Ευρωζώνη: Χάνεται το στήριγμα της ανάπτυξης – Αβέβαιη η πορεία από το 2024

Σε «σύγκρουση» έρχονται τα επιτόκια δανεισμού με τα έσοδα από τόκους που αποκτούν επιχειρήσεις και ιδιώτες από τις επενδύσεις τους. Τα πρώτα βρίσκονται σε ιστορικό υψηλό, ώστε να επιβραδύνουν την οικονομία και να καταστείλουν τον πληθωρισμό. Και έτσι αυξάνονται τα έσοδα του ιδιωτικού τομέα από τόκους, δίνοντας στήριγμα στην ανάπτυξη.

Όσο όμως πληθαίνουν τα κεφάλαια αναχρηματοδότησης που πρέπει να συγκεντρώσει ο ιδιωτικός τομέας το 2024, η οικονομία ενδέχεται να κινηθεί πολύ χειρότερα από το προσδοκώμενο, προειδοποιεί η στήλη BreakingViews του Reuters.

Ειδικότερα, από την κρίση του 2008, πολίτες και εταιρείες στην Ευρώπη επενδύουν σε διάφορα χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία. Ενδεικτικά, το πρώτο τρίμηνο του 2009, οι επιχειρήσεις του μπλοκ, εξαιρώντας τράπεζες και ασφαλιστικές, είχαν τέτοιου είδους περιουσιακά στοιχεία αξίας 15 τρισ. ευρώ, ενώ το δεύτερο τρίμηνο εκτινάχθηκαν στα 34 τρισ. ευρώ. Την ίδια περίοδο, οι περιουσίες των νοικοκυριών, συμπεριλαμβανομένων καταθέσεων, νομισμάτων και μετοχών, αυξήθηκε από 17 τρισ. στα 29 τρισ. ευρώ.

Και οι δύο κατηγορίες αύξησαν τις επενδύσεις τους τα επόμενα χρόνια, ενώ η πανδημία ενέτεινε περαιτέρω αυτή την τάση, χάρη στα μέτρα στήριξης. Τώρα, ο ισχυρός ισολογισμός του ιδιωτικού τομέα αντιστέκεται στις προσπάθειες της ΕΚΤ να μειώσει τον καλπάζοντα πληθωρισμό. Παρά την πρωτοφανή αύξηση του επιτοκίου αναφοράς από -0,5% στο 4% από την ΕΚΤ, η οικονομία της Eυρωζώνης είναι ανθεκτική, παρουσιάζοντας ανάπτυξη 3,4% πέρυσι. Φέτος, αναμένεται μεν συρρίκνωση 0,7%, αλλά και πάλι είναι καλύτερο σενάριο από αυτό που αναμενόταν αρχικά.

Τα έσοδα από επενδύσεις

Σύμφωνα με το BreakingViews, τα «μαξιλάρια» των ιδιωτικών επενδύσεων έχουν καθυστερήσει τη συρρίκνωση. Τα νοικοκυριά πλήρωσαν 46 δισ. ευρώ σε τόκους για τα δάνειά τους το δεύτερο τρίμηνο, τουλάχιστον τέσσερις φορές περισσότερα σε σύγκριση με την αρχή του 2022. Την ίδια περίοδο, όμως, οι τόκοι από τα περιουσιακά τους στοιχεία αυξήθηκαν κατά 16 δισ. στα 66 δισ. δολάρια, στο υψηλότερο επίπεδο εδώ και 14 χρόνια.

Σχεδόν το 36% των περιουσιακών στοιχείων των νοικοκυριών ήταν σε νομίσματα και τραπεζικές καταθέσεις, τα οποία τείνουν να αντιδρούν γρήγορα σε μεταβολές επιτοκίων, ενώ σχεδόν όλες οι ζημίες ήταν σε μορφή δανείων, τα οποία τείνουν να έχουν σταθερά επιτόκια για ένα διάστημα. Σε ό,τι αφορά τις επιχειρήσεις (εκτός των χρηματοοικονομικών) αντλούν το μεγαλύτερο μερίδιο της χρηματοδότησής τους από βραχυπρόθεσμα τραπεζικά δάνεια -εκ των οποίων σχεδόν το 80% ωριμάζει σε λιγότερο από ένα έτος. Ως αποτέλεσμα, τα καθαρά έσοδα από τόκους για τις εταιρείες της Ευρωζώνης ήταν μείον 19 εκατ. ευρώ το δεύτερο τρίμηνο του 2023. Κι όμως, εταιρείες και ιδιώτες συγκέντρωσαν 6 δισ. ευρώ σε έσοδα από τόκους από το 2020 και απέκτησαν περίπου 660 εκατ. ευρώ φέτος τον Ιούνιο.

Τα έσοδα αυτά είναι πιθανό να στήριξαν την ανάπτυξη της Ευρωζώνης. Οι προσωπικές καταναλωτικές δαπάνες -περίπου το μισό ΑΕΠ του μπλοκ- αυξήθηκαν κατά τουλάχιστον 4% σε ετήσια βάση το 2021 και το 2022, πολύ περισσότερο από τον μέσο όρο του 1%. Επίσης, ο σχηματισμός ακαθάριστου παγίου κεφαλαίου, ένα μέτρο των εταιρικών επενδύσεων αντίστοιχο περίπου με το 25% του ΑΕΠ της Ευρωζώνης, ενισχύθηκε πολύ ταχύτερα από το συνηθισμένο και τα δύο αυτά χρόνια.

Πώς θα διαμορφωθεί η κατάσταση

Όσο όμως τα υψηλότερα επιτόκια δανεισμού ασκούν όλο και περισσότερη πίεση, νοικοκυριά και επιχειρήσεις ίσως υποχρεωθούν να «μαζευτούν». Οι εταιρείες θα είναι οι πρώτες που θα δουν υψηλότερες πληρωμές. Σχεδόν το 45% από το 1,4 τρισ. ευρώ του χρέους από εταιρείες επενδυτικής βαθμίδας λήγει το 2024 και το 2025, ενώ επιπλέον χρέη 700 δισ. ευρώ ωριμάζουν το 2025. Και το κόστος αναχρηματοδότησης θα καθοριστεί με τα υψηλότερα επιτόκια. Οι πληρωμές τόκων για δάνεια και ομόλογα εταιρειών έχουν ήδη αυξηθεί από 1,1% του ονομαστικού ΑΕΠ το 2021 στο 1,6% το 2022.

Ιδιοκτήτες ακινήτων με στεγαστικά, περίπου το 27% των νοικοκυριών στην Ευρωζώνη, δεν έχουν ακόμη αισθανθεί πλήρως το βάρος των υψηλών επιτοκίων. Κι αυτό διότι τα τελευταία χρόνια, τουλάχιστον τα μισά από τα στεγαστικά είχαν σταθερό επιτόκιο για μια δεκαετία. Πριν από 10 χρόνια, το ποσοστό αυτό ήταν λιγότερο από το ένα τρίτο. Μαζί με άλλα είδη πίστωσης, σχεδόν το 45% όλων των καταναλωτικών δανείων στην Ευρωζώνη έχουν σταθερό επιτόκιο για τουλάχιστον 5 χρόνια.

Ως αποτέλεσμα, οι πληρωμές σε όλα τα εκκρεμή δάνεια θα αυξηθούν σχετικά λίγο, κατά 0,3 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ φέτος και του χρόνου. Ωστόσο, όσο τα στεγαστικά επανακαθορίζονται στα υψηλότερα επιτόκια, το κόστος εξυπηρέτησης για τα νοικοκυριά θα εκτιναχθεί από 465 δισ. ευρώ το 2024 σε σχεδόν 600 δισ. το 2026.

Συνολικά, οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά είναι πιθανό να πληρώσουν περισσότερο στα δάνεια έναντι των εσόδων που παίρνουν από τις επενδύσεις τους, που είναι πιθανό να βλάψει την ευρωπαϊκή ανάπτυξη. Μαζί με τις αδυναμίες των παραδοσιακών εξαγωγικών αγορών της Ευρωζώνης, όπως οι ΗΠΑ, η Βρετανία και η Κίνα, καθώς και με τη δημοσιονομική σύσφιγξη, ο κίνδυνος συρρίκνωσης του μπλοκ για το 2024 αυξάνεται. Ήδη αρκετοί δείκτες ύφεσης εκπέμπουν «σήμα κινδύνου», από τη συρρίκνωση της δραστηριότητας στη μεταποίηση και τις υπηρεσίες, μέχρι την αναιμική ζήτηση.

Βέβαια, ίσως προκαλεί έκπληξη ότι οι αξιωματούχοι δεν αναμένουν πια συρρίκνωση στο μπλοκ. Η ΕΚΤ αναμένει ανάπτυξη 1% το 2024, ενώ το ΔΝΤ προβλέπει ανάπτυξη 1, 2%. Η οικονομία απεδείχθη εξαιρετικά ανθεκτική, αλλά η επιβάρυνση των ισολογισμών σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά δείχνει ότι τα «μαξιλάρια» της ύφεσης χάνονται γρήγορα.

moneyreview.gr με πληροφορίες από Reuters

Διαβάστε επίσης:

Η κατάρρευση των ζωντανών-νεκρών: Κύμα χρεοκοπιών με πρώτες τις εταιρείες-ζόμπι

Ευρωζώνη: Επιβεβαίωση της συρρίκνωσης 0,1% το γ’ τρίμηνο

Eυρώπη: Σε επικίνδυνα υψηλά οι στάσεις πληρωμών εταιρικού χρέους το 2023

Ακολουθήστε το Money Review στο Google News