Πώς μειώθηκε ο πληθωρισμός χωρίς μαζικές απολύσεις;

Η κοινή λογική λέει ότι αν οι κεντρικοί τραπεζίτες θέλουν να νικήσουν τον πληθωρισμό, πρέπει να προχωρήσουν σε «πάγωμα» της αγοράς εργασίας.

Για δύο χρόνια, η αύξηση των μισθών στις οικονομίες του δυτικού κόσμου έχει συντελέσει στην αύξηση του κόστους για τις επιχειρήσεις και κατ΄επέκταση στην αύξηση των τιμών των καταναλωτών.

Όταν όμως άρχισαν να αυξάνουν τα επιτόκια για να επιβραδύνουν την οικονομία, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής ήλπιζαν σε ένα ακόμη πιο ευνοϊκό αποτέλεσμα. Ήθελαν να επιτύχουν μια «ήπια προσγείωση», η οποία συνεπάγεται τη μείωση του πληθωρισμού, χωρίς ωστόσο να υπάρξουν μαζικές απώλειες θέσεων εργασίας.

Τα καταφέρνουν;

Αυτό είναι ένα ερώτημα που είναι σχεδόν σίγουρο ότι θα θέσουν οι αξιωματούχοι της Federal Reserve όταν συναντηθούν στις 19 και 20 Σεπτεμβρίου. Και μέχρι στιγμής τα στοιχεία δείχνουν ότι – αντίθετα με τις ευρέως διαδεδομένες προσδοκίες – οι αγορές εργασίας από το Σαν Φρανσίσκο έως το Σίδνεϊ συνεργάζονται.

Οι κεντρικοί τραπεζίτες άρχισαν να αυξάνουν τα επιτόκια σε μια εποχή που οι εργοδότες αναζητούσαν προσωπικό σε ρυθμούς κοντά στο ρεκόρ όλων των εποχών, καθώς οι κενές θέσεις εργασίας σημείωσαν επίσης ρεκόρ. Την ίδια στιγμή, το ποσοστό ανεργίας στις χώρες του ΟΟΣΑ, ήταν σε κοντά σε χαμηλό όλων των εποχών.  

Λόγω της μεγάλης ζήτησης για εργαζόμενους και της ταυτόχρονης μικρής διαθεσιμότητάς τους, οι εργαζόμενοι είχαν τη δυνατότητα να διαπραγματεύονται για υψηλότερους μισθούς, γνωρίζοντας πως μπορούσαν ανά πάσα στιγμή να πάνε αλλού.

Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι σύμφωνα με έρευνα του Χάρβαρντ, δεν υπήρξε ποτέ περίπτωση που το ποσοστό των κενών θέσεων στην Αμερική να είχε μειωθεί σημαντικά χωρίς να αυξηθεί σημαντικά η ανεργία.

Πέρυσι, ο Michael Feroli της τράπεζας JPMorgan Chase, μελέτησε το ρεκόρ και σημείωσε ότι «όποτε το ποσοστό των κενών θέσεων μειώνεται λίγο, μειώνεται πολύ και η οικονομία βρίσκεται σε ύφεση».

Για να γίνει η αξιολόγηση του κατά πόσο τελικά έχει επηρεαστεί η αγορά εργασίας, ο Economist συγκέντρωσε δεδομένα από τον ΟΟΣΑ και το Indeed, έναν ιστότοπο με αγγελίες θέσεων εργασίας, που είναι ενεργός σε 16 χώρες. Σε αυτήν την ομάδα, οι εργοδότες έχουν μειώσει τις ανοικτές κενές θέσεις κατά περισσότερο από 20% κατά μέσο όρο από την κορύφωσή τους – μια ιστορικά ταχεία πτώση. Ορισμένες χώρες, όπως η Γαλλία, έχουν δει σχετικά μέτριες μειώσεις 10% περίπου. Σε άλλες, όπως ο Καναδάς, η Ιαπωνία και η Ελβετία, οι ανοικτές θέσεις εργασίας μειώνονται κατά ένα τέταρτο ή περισσότερο.

Η μείωση των κενών  θέσεων συμβάλλει στην επιβράδυνση της αύξησης των μισθών. Στην Αμερική ο ετήσιος ρυθμός αύξησης των μισθών έχει υποχωρήσει από 6% στα τέλη του 2022 σε κάτω από 5% σήμερα. Η αύξηση των μισθών στον Καναδά μειώνεται επίσης γρήγορα.

Στη Γερμανία και την Ιταλία, οι μισθοί μάλλον έχουν σταματήσει να αυξάνονται, αν και εξακολουθούν να υπάρχουν εστίες ανησυχίας, συμπεριλαμβανομένης της Βρετανίας – κάτι που μπορεί να εξηγήσει γιατί η Τράπεζα της Αγγλίας, η οποία επίσης συνεδριάζει αυτή την εβδομάδα, αναμένεται να αυξήσει ξανά τα επιτόκια.

Για τους κεντρικούς τραπεζίτες, αυτή η επιτυχία δεν θα είχε την αίσθηση επιτυχίας εάν συνοδευόταν από μια απότομη αύξηση της ανεργίας. Σύμφωνα με τους εμπειρικούς κανόνες για την Αμερική, σε κανονικούς καιρούς θα περίμενε κανείς μια μείωση κατά 20% στις κενές θέσεις εργασίας μαζί με μια αύξηση της ανεργίας κατά τρεις περίπου ποσοστιαίες μονάδες μέσα σε ένα χρόνο.

Στην πραγματικότητα, ένα χρόνο περίπου αφότου άρχισαν να μειώνονται οι κενές θέσεις, κάτι άλλο φαίνεται να συμβαίνει. Πρόσφατα το ποσοστό ανεργίας στις χώρες του ΟΟΣΑ παρέμεινε σταθερό. Η αύξηση των θέσεων εργασίας, με 500.000 το μήνα, είναι περίπου τόσο γρήγορη όσο ήταν το δεύτερο εξάμηνο του περασμένου έτους. Το ποσοστό απασχόλησης σε ηλικία εργασίας (16-64 ετών) έχει αυξηθεί σε υψηλό όλων των εποχών στις μισές περίπου χώρες του ΟΟΣΑ. Ακόμη και μέρη όπου είναι σύνηθες φαινόμενο η υψηλή ανεργία, όπως η Ιταλία και η Πορτογαλία, έχουν βρει θέσεις εργασίας για ένα άνευ προηγουμένου ποσοστό του πληθυσμού τους σε ηλικία εργασίας.

Γιατί οι αγορές εργασίας παραβιάζουν τον ιστορικό κανόνα; Μια πιθανότητα σχετίζεται με τη «μεγάλη παραίτηση» κατά τη διάρκεια του Covid-19. Το 2021, τρομαγμένοι από ιστορίες εργαζομένων που παραιτήθηκαν για να κάνουν συναλλαγές σε κρυπτονομίσματα και να γράφουν μυθιστορήματα, ορισμένοι εργοδότες μπορεί να έχουν δημιουργήσει κενές θέσεις εργασίας ως «ασφαλιστήριο συμβόλαιο». Τώρα, καθώς λιγότεροι άνθρωποι εγκατέλειψαν τη δουλειά τους, τις καταργούν ξανά.

Μια δεύτερη πιθανότητα σχετίζεται με τον «αποθησαυρισμό εργασίας». Κατά τη διάρκεια των lockdown το 2020, πολλές εταιρείες άφησαν τους εργαζομένους να φύγουν, μόνο για να δυσκολευτούν να τους επαναπροσλάβουν όταν ανοίξει η οικονομία. Τα αφεντικά δεν θέλουν να κάνουν το ίδιο λάθος δύο φορές. Έτσι, σήμερα, παρόλο που η οικονομία επιβραδύνεται και οι εταιρείες μειώνουν τις αγγελίες θέσεων εργασίας, προσπαθούν να κρατήσουν τους εργαζόμενους που έχουν.

Οι κεντρικοί τραπεζίτες έχουν ακόμη ένα project στα χέρια τους, καθώς ο πληθωρισμός σε πολλά μέρη παραμένει δυσάρεστα υψηλός. Ακόμη και στην Αμερική και τον Καναδά, η ζήτηση για εργασία είναι υψηλή σε σχέση με την προσφορά. Σε ολόκληρο τον πλούσιο κόσμο, η αύξηση των μισθών υπερβαίνει την αύξηση της παραγωγικότητας, εντείνοντας τις πιέσεις. Άρα, η ανεργία θα μπορούσε να εκτιναχθεί τους επόμενους μήνες. Ωστόσο, μετά από δύο χρόνια κακών στοιχείων για τον πληθωρισμό και προειδοποιήσεις ότι η στρατηγική τους ήταν βέβαιο ότι θα αποτύγχανε, οι κεντρικοί τραπεζίτες έχουν ωστόσο λόγους να είναι αισιόδοξοι.

moneyreview.gr 

Διαβάστε επίσης: 

BIS: Δεν υπάρχει πλέον καμία προβλεψιμότητα για τη νομισματική πολιτική

EIU: Πώς άντεξε (και θα αντέξει) στις προκλήσεις η διεθνής οικονομία

ΗΠΑ: Στο 3,7% ο πληθωρισμός – Προβληματίζει ο δομικός

Ακολουθήστε το Money Review στο Google News