Οι τρεις προκλήσεις για την παγκόσμια οικονομία – Οι ισχυρές άμυνες της Ελλάδας και οι κίνδυνοι

Η μετάλλαξη Όμικρον δείχνει τα δόντια της και εγείρει ακόμη ένα εμπόδιο στο δρόμο προς την παγκόσμια ανάκαμψη. Η προοπτική επαναφοράς περιοριστικών μέτρων –ήδη πραγματικότητα σε αρκετές χώρες – τα κλειστά σύνορα, οι ματαιώσεις πτήσεων και ενδεχόμενος αντίκτυπος στην ψυχολογία των καταναλωτών επαναφέρουν στο προσκήνιο δυσμενή σενάρια για την παγκόσμια οικονομία. 

Για μία ακόμη φορά, χώρες που στηρίζονται στον τουρισμό, όπως η Ελλάδα, απειλούνται περισσότερο. Η πορεία της πανδημίας, ο πληθωρισμός και το ενεργειακό κόστος συνιστούν το «τρίπτυχο» προκλήσεων που θα καθορίσει την πορεία της ελληνικής οικονομίας. Από την άλλη πλευρά, το δυναμικό comeback και η πρωτιά της Ελλάδας μεταξύ των χωρών της Ευρωζώνης -με ανάπτυξη 13,4% στο γ’ τρίμηνο- αφήνουν περιθώρια αισιοδοξίας. 

Η Όμικρον και η «ασπίδα» του εμβολίου 

Περίπου έναν χρόνο μετά την πρώτη επιτυχία στις κλινικές δοκιμές του εμβολίου Covid19, κάνει την εμφάνισή της η μετάλλαξη Όμικρον, η οποία ανιχνεύθηκε για πρώτη φορά στις 24 Νοεμβρίου και ίσως να μειώνει τις άμυνες που δημιουργούνται είτε μέσω του εμβολιασμού είτε μέσω νόσησης από κορωνοϊό. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει ήδη προειδοποιήσει ότι η Όμικρον συνιστά «πολύ υψηλό παγκόσμιο κίνδυνο». 

Αρκετές χώρες αντιδρούν στα νέα δεδομένα με επιβολή περιοριστικών μέτρων -κυρίως στους ανεμβολίαστους- και αυστηρότερους ελέγχους ή ακόμη και κλείσιμο συνόρων, με αποτέλεσμα οι επενδυτές να εγκαταλείπουν τις μετοχές αεροπορικών εταιρειών και ξενοδοχειακών επιχειρήσεων. Οι αγορές πετρελαίου κλονίσθηκαν, με την τιμή του αργού να κάνει βουτιά δέκα δολαρίων, αντανακλώντας τις ανησυχίες για μια νέα παγκόσμια ύφεση. 

Είναι ακόμη πολύ νωρίς για να γνωρίζει κανείς τις επιπτώσεις στην παγκόσμια οικονομία από την εμφάνιση της Όμικρον, που έως τώρα φαίνεται μεν περισσότερο μεταδοτική αλλά λιγότερο επικίνδυνη σε σύγκριση με τη Δέλτα. 

Παρ’ όλα αυτά, η απειλή ενός νέου κύματος κρουσμάτων να εξαπλώνεται από χώρα σε χώρα θα μπορούσε να φρενάρει την παγκόσμια οικονομία, που ήδη βρίσκεται αντιμέτωπη με σειρά προκλήσεων, σημειώνει ο «Εconomist» σε ανάλυσή του. 

Η επαναφορά περιοριστικών μέτρων σε ολοένα και περισσότερες χώρες του ανεπτυγμένου κόσμου επισκιάζει τις προοπτικές ανάπτυξης. Η πανδημία έχει βάλει τέλος στην εποχή των ταξιδιών χωρίς περιορισμούς. Και μπορεί οι περιορισμοί να χαλάρωσαν μετά τους μαζικούς εμβολιασμούς, όμως η εμφάνιση της Όμικρον καταδεικνύει ότι οι πύλες κλείνουν πολύ πιο εύκολα από ό,τι ανοίγουν. 

Στη διάρκεια του Σαββατοκύριακου των Χριστουγέννων ματαιώθηκαν περισσότερες από 3.000 πτήσεις στις ΗΠΑ και περισσότερες από 2.500 παγκοσμίως. Ισραήλ και Ιαπωνία έκλεισαν τα σύνορά τους, ενώ η Βρετανία ανακοίνωσε νέους κανονισμούς καραντίνας για τους ταξιδιώτες που εισέρχονται στη χώρα. 

Στην Ευρώπη, αρκετές χώρες είχαν αρχίσει να επιβάλουν περιορισμούς στις κοινωνικές δραστηριότητες ακόμη και πριν από την εμφάνιση της Όμικρον –λόγω της μετάλλαξης Δέλτα. Αυστρία και Ολλανδία αποφάσισαν καθολικό lockdown λίγων εβδομάδων, Ιταλία και Ελλάδα δεν επιτρέπουν είσοδο των ανεμβολίαστων σε κλειστούς χώρους, ενώ στην Πορτογαλία,  οι αρχές ζητούν επίδειξη αρνητικού τεστ ακόμη και για τους εμβολιασμένους. 

Ο υψηλός πληθωρισμός αποτελεί τον δεύτερο κίνδυνο που απειλεί την παγκόσμια οικονομία. Στις ΗΠΑ, οι τιμές καταναλωτή αυξήθηκαν 5,7% τον Δεκέμβριο, με τους ταχύτερους ρυθμούς από το 1982. Στην Ευρωζώνη, ο πληθωρισμός «κάλπασε» 4,9%, στο υψηλότερο επίπεδο από την εποχή καθιέρωσης του ενιαίου νομίσματος. 

Θα μπορούσε να ισχυρισθεί κανείς ότι η έλευση της μετάλλαξης Όμικρον θα συνέβαλλε στην αποκλιμάκωση του πληθωρισμού, πιέζοντας προς τα κάτω την οικονομική δραστηριότητα. Στην πραγματικότητα όμως, θα μπορούσε να συμβεί το αντίθετο. Για να υποχωρήσει ο πληθωρισμός, θα πρέπει να αυξήσουν οι καταναλωτές τις δαπάνες τους για υπηρεσίες, όπως ο τουρισμός, ταξίδια και ψυχαγωγία. Η πολυαναμενόμενη ανάκαμψη του τομέα υπηρεσιών –από φιλοξενία μέχρι εστίαση και συνέδρια- «παγώνει» απότομα εξαιτίας της Όμικρον. 

Ο τρίτος κίνδυνος, σύμφωνα με την ανάλυση του «Economist», αφορά μια απότομη «προσγείωση» της Κίνας, της δεύτερης μεγαλύτερης οικονομίας στον κόσμο. Η ανθεκτικότητα του «δράκου» μπροστά στην πανδημία ήταν έως τώρα υποδειγματική. Σήμερα όμως, η κρίση χρέους στην κινεζική κτηματαγορά και η «zero-covid» πολιτική, με τοπικά lockdowns κάθε φορά που υπάρχει έξαρση κρουσμάτων, κρατούν τη χώρα αποδυναμωμένη, επιβραδύνοντας την ανάπτυξη κοντά στο 5%, στους χαμηλότερους ρυθμούς 30ετίας. 

Φως στο τούνελ; 

Και όμως, η κατάσταση δεν είναι και τόσο απαισιόδοξη. Οι περισσότεροι αναλυτές δεν αναμένουν ανάπτυξη τύπου V, όπως είχε συμβεί την άνοιξη του 2020, όμως κοινωνίες, επιχειρήσεις και κυβερνήσεις έχουν ήδη προσαρμοσθεί στα νέα δεδομένα της εποχής του Covid19. Κατά συνέπεια, η σχέση μεταξύ ΑΕΠ και περιορισμών στις μετακινήσεις και κοινωνικές δραστηριότητες έχει υποχωρήσει στο ένα-τρίτο, όπως υπολογίζει η Goldman Sachs. Την ίδια στιγμή, ο εμβολιασμός δημιουργεί τείχος προστασίας, που ενισχύεται με την αναμνηστική δόση. 

Παρ’ όλα αυτά, η μετάλλαξη Όμικρον –όπως και η Δέλτα πριν από αυτήν ή μια παραλλαγή Π, Ρ ή Σίγμα στο μέλλον- καταδεικνύουν ότι ο κορωνοϊός θα παραμείνει στη ζωή μας. 

Οι ισχυρές άμυνες και η «αχίλλειος πτέρνα» της ελληνικής οικονομίας 

Έχοντας ως ισχυρό «χαρτί» τα έσοδα από τον τουρισμό, η οικονομία της Ελλάδας προβλέπεται να ανακάμψει 6,5% φέτος, ενώ για το 2022 αναμένεται ανάπτυξη 4,6%, σύμφωνα με τις τελευταίες εκτιμήσεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου. 

Η πορεία της ελληνικής οικονομίας –όπως και της παγκόσμιας- βρίσκεται σε άμεση συνάρτηση με  την εξέλιξη της πανδημίας. Η Τράπεζα της Ελλάδος στην ενδιάμεση έκθεσή της επισημαίνει ότι οι νέες μεταλλάξεις, εάν αποδειχθούν ανθεκτικές στα εμβόλια, θα μπορούσαν να επιφέρουν πλήγμα στην καταναλωτική εμπιστοσύνη και να επιβραδύνουν τις τουριστικές ροές, υπονομεύοντας τις αναπτυξιακές προοπτικές. Ο υψηλός πληθωρισμός (4,8% τον Νοέμβριο) λόγω των υψηλών τιμών ενέργειας και πρώτων υλών θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο την ανάκαμψη. Από την άλλη, όπως σημειώνει η ΤτΕ, χάρη στις επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις, παραμένουν θετικές οι μεσομακροπρόθεσμες προοπτικές της ελληνικής οικονομίας. 

Διαβάστε επίσης:

Ανάπτυξη: Ο τουρισμός έδωσε «φτερά» – Θα τα κόψει η Όμικρον;

Η Όμικρον φέρνει νέα μέτρα: Ήρθε η ώρα για τα ταμειακά διαθέσιμα;

Alpha Bank: Οι προοπτικές και οι προκλήσεις του 2022 για την Ελλάδα

Ακολουθήστε το Money Review στο Google News