Η οργή των banlieues – Πώς άναψε η σπίθα των εξεγέρσεων στη Γαλλία

Σε ένα εργατικό προάστιο του Παρισιού, το Aubervilliers, διαδηλωτές πυρπόλησαν λεωφορεία και έκαψαν την πρόσοψη μιας πισίνας που κατασκευάζεται για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2024, στο πλαίσιο των σφοδρών συγκρούσεων που ξέσπασαν στη Γαλλία την περασμένη εβδομάδα. Δεν είναι τυχαίο ότι σε αυτό ακριβώς το προάστιο είχε επιλέξει ο Εμανουέλ Μακρόν να ανακοινώσει την υποψηφιότητά του για την προεδρία της Γαλλίας το 2016.

Τότε, ο λόγος του έβριθε από υποσχέσεις για «προστασία των αδυνάτων» με τη δημιουργία θέσεων εργασίας, ενώ αποτελούσε μια από τις πολλές προσπάθειες ενός Γάλλου  υποψήφιου για την προεδρία να αντιμετωπίσει ένα από τα πιο δυσεπίλυτα προβλήματα της χώρας: το φαινομενικά αγεφύρωτο κοινωνικό και οικονομικό χάσμα που χωρίζει τους κατοίκους των φτωχών προαστίων από την υπόλοιπη Γαλλία.

Τα προβλήματα στα banlieues

Κατά τη διάρκεια των τελευταίες δεκαετιών, εκατοντάδες είναι οι παρακμάζουσες περιοχές στη Γαλλία που έχουν μπει στο στόχαστρο των Γάλλων προέδρων. Κύρια χαρακτηριστικά τους, οι πολλοί μετανάστες, η φτώχεια, η υψηλή ανεργία των νέων, οι πυκνοκατοικημένες δημόσιες κατοικίες και σε ορισμένες περιπτώσεις, ενώ φυσικά επακόλουθα είναι η εγκληματικότητα με συμμορίες και ναρκωτικά.

Στο πλαίσιο μιας πρόσφατης προσπάθειας αναβάθμισης των περιοχών αυτών, τοποθετήθηκαν εκεί αθλητικές εγκαταστάσεις για τους επικείμενους Ολυμπιακούς Αγώνες. Όμως η γενικότερη αποτυχία των σχεδιαζόμων πολιτικών και η κατάρρευση της εμπιστοσύνης των κατοίκων στους κρατικούς θεσμούς, από την αστυνομία μέχρι τους δημάρχους, έχουν μετατρέψει αυτά τα προάστια ή banlieues όπως τα λένε οι Γάλλοι, σε πύρινα μέτωπα.

Σύμφωνα με τον Hakim El Karoui, συνεργάτη του Ινστιτούτου Montaigne που εδρεύει στο Παρίσι, η στρατηγική των κυβερνήσεων ήταν να επενδύουν ελάχιστα στις περιοχές αυτές. «Σε καμία περίπτωση δεν προσπάθησαν να διορθώσουν πραγματικά τα προβλήματα», προσθέτει.

Η αφορμή για την πρόσφατη έκρηξη ήταν σαφώς ο θανάσιμος τραυματισμός του 17χρονου Nahel, ενός αγοριού από τη Βόρεια Αφρική, στη Nanterre, ένα άλλο προάστιο του Παρισιού. Ωστόσο, τα αιτία είναι βαθύτερα για τη χώρα του «ελευθερία, ισότητα, αδελφοσύνη», ενώ τα επεισόδια που ακολούθησαν έδωσαν ώθηση στη δημοτικότητα της ακροδεξιάς Μαρίν ΛεΠέν που προτάσσει στην ατζέντα της την αντιμεταναστευτική πολιτική. Ενδεικτικό είναι ότι συγκεντρώθηκαν πάνω από 1,6 εκατ. ευρώ για την οικογένεια του αστυνομικού που πυροβόλησε τον νεαρό, ενώ το αντίστοιχο ποσό για την οικογένεια του Nahel ήταν 442.000 ευρώ.

Το κόστος και οι αριθμοί πίσω από τις ταραχές

Σε πρώτο επίπεδο, η Γαλλία μετράει το κόστος των ταραχών. Οι γαλλικές ασφαλιστικές εταιρείες έχουν λάβει μέχρι στιγμής περίπου 5.900 αιτήσεις αποζημίωσης συνολικής αξίας περίπου 280 εκατ. ευρώ, σύμφωνα με την Florence Lustman, πρόεδρο του λόμπι του κλάδου France Assureurs. 

Την ίδια ώρα, τα γεγονότα  έστρεψαν επίσης για άλλη μια φορά τα φώτα της δημοσιότητας στα βαθύτερα προβλήματα των περιοχών banlieues, όπως το 2005, όταν οι ταραχές μαίνονταν για εβδομάδες μετά το θάνατο δύο αγοριών στο Clichy-sous-Bois μετά από καταδίωξη από την αστυνομία.

Τα banlieues, χτισμένα τις δεκαετές του 1960 και του 1970 για τη στέγαση εργατικού δυναμικού, άρχισαν να προσελκύουν μετανάστες με την πάροδο των ετών και έχουν γίνει συνώνυμα της στέρησης και των εντάσεων. «Οι γειτονιές της εργατικής τάξης στη Γαλλία που επί δεκαετίες ήταν εγκαταλελειμμένες ή υπέφεραν από κακές πολιτικές δεν θα ανοικοδομηθούν σε τρία χρόνια», δήλωσε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Ολιβιέ Βεράν στο ραδιόφωνο France Inter στις 2 Ιουλίου, προσθέτοντας ότι χρειάζονται γενιές για έξοδο από τη φτώχεια.

Εξάλλου, η χώρα συνέταξε το 2014 έναν κατάλογο με περίπου 1.500 γειτονιές που αποτελούν «προτεραιότητα», με βάση το εισόδημα και την αξιολόγηση των τοπικών αξιωματούχων. Από το 2020, αυτές οι γειτονιές φιλοξενούσαν περίπου 5,4 εκατομμύρια ανθρώπους, δηλαδή περίπου το 8% του πληθυσμού της χώρας.

Οι αποτυχημένες πολιτικές

Οι κυβερνήσεις έχουν κατά καιρούς εκπονήσει πολλά σχέδια για μείωση της φτώχειας και της ανεργίας και τη βελτίωση της εκπαίδευσης και της ευημερίας. Σύμφωνα με έκθεση του 2020, η κυβέρνηση δαπανά περίπου 10 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως για να καλύψει το χάσμα που υπάρχει σε αυτές τις περιοχές και στις υπόλοιπες. Σε αυτό το ποσό δεν περιλαμβάνονται τα εκατοντάδες εκατομμύρια επιπλέον που δαπανώνται για κατασκευές, ανακαινίσεις και άλλες δαπάνες από τις τοπικές αρχές, ενώ το συνολικό ποσό που δαπανάται και η αποτελεσματικότητα των προγραμμάτων είναι δύσκολο να προσδιοριστεί.

Σύμφωνα με μια μελέτη που συντάχθηκε πέρυσι από το Montaigne, υπάρχει ετήσιο έλλειμμα 1 δισεκατομμυρίου ευρώ σε δαπάνες για εκπαίδευση και δικαιοσύνη σε αυτές τις περιοχές.
Μεγάλο μέρος των επενδύσεων των τελευταίων δύο δεκαετιών κατευθύνθηκε στο να αντικατασταθούν τα πανύψηλα, στενόχωρα οικιστικά συγκροτήματα με μικρότερες, πιο ανθρώπινες κατασκευές, σύμφωνα με τη Stéphanie Vermeersch, διευθύντρια έρευνας στο Ινστιτούτο Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών της Γαλλίας. Αυτό, ωστόσο, άφησε κενά στην εκπαίδευση, τις διακρίσεις στην εργασία και τις σχέσεις με την αστυνομία.

«Είναι σίγουρο ότι υπάρχουν γειτονιές που δεν μοιάζουν καθόλου με αυτό που ήταν», δήλωσε ο Vermeersch. «Αλλά το θεμελιώδες πρόβλημα είναι ότι η κοινωνική πραγματικότητα εκεί δεν έχει αλλάξει». Στην πραγματικότητα, τα τελευταία χρόνια το μεγαλύτερο μέρος της προσοχής έχει στραφεί σε περισσότερη και αυστηρότερη αστυνόμευση. Μια θυμωμένη, απογοητευμένη, χωρίς δικαιώματα νεολαία βρίσκεται αντιμέτωπος με μια ολοένα και λιγότερο εκπαιδευμένη αστυνομική δύναμη, συνθέτοντας μια εκρηκτική κατάσταση.

moneyreview.gr με πληροφορίες από Bloomberg

Διαβάστε επίσης:

Μακρόν: Δεν αποκλείει μπλόκο στα social media αν τα πράγματα «ξεφύγουν από τον έλεγχο»

Γαλλία: Ζημιές 20 εκατ. ευρώ στα MMM από τις διαδηλώσεις

Ακολουθήστε το Money Review στο Google News