Black Friday: Η ιστορία της και πότε πέφτει φέτος η «Παρασκευή των υπερ-εκπτώσεων»

Σε ρυθμό προετοιμασιών για τη Black Friday κινείται η αγορά, καθώς απομένουν δύο περίπου εβδομάδες για την «Παρασκευή των εκπτώσεων» που φέτος «πέφτει» στις 26 Νοεμβρίου. Η Black Friday έχει τις ρίζες της στις ΗΠΑ και έρχεται την Παρασκευή αμέσως μετά την ημέρα των Ευχαριστιών (γιορτάζεται την 4η Πέμπτη κάθε Νοέμβρη), η οποία σηματοδοτεί την έναρξη της χριστουγεννιάτικης εμπορικής περιόδου και είναι συνυφασμένη με τις μεγάλες εκπτώσεις και προσφορές που κάνουν τα καταστήματα.

Φέτος η Black Friday βρίσκει το λιανεμπόριο υπό το καθεστώς των νέων περιορισμών που έχουν στο επίκεντρο τους ανεμβολίαστους, και οι οποίοι έχουν προκαλέσει δυσφορία και αντιδράσεις στον εμπορικό κόσμο, καθώς επιβλήθηκαν προ της – ζωτικής σημασίας για τον τζίρο των καταστημάτων – χριστουγεννιάτικης περιόδου.

Η προέλευση της ονομασίας «Black Friday»

Η παλαιότερη γνωστή χρήση της «Μαύρης Παρασκευής» αναφέρεται στο περιοδικό Factory Management and Maintenance, τον Νοέμβριο του 1951 και ξανά το 1952. Εδώ αναφερόταν στην πρακτική των εργαζομένων να αρρωσταίνουν την επόμενη μέρα Ημέρα των Ευχαριστιών, για να έχουν ένα πλήρες τετραήμερο αποχής από την εργασία τους.

Οι όροι «Μαύρη Παρασκευή» και «Μαύρο Σάββατο» άρχισαν να χρησιμοποιούνται από την αστυνομία το 1961 στη Φιλαδέλφεια και το Ρότσεστερ, για να περιγράψουν τα πλήθη και την κυκλοφοριακή συμφόρηση που συνοδεύουν την έναρξη της χριστουγεννιάτικης περιόδου αγορών. Ως αποτέλεσμα, οι αστυνομικοί της τροχαίας υποχρεώθηκαν να εργάζονται σε 12ωρες βάρδιες για να αντιμετωπίσουν το πλήθος των οδηγών και των πεζών και δεν τους επιτρεπόταν να πάρουν το ρεπό. Με την πάροδο του χρόνου, οι ενοχλημένοι αξιωματικοί άρχισαν να αναφέρονται σε αυτή τη φοβερή εργάσιμη ημέρα ως “Μαύρη Παρασκευή”.

Η φράση εμφανίστηκε για πρώτη φορά στους The New York Times στις 28 Νοεμβρίου 1975, όπου εξακολουθεί να αναφέρεται συγκεκριμένα στην «η πιο πολυσύχναστη ημέρα αγορών και κίνησης του χρόνου» στη Φιλαδέλφεια. 

Καθώς η φράση έγινε πιο διαδεδομένη, έγινε δημοφιλής η εξήγηση ότι αυτή η μέρα, ήταν το σημείο του έτους κατά το οποίο το λιανεμπόριο αρχίζει να γυρίζει σε κέρδος. Στην δεκαετία του 60 η καταγραφή των στοιχείων ήταν χειρόγραφη και τα καταστήματα είχαν δύο χρώματα μελανιού: Με κόκκινο γράφονταν οι ημέρες με αρνητικό ισολογισμό πωλήσεων και με μαύρο οι ημέρες με θετικό απολογισμό. Την Black Friday οι επιχειρήσεις περνούσαν από το “κόκκινο – ζημία” στο “μαύρο – κερδοφορία”.

Μια άλλη παλαιότερη αναφορά στην Black Friday, που δεν σχετίζεται με το λιανεμπόριο, είναι ο Πανικός του Χρυσού στις 24/9/1869, όπου οι χρηματιστές Τζέι Γκουλντ και Τζέιμς Φισκ εκμεταλλευόμενοι τις διασυνδέσεις τους με την κυβέρνηση προσπάθησαν να χειραγωγήσουν την αγορά χρυσού.

Όταν ο Πρόεδρος Γκραντ έμαθε για την χειραγώγηση, διέταξε το Υπουργείο Οικονομικών να αποδεσμεύσει μια μεγάλη προσφορά χρυσού για να την  σταματήσει. Οι τιμές των μετοχών μειώθηκαν κατά 20% από τις 24 Σεπτεμβρίου έως την 1η Οκτωβρίου. Δεκάδες χρηματιστηριακές εταιρείες χρεοκόπησαν και όσες είχαν αγοράσει χρυσό από την Fisk έμειναν απλήρωτες. Οι αγρότες, που αποτελούσαν το 50% του εργατικού δυναμικού της χώρας, υπέστησαν τα χειρότερα: οι τιμές του σιταριού μειώθηκαν από $1,40 σε $0,77, το καλαμπόκι μειώθηκε από $0,95 σε $0,68 και άλλα προϊόντα όπως η σίκαλη, η βρώμη και το κριθάρι είχαν παρόμοια απώλεια. Ωστόσο οι ενέργειες του Grant και του Boutwell κράτησαν τον πανικό της Wall Street από το να εξελιχθεί σε εθνική ύφεση. 

Τι αναμένει η αγορά για φέτος:

Σε ό,τι αφορά το «σήμερα», «σύννεφα» στον εμπορικό κόσμο δημιουργεί υπό την παρούσα συγκυρία ο κίνδυνος ελλείψεων. Όπως έχει γράψει πρόσφατα το moneyreview.gr, ήδη μεγάλες αλυσίδες λιανικής έχουν προειδοποιήσει για ελλείψεις σε κάποια προϊόντα. Άγνωστος «Χ» παραμένει την ίδια ώρα το πώς θα επηρεάσουν φέτος την καταναλωτική συμπεριφορά οι ανατιμήσεις, αν δηλαδή το αγοραστικό κοινό θα εμφανιστεί πιο συγκρατημένο ως προς τις αγορές του ή αν θα σπεύσει να επωφεληθεί από τις προσφορές και τις ευκαιρίες που θα του προσφέρει η Black Friday γεμίζοντας το «καλάθι» του.

Έξι στους δέκα Έλληνες σκοπεύουν να ψωνίσουν 

Σύμφωνα πάντως με έρευνα της Sitecore, οι προθέσεις των Ελλήνων καταναλωτών για την Black Friday είναι θετικές, καθώς έξι στους δέκα δηλώνουν ότι σκοπεύουν να κάνουν αγορές στη συγκεκριμένη εκπτωτική περίοδο. Συγκεκριμένα, το 59% δηλώνει ότι θα προχωρήσει σε καταναλωτικές αγορές την περίοδο της Black Friday, με το 41% εξ αυτών να συνδυάζει τόσο τις ηλεκτρονικές όσο και τις φυσικές αγορές. Στις νεότερες ηλικίες, το ποσοστό όσων θα στραφούν στις online αγορές αυξάνεται στο 45%. 

Από την άλλη πλευρά, το 18% των καταναλωτών δηλώνει ότι δεν πρόκειται να ψωνίσει στο Black Friday, με τους τέσσερις κύριους λόγους να αφορούν:

• ότι η μέρα έχει γίνει συνώνυμο με την κουλτούρα της υπερκατανάλωσης 
• ότι τους φαίνεται ξεπερασμένη 
• ότι δεν προσφέρει πλέον καλές προσφορές 
• ότι προσελκύει υπερβολικά πολύ κόσμο.

«Κρας τεστ» για τους ταχυδρομικούς παρόχους

Λόγω του ενισχυμένου όγκου των ηλεκτρονικών συναλλαγών η περίοδος της Black Friday αποτελεί ταυτόχρονα και μία δοκιμασία για τους ταχυδρομικούς παρόχους, που καλούνται να ανταποκριθούν σε αυξημένο αριθμό παραδόσεων.  

Πέρυσι λόγω του lockdown οι εταιρείες ταχυδρομικών υπηρεσιών κλήθηκαν να διαχειριστούν μία τρομακτική αύξηση παραδόσεων και ήρθαν αντιμέτωπες σε πολλές περιπτώσεις με τη δυσαρέσκεια των καταναλωτών για τις καθυστερήσεις που παρουσιάστηκαν. Το γεγονός αυτό αντικατοπτρίστηκε σε σημαντική αύξηση των αναφορών που δέχτηκε ο Συνήγορος του Καταναλωτή για τον κλάδο των ταχυδρομικών υπηρεσιών, η οποία ανήλθε στο 133,3% το 2020 σε σχέση με το 2019, με το 45% των αναφορών να αφορά ειδικώς σε προβλήματα (καθυστερήσεις) στην επίδοση ταχυδρομικών αντικειμένων, συγκριτικά με το αρκετά χαμηλότερο αντίστοιχο ποσοστό (26,6%) του 2019.

Για να μην επαναληφθούν τα περυσινά φαινόμενα ο Συνήγορος του Καταναλωτή και το Ευρωπαϊκό Κέντρο Καταναλωτή Ελλάδας έχουν καλέσει τους ταχυδρομικούς παρόχους να επιδείξουν εγρήγορση και να προετοιμαστούν έγκαιρα για την όσο το δυνατόν αποτελεσματικότερη ικανοποίηση της αναμενόμενης αυξημένης ζήτησης.

Ακολουθήστε το Money Review στο Google News