Ο γόρδιος δεσμός του νέου Συμφώνου Σταθερότητας

Αδειάζει η κλεψύδρα για την επαναφορά του προβληματικού Συμφώνου Σταθερότητας της Ε.Ε., το οποίο ο πρώην πρόεδρος της Κομισιόν, Romano Prodi, είχε αποκαλέσει «ανόητο» και τα κράτη-μέλη αγνοούσαν επιδεικτικά επί χρόνια. Σίγουρα το μπλοκ κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση, προσπαθώντας να το αναθεωρήσει. Ωστόσο, δεδομένου ότι η κλιματική αλλαγή θα πιέσει τα κρατικά ταμεία, το βάρος της συζήτησης πρέπει να μετατοπιστεί στην αύξηση των κοινών ευρωπαϊκών ταμείων, όπως σημειώνει η στήλη BreakingViews του Reuters.

Το Σύμφωνο Σταθερότητας καθιερώθηκε το 1997 και προτείνει κρατικό έλλειμμα έως 3% του ΑΕΠ και χρέος έως 60% του ΑΕΠ. Βέβαια, αυτοί οι δημοσιονομικοί κανόνες έχουν παραβιαστεί επανειλημμένως -και από φειδωλές υποτίθεται χώρες όπως η Γερμανία- χωρίς ιδιαίτερες επιπτώσεις. Το χρέος στην Ε.Ε. ξεπερνά σταθερά τον στόχο του 60% και αυτή τη στιγμή ανέρχεται στο 83%, ενώ έξι από τις 19 χώρες της Ευρωζώνης έχουν χρέος άνω του 100% του ΑΕΠ.

Το δημοσιονομικό πλαίσιο κρίθηκε εντελώς άχρηστο κατά την πανδημία, όταν τα κράτη-μέλη προχώρησαν σε τεράστιες δαπάνες για τη στήριξη των οικονομιών τους και έτσι «πάγωσε» μέχρι το τέλος του 2023.

Νέα κατεύθυνση

Σύμφωνα με το BreakingViews, η νέα κατεύθυνση που προτείνεται για τους καινούργιους κανόνες είναι βελτιωμένη. Οι στόχοι του ελλείμματος και του χρέους διατηρούνται σταθεροί, αλλά οι κανόνες εστιάζουν στην ανάλυση των προϋπολογισμών βάσει καθαρών εξόδων. Πρόκειται για τις δημόσιες δαπάνες μείον τις πληρωμές των τόκων για το δημόσιο χρέος και τα μέτρα που θεωρούνται έκτακτα.

Η εξάρτηση από έναν και μόνο δείκτη υπόσχεται μεγαλύτερη διαφάνεια και σταθερότητα. Ωστόσο, η αφαίρεση των τόκων εξυπηρέτησης χρέους από τους υπολογισμούς μπορεί να δώσει άδικο πλεονέκτημα σε χώρες με υψηλό χρέος, όπως η Ελλάδα και η Ιταλία, κρύβοντας παράλληλα το πραγματικό μέγεθος των δημοσιονομικών τους προβλημάτων, σημειώνει το BreakingViews.

Το άλλο βασικό στοιχείο του προτεινόμενου συμφώνου είναι ότι όσες χώρες υπερβαίνουν τους στόχους θα πρέπει εντός τεσσάρων έως επτά ετών να διορθώσουν τη δημοσιονομική τους στάση. Το σκεπτικό είναι ότι ενδέχεται να απαιτούνται βαριές επενδύσεις μεσοπρόθεσμα, προκειμένου να επανέλθει μια χώρα σε αναπτυξιακή πορεία. Πρόκεται άλλωστε για πολύ καλύτερη προσέγγιση από τους κανόνες του «one size fits all» που εφαρμόζονται καθολικά ανεξαρτήτως της κατάστασης σε κάθε χώρα.

Βέβαια, υπάρχουν διαφωνίες: Ο Γερμανός ΥΠΟΙΚ θέλει ξεκάθαρους στόχους μείωσης χρεών και ελλειμμάτων. Η Ιταλίδα πρωθυπουργός ζητά εξαίρεση δαπανών και σε άλλους τομείς, όπως στην άμυνα. Και ορισμένες χώρες ανησυχούν για την αυξημένη επιρροή της Κομισιόν στους εθνικούς προϋπολογισμούς.

Το τεράστιο πρόβλημα που εκκρεμεί

Σύμφωνα με το BreakingViews, οι νέοι δημοσιονομικοί κανόνες προσπερνούν ένα τεράστιο πρόβλημα: την κλιματική αλλαγή. Εκτιμάται πως θα χρειάζονται επιπλέον 620 δισ. ευρώ κάθε χρόνο μέχρι το 2030 στην Ε.Ε., ή σχεδόν το 4% του περυσινού ΑΕΠ. Τα κοινά ταμεία θα συνεισφέρουν περίπου 1% του ΑΕΠ για ορισμένες πράσινες επενδύσεις. Ωστόσο, τα κονδύλια αυτά αναμένεται να εξαντληθούν μετά το 2026.

Μία λύση είναι να παραταθεί η αναστολή του πλαισίου για τα μέτρα στήριξης, ώστε κάθε χώρα να δώσει κίνητρα σε πράσινες και στρατηγικές βιομηχανίες. Ωστόσο, χώρες με περιορισμένο δημοσιονομικό χώρο, όπως η Ελλάδα, η Ιταλία και η Ισπανία θα δυσκολευτούν να το κάνουν αποδοτικά. 

Άλλη επιλογή είναι η αφαίρεση των πράσινων επενδύσεων από τον υπολογισμό του ελλείμματος, το οποίο όμως μπορεί να είναι δύσκολη υπόθεση, ενώ οι αγορές ομολόγων θα στόχευαν αμέσως στις χώρες με ταχέως αυξανόμενα χρέη. Άλλη καλή ιδέα είναι η αξιοποίηση των χρημάτων από άδειες για τους αέριους ρύπους, αλλά πρόκειται για έσοδα μόλις 13 δισ. ευρώ τον χρόνο μετά το 2026.

Σύμφωνα πάντοτε με το BreakingViews, η πιο λογική λύση είναι η δημιουργία κοινών ευρωπαϊκών ταμείων, όπως το Ταμείο Ανάκαμψης. Ωστόσο, η Γερμανία και άλλες μεγάλες οικονομίες της Ευρώπης διαφωνούν με κάθε είδους εργαλείο κοινού δανεισμού, φοβούμενες ότι θα πρέπει να «πληρώσουν τα σπασμένα», όταν οι άλλες χώρες δεν επιδεικνύουν δημοσιονομική πειθαρχία.

Για να λυθεί το πρόβλημα, οι υπόλοιπες χώρες ίσως χρειαστεί να δεχθούν στόχους ελλείμματος και μείωσης χρέους με αντάλλαγμα την υπόσχεση για έκδοση κοινού χρέους μετά το 2026. Ναι μεν δεν πρόκειται για δημοσιονομική ένωση, αλλά ίσως μπορεί να κατευνάσει τους προβληματισμούς.

Σύμφωνα με το BreakingViews, η αναθεώρηση των δημοσιονομικών κανόνων είναι το ελάχιστο που θα μπορούσε να κάνει η Ε.Ε. Προκειμένου να αντιμετωπίσει τη διπλή απειλή του αυξανόμενου χρέους και της κλιμακούμενης ανάγκης για πράσινα κονδύλια, η Ευρώπη θα χρειαστεί ένα πλαίσιο, το οποίο είναι ταυτόχρονα και πιο ικανό, αλλά και πιο ευέλικτο.

moneyreview.gr με πληροφορίες από Reuters

Διαβάστε επίσης:

Χατζηδάκης: Ένα βήμα μπροστά στη συζήτηση για το νέο Σύμφωνο Σταθερότητας

Σύμφωνο Σταθερότητας: Εντεινόμενες προσπάθειες με ορίζοντα Ιουνίου

Επιστρέφει από το 2024 το Σύμφωνο Σταθερότητας. Η επόμενη ημέρα της δημοσιονομικής πολιτικής στην ΕΕ

Ακολουθήστε το Money Review στο Google News