Ευρωεκλογές: Το «στοίχημα» ανόδου της ακροδεξιάς παρά τις εσωτερικές τριβές της

Tα ακροδεξιά κόμματα αναμένεται να παρουσιάσουν αξιοσημείωτη άνοδο στις Ευρωεκλογές της Κυριακής, παρότι εσωτερικές διαμάχες και σκάνδαλα έχουν προκαλέσει αναστάτωση σε ορισμένες εθνικιστικές ομάδες, περιορίζοντας πιθανώς την πολιτική τους επιρροή και δίνοντας στα κυρίαρχα κόμματα – που εξακολουθούν να βρίσκονται σε τροχιά για να κερδίσουν μια σταθερή πλειοψηφία – λίγη ανάσα.

Περίπου 360 εκατομμύρια στην Ευρωπαϊκή Ένωση έχουν δικαίωμα ψήφου στις εκλογές, οι οποίες θα εκλέξουν τους 720 βουλευτές στο κοινοβούλιο για τα επόμενα πέντε χρόνια. Το Ευρωκοινοβούλιο εγκρίνει και τροποποιεί νομοθετικές προτάσεις της ΕΕ και, κυρίως, ψηφίζει ποιος θα γίνει ο επόμενος πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Πριν από δύο εβδομάδες, η Γαλλίδα ακροδεξιά Μαρίν Λεπέν αποστασιοποιήθηκε δημόσια από το AfD αφού ο Kραχ είπε ότι δεν ήταν όλα τα μέλη της παραστρατιωτικής οργάνωσης των Ναζί SS εγκληματίες. Η συμμαχία Ταυτότητα και Δημοκρατία στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, η οποία περιλαμβάνει την Εθνική Συσπείρωση της Λεπέν, ψήφισε την αποβολή του γερμανικού κόμματος.

Σε αντίθεση με την πρωθυπουργό Τζόρτζια Μελόνι, η οποία ηγείται των ακραίωνδεξιών «Αδελφών της Ιταλίας», η συναρχηγός του AfD Άλις Βέιντελ δεν κατάφερε να δώσει στο κόμμα της περισσότερο πολιτικό ρεύμα. Επιπλέον, δεν είναι σαφές εάν το AfD θα μπορέσει να ενταχθεί ξανά σε μια πολιτική ομάδα στο νεοεκλεγμένο κοινοβούλιο της ΕΕ.

Ως αποτέλεσμα αυτής της σειράς ατυχιών, το AfD έχει χάσει τη δυναμική του στις δημοσκοπήσεις. Στην πιο πρόσφατη δημοσκόπηση της ΕΕ από το ινστιτούτο Insa, έπεσε από το ανώτατο επίπεδο του 23% τον Ιούλιο του 2023 στο 16% την 1η Ιουνίου. Ωστόσο, παραμένει το δεύτερο δημοφιλέστερο κόμμα στη Γερμανία, μπροστά από τους Σοσιαλδημοκράτες του Καγκελαρίου Όλαφ Σολτς. 

Χωρίς το AfD, η ακροδεξιά ομάδα «Ταυτότητα και Δημοκρατία» (ID) προβλέπεται να κερδίσει 68 έδρες στη συνέλευση, σύμφωνα με τον μέσο όρο των δημοσκοπήσεων από τη Europe Elects. Αυτό θα ήταν χαμηλότερο από τα αποτελέσματα poll του Δεκεμβρίου οπότε βρισκόταν σε καλό δρόμο για να κερδίσει 93.

Οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι παρέμειναν δύσπιστοι ότι τα αποτελέσματα θα οδηγούσαν σε μια ακροδεξιά παλίρροια που κάποιοι είχαν προβλέψει.

Στην Ολλανδία, που ψήφισε την Πέμπτη, το ακροδεξιό κόμμα του Γκερτ Βίλντερς κατέκτησε μόνο τη δεύτερη θέση σύμφωνα με τα exit polls — εν μέρει επειδή πολλοί από τους ψηφοφόρους του έμειναν σπίτι.

Στο σημερινό Ευρωκοινοβούλιο υπάρχουν επτά πολιτικές ομάδες. Η μεγαλύτερη είναι το κεντροδεξιό Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα, μια συμμαχία 84 κομμάτων από 44 χώρες, μέλη της οποίας περιλαμβάνουν την Πρόεδρο της Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. Μαζί με τους Σοσιαλιστές και το κεντροφιλελεύθερο Renew Europe, κατέχουν την απόλυτη πλειοψηφία στο κοινοβούλιο και αναμένεται να τη διατηρήσουν, αν και πιθανώς με μικρότερη διαφορά.

Ο αριθμός των εδρών που θα κερδίσει η ακροδεξιά, και το κατά πόσο θα είναι σε θέση να σχηματίσουν ευρείες συμμαχίες, θα υπαγορεύσει εάν οι ομάδες αυτές μπορούν να ακολουθήσουν τις πολιτικές τους προτεραιότητες.

«Η αναμενόμενη κακή απόδοση των αριστερών κομμάτων και η πιθανή άνοδος των ριζοσπαστικών δεξιών κομμάτων οδηγούν σε ερωτήματα σχετικά με την πιθανή εμφάνιση μιας δεξιάς πλειοψηφίας που θα μπορούσε να επιβραδύνει ή ακόμη και να εμποδίσει τη νομοθεσία για ορισμένα ζητήματα», δήλωσε ο Antonio Barroso, αναπληρωτής διευθυντής έρευνας.

Και ενώ τα δεξιά κόμματα της Ευρώπης διαφέρουν πολύ ως προς τις πεποιθήσεις τους, τείνουν να συμφωνούν στον περιορισμό της μετανάστευσης στην ΕΕ, στην αποδυνάμωση του ελέγχου της ΕΕ σε ζητήματα κράτους δικαίου και στην ανατροπή των ευρωπαϊκών πρωτοβουλιών που στοχεύουν στην επιβράδυνση της κλιματικής αλλαγής.

Πολιτικό κεφάλαιο

Μία από τις πιο σημαντικές πτυχές των εκλογών θα είναι η διαδικασία επιλογής ποιος θα πάρει τις κορυφαίες θέσεις στην ΕΕ. Συνήθως, ο ρόλος του προέδρου της Επιτροπής ανήκει στην ομάδα που κερδίζει τις περισσότερες έδρες και η φον ντερ Λάιεν του ΕΛΚ παραμένει το φαβορί. 

«Για να οικοδομήσουμε μια ισχυρή Ευρώπη χρειαζόμαστε μια ισχυρή πλειοψηφία στο πολιτικό κέντρο – αυτό σημαίνει υπέρ της ΕΕ, υπέρ της Ουκρανίας, υπέρ του κράτους δικαίου», είπε η φον ντερ Λάιεν σε αρκετούς δημοσιογράφους κατά την εκστρατεία στο Πόρτο της Πορτογαλίας αυτή την εβδομάδα. «Εξτρεμιστές από την άκρα αριστερά και την ακροδεξιά προσπαθούν να μας διχάσουν, δεν θα το αφήσουμε να συμβεί».

Ωστόσο, η φον ντερ Λάιεν χρειάζεται την έγκριση του κοινοβουλίου για να σφραγίσει την υποψηφιότητά της για δεύτερη θητεία και την τελευταία φορά εξασφάλισε την υποστήριξή του με μόλις εννέα ψήφους. Έχει εγείρει την προοπτική μιας στροφής προς τα δεξιά στην πολιτική της ΕΕ δηλώνοντας ότι είναι ανοιχτή να συνεργαστεί με τμήματα της ομάδας Ευρωπαίων Συντηρητικών και Μεταρρυθμιστικών (ECR), η οποία περιλαμβάνει τη Μελόνι.

Ορισμένοι εθνικοί ηγέτες, συμπεριλαμβανομένου του Όλαφ Σολτς της Γερμανίας, την έχουν προειδοποιήσει να μην ζητήσει την υποστήριξη των λαϊκιστών.

«Ένας πρόεδρος της Επιτροπής πρέπει πάντα να βασίζεται στα δημοκρατικά κόμματα της Ευρώπης, σε μια πλατφόρμα που περιλαμβάνει τους Σοσιαλδημοκράτες, τους Συντηρητικούς, τους Φιλελεύθερους. Δεν πρέπει να υπάρχουν ακροδεξιά ή δεξιά λαϊκιστικά κόμματα», ανέφερε ο Σολτς.