD πιστεύει ότι η μετάβαση πρέπει να ολοκληρωθεί έως το 2040 και οι Πράσινοι περιορίζουν ακόμη περισσότερο τον χρονικό ορίζοντα, στο 2035. Αυτό σημαίνει ότι στα επόμενα 14 χρόνια θα πρέπει να έχει η μεγαλύτερη ευρωπαϊκή οικονομία πετύχει την πλήρη απολιγνιτοποίηση και την εγκατάσταση ηλιακών πάνελ σε εκατομμύρια σπίτια. 

Η Ευρωζώνη, το Σύμφωνο Σταθερότητας και η δημοσιονομική ένωση

Η Γερμανία αντιστεκόταν επί δεκαετίες, ακόμη και όταν απειλήθηκε η βιωσιμότητα της Ευρωζώνης, τη μετεξέλιξη της τελευταίας από μία αποκλειστικά σε νομισματική σε πραγματική δημοσιονομική ένωση. Κάτι τέτοιο προϋποθέτει έναν μηχανισμό για μεταβιβάσεις πόρων από τα πλούσια στα φτωχότερα κράτη – μέλη και κοινή έκδοση χρέους. Η πανδημία της Covid και το σαρωτικό πέρασμά της την ανάγκασε σε αλλαγή στάσης. Το Ταμείο Ανάκαμψης είναι το πρώτο ουσιαστικό βήμα προς την δημοσιονομική ολοκλήρωση και ο προάγγελος του επόμενου θα  είναι η αναθεώρηση του Συμφώνου Σταθερότητας. 

Η ING σε έκθεσή της σχολίαζε πως ένας κυβερνητικός συνασπισμός υπό το CDU αν και δεν θα μπορούσε να εμποδίσει τη συζήτηση για αλλαγές στους δημοσιονομικούς κανόνες της Ευρωζώνης, σίγουρα θα αντιστεκόταν σθεναρά σε δραστικές αλλαγές, αλλά και σε βήματα βαθύτερης ολοκλήρωσης. 

To SPD από την άλλη θα μπορούσε να είναι πιο ανοιχτό και στη χαλάρωση των κανόνων και στην πραγματική ενοποίηση. Αλλά και αυτό από μόνο του δεν λέει πολλά. Ακόμη και αν ο Όλαφ Σολτς (που δεν έχει πλήρως ξεκαθαρίσει τις προθέσεις του) θελήσει να κινήσει τα πράγματα προς αυτή την κατεύθυνση θα πρέπει να πείσει και τις χώρες που έως τώρα λειτουργούσαν ως «δορυφόροι» της Γερμανίας στη νομισματική ένωση και αυτό δεν θα είναι καθόλου εύκολη υπόθεση. 

Όσοι οραματίζονται μία βαθύτερη οικονομική ενοποίηση θέλουν στο τιμόνι της Γερμανίας μία προσωπικότητα που μπορεί να γεφυρώσει το χάσμα Βορρά και Νότου. Και αυτή, ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα της κάλπης, δεν φαίνεται ακόμη στον ορίζοντα. Ο χρόνος (και οι πράξεις του επόμενου καγκελαρίου) θα δείξουν, εάν μπορούμε να περιμένουμε μία γερμανική έκπληξη. 

moneyreview.gr

Ακολουθήστε το Money Review στο Google News