Η νέα ευρωπαϊκή «συνταγή» για την οικονομία
Από την πρώτη στιγμή που η πανδημία χτύπησε την «πόρτα» της Ευρώπης οι κυβερνήσεις και οι Βρυξέλλες είπαν αντίο στην λιτότητα, προωθώντας τα πιο «γενναία» ίσως δημοσιονομικά σχέδια στην μεταπολεμική ιστορία με στόχο να περιοριστούν οι πληγές της βαθιάς ύφεσης. Πέτυχαν έτσι να αποτρέψουν το κύμα λουκέτων και τις μαζικές απολύσεις που είδαμε στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Η επομένη της πανδημίας θα βρει τις οικονομίες της ηπείρου σε έναν διαφορετικό δρόμο
Στο σύνολό τους οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις έχουν σπεύσει να εκμεταλλευθούν την δημοσιονομική ευελιξία που εξασφάλισαν από τις Βρυξέλλες, αλλά και το εξαιρετικά χαμηλό κόστος δανεισμού- κάτι για το οποίο φροντίζει με το πρόγραμμα PEPP η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Η έκταση της στήριξης προς επιχειρήσεις και νοικοκυριά είναι τέτοια ώστε μερίδα αναλυτών να προειδοποιεί για προστατευτισμό, πολιτικοποίηση των επιχειρηματικών αποφάσεων και δραματική αύξηση των χρεών, όπως σχολιάζει το Bloomberg. Αυτές όμως οι φωνές είναι μειοψηφία. Διεθνείς οργανισμοί που άλλοτε ζητούσαν «πειθαρχία», όπως το ΔΝΤ, ο ΟΟΣΑ και η Παγκόσμια Τράπεζα, τώρα καλούν τις κυβερνήσεις να μην αποσύρουν πρόωρα τα μέτρα στήριξης. Με τη θέση αυτή συντάσσονται οι μεγάλες κεντρικές τράπεζες που αναγνωρίζουν ότι τα όπλα της νομισματικής πολιτικής δεν αρκούν, αλλά και οι πολιτικές δυνάμεις όλων των χρωμάτων.
Είναι ίσως κάτι πρωτοφανές για την Ευρώπη. «Δεδομένης της έκτασης της κρίσης δεν μας εκπλήσσει το γεγονός ότι όλες οι κυβερνήσεις προέβησαν σε παρεμβάσεις» λέει στο Bloomberg o Gilles Moec, επικεφαλής οικονομολόγος της Axa SA. «Αλλά αυτό που πραγματικά εντυπωσιάζει είναι το γεγονός ότι δεν γίνεται καν συζήτηση γύρω από αυτό. Είναι σχεδόν ομόφωνο παντού».
Αρκεί να δει κανείς τι γίνεται στη Γερμανία. Η μακροχρόνια εμμονή με τους ισοσκελισμένους προϋπολογισμούς αποτελεί παρελθόν και η στήριξη σε κρατικές επιχειρήσεις είναι η νέα «κανονικότητα». Η μεγαλύτερη ευρωπαϊκή οικονομία ήρθε αντιμέτωπη με το υψηλότερο δημοσιονομικό έλλειμμα εδώ και 25 χρόνια, με τα μέτρα στήριξης που προώθησε να περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων την απόκτηση μετοχικού μεριδίου στην αεροπορική Lufthansa και την παρασκευάστρια εμβολίων Curevac.
Η Γαλλία πρόσφερε σημαντικά κίνητρα στις επιχειρήσεις για επέκταση της παραγωγής τους σε φτωχές αγροτικές περιοχές ή σε κρίσιμους τομείς, όπως η υγεία και τα δίκτυα τηλεπικοινωνιών. Παράλληλα προετοιμάζεται να χρησιμοποιήσει κρατικές εγγυήσεις δισεκατομμυρίων ευρώ για να στηρίξει τους ισολογισμούς μικρομεσαίων επιχειρήσεων, που θεωρούνται η ραχοκοκαλιά της οικονομίας. Για να ενθαρρύνει και να επιταχύνει επενδύσεις χαλαρώνει τους ρυθμιστικούς κανόνες.
Η Ιταλία, τρίτη μεγαλύτερη οικονομία του ευρώ, χρησιμοποιεί μία κρατικά ελεγχόμενη τράπεζα για περισσότερο έλεγχο επί κλάδων από τις τηλεπικοινωνίες έως τις υποδομές.
Στην Ελλάδα η Τράπεζα της Ελλάδος στην πρόσφατη έκθεσή της αναγνωρίζει την ανάγκη να μην αποσυρθούν τα μέτρα στήριξης επιχειρήσων και νοικοκυριών. Σημειώνει πάντως ότι αυτά πρέπει να είναι όσο το δυνατόν στοχευμένα, αφού σε μια οικονομία με υψηλό δημόσιο χρέος και περιορισμένο δημοσιονομικό χώρο, όπως είναι η ελληνική η δημοσιονομική επέκταση θα πρέπει να έχει συγκεκριμένους αποδέκτες.
Παράλληλα τόσο στην Ελλάδα όσο και στην υπόλοιπη Ευρώπη γίνεται σαφές ότι για να διατηρηθεί μακροπρόθεσμα η ανάπτυξη απαιτείται ένα φορολογικό μείγμα, που θα παρέχει πραγματικά κίνητρα για επενδύσεις, αλλά και μία στροφή των δημοσίων επενδύσεων στην πράσινη οικονομία, υγεία, την παιδεία, την έρευνα και την καινοτομία. Η νέα «συνταγή» ελάχιστα κοινά έχει με εκείνη που εφαρμόστηκε στον απόηχο της κρίσης χρέους. Αλλά εάν ένα στοιχείο επιμένει σταθερά είναι αυτό της ανάγκης για διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις.
Οι τελευταίες πληροφορίες θέλουν την Κομισιόν να θεωρεί ότι εκεί βρίσκεται το μεγάλο αγκάθι των εθνικών σχεδίων ανάπτυξης. «Οι περισσότερες κυβερνήσεις γνωρίζουν πολύ καλά πώς να ξοδεύουν χρήματα. Δεν είναι το ίδιο καλές στο να εφαρμόσουν μεταρρυθμίσεις» σχολίαζε πρόσφατα διπλωματική πηγή στο Reuters μεταφέροντας τη θέση της Επιτροπής.
N. Στασ.
Ακολουθήστε το Money Review στο Google News
