Απεβίωσε ο Ζακί Γιαμανί, ο «ενορχηστρωτής» της πετρελαϊκής κρίσης του 1973

O μακροβιότερος υπουργός Πετρελαίου της Σαουδικής Αραβίας, ο ενορχηστρωτής του εμπάργκο του ΟΠΕΚ που βύθισε τις οικονομίες της Δύσης σε βαθιά ύφεση το 1973, ο Αχμέντ Ζακί Γιαμανί, απεβίωσε σε ηλικία 90 ετών, όπως μετέδωσε σήμερα η κρατική τηλεόραση της Σαουδικής Αραβίας.

Ο Γιαμανί, απόφοιτος της Νομικής Σχολής του Χάρβαρντ, έγινε υπουργός Πετρελαίου του Ριάντ το 1962, μία σπάνια περίπτωση ανθρώπου εκτός της Βασιλικής Οικογένειας που προωθήθηκε σε μία θέση τόσο μεγάλης επιρροής. Η θητεία του στο συγκεκριμένο αξίωμα διήρκεσε περίπου ένα τέταρτο του αιώνα. Τη μεγαλύτερη επιρροή ωστόσο άσκησε τη δεκαετία του 1970, όταν οργάνωσε το πετρελαϊκό εμπάργκο εκ μέρους της Δύσης μετά τον Αραβο-Ισραηλινό πόλεμο του 1973. Οι Αραβικές χώρες μέλη του ΟΠΕΚ σταματήσαν τις εξαγωγές πετρελαίου προς τις ΗΠΑ και τις υπόλοιπες ανεπτυγμένες οικονομίες του πλανήτη, ως αντίποινα για την υποστήριξή τους απέναντι στο Ισραήλ. Μέσα σε λίγους μόλις μήνες, η τιμή αργού τετραπλασιάστηκε από τα 3 στα 12 δολάρια το βαρέλι.

Σε συνέντευξη που είχε δώσει στο CNN το 2010 για την τότε πετρελαϊκή κρίση, ο Γιαμανί είχε πει ότι στόχος του εμπάργκο, πίσω από το οποίο ήταν ο ίδιος, όπως ανέφερε, δεν ήταν να πληγεί η οικονομία, αλλά να ενημερωθεί η κοινή γνώμη ότι υπάρχει πρόβλημα ανάμεσα στους Παλαιστινίους και τους Ισραηλινούς. Στόχος του Γιαμανί ήταν να αναγκαστεί το Ισραήλ να αποσυρθεί από τα κατεχόμενα Παλαιστινιακά εδάφη. Ωστόσο, η ραγδαία άνοδος των τιμών ήταν τεράστιο δώρο για τα μέλη του ΟΠΕΚ. Ο ίδιος είπε στο CNN ότι δεν μετάνιωσε ποτέ για το εμπάργκο. Διατύπωσε ωστόσο κάποιους ενδοιασμούς ως προς τις συνεπακόλουθες προσπάθειες του ΟΠΕΚ να κατευθύνει τις τιμές. «Λυπάμαι γι΄αυτό που έκανε ο ΟΠΕΚ. Δεν μπορείς να κατευθύνεις την τιμή. Ηταν ένας λανθασμένος χειρισμός, μία εσφαλμένη αντίληψη της ισχύος», είπε χαρακτηριστικά.

Τότε όμως ο ΟΠΕΚ ήλεγχε περίπου το 80% της παγκόσμιας παραγωγής πετρελαίου, πολύ περισσότερο από το σημερινό μερίδιο αγοράς του. (Με βάση τις τελευταίες προβλέψεις για το 2021, το μερίδιο αγοράς του ΟΠΕΚ έχει συρρικνωθεί γύρω στο 30%). Τότε η Σαουδική Αραβία ήταν ένας μεσαίου μεγέθους παραγωγός και κατάφερε μέσα σε 10 χρόνια να αναδειχθεί σε υπερδύναμη. Ενα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα του Γιαμανί ήταν να αυξήσει την παραγωγή του βασιλείου. Αξιοποίησε στο έπακρο τις δυνατότητες της μοναδικής θέσης της Σαουδικής Αραβίας ως ενεργειακού παραγωγού σε μία περίοδο που ΗΠΑ, Ευρώπη και Ιαπωνία είχαν όλες ανάγκη τεράστιες ποσότητες από το πετρέλαιό του.

Το 1975, μαζί με άλλους υπουργούς Πετρελαίου, είχε απαχθεί στη διάρκεια συνεδρίασης του ΟΠΕΚ στη Βιέννη από τον περιβόητο διεθνή τρομοκράτη Κάρλος «το Τσακάλι».
Μήνες αργότερα, ο Γιαμανί βρισκόταν στο πλευρό του βασιλιά Φαϊζάλ, στο Ριάντ, υποδεχόμενος μια αντιπροσωπεία επισκεπτών, όταν ένας δυσαρεστημένος σαουδάραβας πρίγκιπας έβγαλε ένα περίστροφο και σκότωσε τον βασιλιά.

Γνωστός για τους κομψούς τρόπους του και το γενάκι του που είχε γίνει κάτι σαν σήμα κατατεθέν του, ο Γιαμανί ήταν μια παγκόσμια διασημότητα στα χρόνια του 1970 και στη διάρκεια των πληθωριστικών «πετρελαϊκών σοκ». Ο ρόλος του αυτός τερματίσθηκε με την αιφνίδια αποπομπή του το 1986, έπειτα από μια δαπανηρή απόπειρα ενίσχυσης των τιμών του αργού, μια αποτυχημένη στρατηγική η οποία σκίασε τη σαουδαραβική πετρελαϊκή πολιτική.

Μία διάσημη φράση του είναι η εξής: «Η εποχή του λίθου δεν έφθασε στο τέλος της επειδή τελείωσαν οι λίθοι και η εποχή του πετρελαίου θα φθάσει στο τέλος της όχι επειδή θα έχει τελειώσει το πετρέλαιο». 

moneyreview.gr με πληροφορίες από CNNMoney.com

Ακολουθήστε το Money Review στο Google News