Άλφρεντ Κάμερ στο K-CEOs: «Παράθυρο» για μεταρρυθμίσεις μέχρι το 2026
Η τρέχουσα μεγέθυνση του ΑΕΠ προσφέρει την ευκαιρία για μεταρρυθμίσεις στην πλευρά της προσφοράς μέχρι τη λήξη της χρηματοδότησης από το Ταμείο Ανάκαμψης το 2026. Είναι η ανάλυση που παραθέτει στο ‘K-CEOs’ ο διευθυντής στο Ευρωπαϊκό Τμήμα του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, Άλφρεντ Κάμερ.
Μιλώντας στην επιχειρηματική έκδοση της Καθημερινής, σημειώνει ότι η αγοραστική δύναμη στην Ελλάδα είναι 1/3 χαμηλότερη από τον μέσο όρο της Ευρωζώνης και αναφέρεται στις διαρθρωτικές ανισορροπίες που εντοπίζει στην ελληνική οικονομία, «παρά την ισχυρή ανάπτυξη». Αναφέρεται δε στη σημασία των μεταρρυθμίσεων της αγοράς για τη μείωση των φραγμών στον ανταγωνισμό και τελικά την ενίσχυση του δυναμισμού των επιχειρήσεων, ως βασικού εργαλείου για τη μείωση του πληθωρισμού και την αύξηση των επενδύσεων. Ο αξιωματούχος του ΔNT προβλέπει ότι ο πληθωρισμός στην Ευρωζώνη θα επιστρέψει στον στόχο του 2% το δεύτερο εξάμηνο του 2025. Στο πλαίσιο αυτό, θεωρεί ότι η ΕΚΤ θα καταλήξει σε επιτόκιο πολιτικής 2,5% κατά το τρίτο τρίμηνο του ίδιου έτους. «Τα προβλήματα ανάπτυξης και ανταγωνιστικότητας της Ευρώπης προηγούνται της συζήτησης για την εισαγωγή βιομηχανικών επιδοτήσεων», αναφέρει χαρακτηριστικά ως προς τη συνταγή που θα πρέπει να ακολουθήσει η Ευρώπη απέναντι στους ανταγωνιστές της. Εξηγεί επίσης γιατί δεν βλέπει σοβαρούς κινδύνους για τα ευρωπαϊκά ομόλογα.
Η άνοδος των λαϊκιστικών δυνάμεων στις ευρωεκλογές και οι πολιτικές εξελίξεις στη Γαλλία εγείρουν το ερώτημα κατά πόσο η Ευρώπη είναι αντιμέτωπη με τον κίνδυνο μιας δημοσιονομικής πολιτικής η οποία θα απειλήσει ακόμη και με κρίσεις χρέους – ανησυχία η οποία ανά διαστήματα αποτυπώνεται και στις αγορές ομολόγων. Ποια είναι η γνώμη σας;
Η Ευρώπη αντιμετωπίζει αυξημένη αβεβαιότητα εδώ και αρκετό καιρό. Η επέλαση της πανδημίας και ο πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία έχουν προκαλέσει άνευ προηγουμένου αναταραχές. Και, παρά αυτά τα μεγάλα σοκ, η Ευρώπη μπόρεσε να δημιουργήσει θέσεις εργασίας, θέτοντας τον πληθωρισμό υπό έλεγχο χάρη σε μια ισχυρή πολιτική απάντηση και αποφασιστική νομισματική πολιτική.
Αυτό παρέχει κάποια σημαντική προοπτική για αυτές τις πιο πρόσφατες εξελίξεις. Εν ολίγοις, βλέπω πολύ λίγους κινδύνους για τη σταθερότητα των ευρωπαϊκών αγορών ομολόγων αυτή τη στιγμή.
Οι ευρωπαϊκές και γαλλικές εκλογές οδήγησαν σε διεύρυνση του επιτοκίου των γαλλικών κρατικών ομολόγων. Αυτή η αύξηση συγκρατήθηκε – έφτασε τις 30 μονάδες βάσης στα μέσα Ιουνίου- και υποχώρησε στη συνέχεια. Είναι αύξηση συγκρίσιμη με εκείνη που παρατηρήθηκε κατά τις προηγούμενες εκλογικές περιόδους στη Γαλλία. Οι επιπτώσεις της πρόσφατης αστάθειας της αγοράς σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες ήταν περιορισμένες.
Δεδομένου ότι οι αγορές εργασίας είναι υγιείς και η ανάπτυξη επιταχύνεται, οι ευρωπαϊκές χώρες θα πρέπει να αρχίσουν τώρα να αποκαθιστούν τα δημοσιονομικά αποθέματα ασφαλείας. Εδώ οι κυβερνήσεις πρέπει να είναι πιο φιλόδοξες. Στον τελευταίο μας έλεγχο για τη ζώνη του ευρώ, τα τρέχοντα μεσοπρόθεσμα σχέδια δημοσιονομικής προσαρμογής φάνηκαν λιγότερο φιλόδοξα από αυτά που θα συνιστούσαμε και που είναι πιθανό να επιβληθούν βάσει των νέων δημοσιονομικών κανόνων.
Τόσο η Κίνα όσο και οι ΗΠΑ επιδοτούν τις βιομηχανίες τους. Μπορεί η Ευρώπη να ανταπεξέλθει στον ανταγωνισμό χωρίς να κάνει το ίδιο;
Τα προβλήματα ανάπτυξης και ανταγωνιστικότητας της Ευρώπης προηγούνται της συζήτησης για την εισαγωγή βιομηχανικών επιδοτήσεων. Η Ευρωπαϊκή Ένωση υποφέρει για μεγάλο χρονικό διάστημα από τη χαμηλή ανάπτυξη της παραγωγικότητας και τα χαμηλά ποσοστά επενδύσεων, ιδίως στην αναδυόμενη Ευρώπη. Η έρευνά μας δείχνει ότι η συνολική παραγωγικότητα των συντελεστών παραγωγής στην Ε.Ε. – ένα μέτρο της οικονομικής απόδοσης και της αποδοτικότητας- είναι μόλις το 78% των ΗΠΑ. Αυτό το πρόβλημα επιδεινώνεται τώρα από την πλήρη έναρξη των επιπτώσεων της γήρανσης, της κλιματικής αλλαγής και του οικονομικού κατακερματισμού. Η προσφυγή σε μη στοχευμένες και ευρείας βάσης βιομηχανικές πολιτικές δεν θα αντιμετωπίσει αυτά τα θεμελιώδη προβλήματα.
Μάλλον η Ευρώπη πρέπει να ακολουθήσει μια ολιστική στρατηγική για να αντιμετωπίσει τα αναπτυξιακά της προβλήματα. Για να το θέσω απλά: ο δρόμος προς την υψηλότερη ανάπτυξη θα πρέπει να είναι μέσω της Ενιαίας Αγοράς. Μια πρόσφατη μελέτη του ΔΝΤ διαπιστώνει ότι η μείωση των εναπομενόντων φραγμών στην ενιαία αγορά αγαθών και υπηρεσιών κατά 10% θα μπορούσε να αυξήσει την ευρωπαϊκή παραγωγή έως και 7 ποσοστιαίες μονάδες μακροπρόθεσμα.
Η βιομηχανική πολιτική μπορεί να διαδραματίσει ρόλο σε πολύ ειδικές περιστάσεις. Συγκεκριμένα, μπορεί να βοηθήσει: (1) εάν υπάρχει σαφώς προσδιορισμένη αποτυχία της αγοράς, (2) εάν γίνεται με στοχευμένο και καλά σχεδιασμένο τρόπο και (3) μόνο εάν δεν υπάρχουν άλλες διαθέσιμες λιγότερο στρεβλωτικές πολιτικές. Εδώ, η μεγαλύτερη συνεργασία και συντονισμός μεταξύ των κρατών – μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα μπορούσε να καταστήσει αυτές τις πολιτικές πιο αποτελεσματικές.
Ωστόσο, είναι σημαντικό οι παρεμβάσεις να διατηρούν ίσους όρους ανταγωνισμού στην ενιαία αγορά και να παραμένουν συνεπείς με τους κανόνες του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου. Το σύστημα ανοιχτού εμπορίου που βασίζεται σε κανόνες έχει ωφελήσει την Ευρώπη και πολλές άλλες χώρες, ιδιαίτερα τις αναπτυσσόμενες. Ως εκ τούτου, ενθαρρύνουμε έντονα τις χώρες να αναζητήσουν συνεργατικές λύσεις και να εργαστούν από κοινού για να επιλύσουν τις διαφορές και να τηρήσουν και να ενισχύσουν το σύστημα που βασίζεται σε κανόνες.
Αφήνει πίσω της η Ευρώπη τον υψηλό πληθωρισμό; Ή υπάρχουν ακόμη ρίσκα; Ποια είναι η εκτίμηση του ΔΝΤ για την πορεία των επιτοκίων στην Ευρώπη;
Ο πληθωρισμός έχει μειωθεί σημαντικά στη ζώνη του ευρώ και στην Ευρώπη γενικότερα. Αναμένουμε ότι ο αντιπληθωρισμός θα συνεχιστεί παρά την πιθανότητα ανωμαλιών στον δρόμο.
Η πρόβλεψή μας είναι ότι ο πληθωρισμός στη ζώνη του ευρώ θα επιστρέψει στον στόχο το δεύτερο εξάμηνο του 2025. Για τις αναδυόμενες ευρωπαϊκές χώρες όπου ο πληθωρισμός των υπηρεσιών και η αύξηση των μισθών εξακολουθούν να είναι υψηλοί, η επιστροφή στους στόχους σταθερότητας των τιμών θα διαρκέσει περισσότερο.
Η πρόβλεψή μας βασίζεται σε σημαντικές παραδοχές. Η αύξηση των ονομαστικών μισθών θα πρέπει να μετριαστεί από τα υψηλά επίπεδα που παρατηρήθηκαν το 2023 και τα μερίδια των εταιρικών κερδών θα πρέπει να συμπιεστούν. Στο μεταξύ, η πιο ήπια αύξηση των τιμών στις εισαγωγές συνεχίζει να συμβάλλει στον αντιπληθωρισμό. Η ροή των δεδομένων είναι σε γενικές γραμμές συνεπής με αυτές τις παραμέτρους.
Γύρω από την πρόβλεψη για τον πληθωρισμό υπάρχουν κίνδυνοι και προς τις δύο κατευθύνσεις. Ανοδικά, οι συνθήκες στην αγορά εργασίας παραμένουν σφιχτές και η αύξηση των μισθών μπορεί να χρειαστεί περισσότερο χρόνο για να επιβραδυνθεί από ό,τι περιμέναμε. Επιπλέον, οι γεωπολιτικές εντάσεις θα μπορούσαν να κλιμακωθούν, οδηγώντας σε ανανεωμένες εκτοξεύσεις των τιμών στα εμπορεύματα ή σε αυξήσεις στα κόστη αποστολής. Από την άλλη πλευρά, μια πιο αδύναμη από την αναμενόμενη εγχώρια ή παγκόσμια ανάπτυξη θα μείωνε τον πληθωρισμό κάτω από το βασικό επίπεδο.
Σε αυτό το πλαίσιο, αναμένεται ότι η ΕΚΤ θα μπορεί να μειώνει σταθερά και σταδιακά τα επιτόκια για να φτάσει σε ουδέτερη στάση έως το τέλος του τρίτου τριμήνου του 2025. Αυτό είναι σύμφωνο με ένα καταληκτικό επιτόκιο πολιτικής περίπου 2,5%.
Φυσικά, οι προοπτικές για τον πληθωρισμό μπορεί να αλλάξουν με την πάροδο του χρόνου καθώς θα γίνονται διαθέσιμες περισσότερες πληροφορίες, μεταβάλλοντας με τη σειρά τους την κατάλληλη πορεία του επιτοκίου πολιτικής. Στο τέλος της ημέρας, οι αποφάσεις για το επιτόκιο πολιτικής θα πρέπει να λαμβάνονται με βάση τις εισερχόμενες πληροφορίες σε κάθε συνεδρίαση.
Η Ελλάδα σταθεροποίησε τα δημοσιονομικά της και βασίστηκε κατά βάση στον τουρισμό για την οικονομική της ανάκαμψη. Πέραν τούτου, εκφράζονται επιφυλάξεις κατά πόσο προσελκύει παραγωγικές επενδύσεις οι οποίες θα καταστήσουν διατηρήσιμους τους μελλοντικούς ρυθμούς ανάπτυξης. Ορισμένοι αμφισβητούν ακόμη και την αποτελεσματικότητα του Ταμείου Ανάκαμψης προς αυτήν την κατεύθυνση. Ποια είναι η γνώμη σας;
Οι επενδύσεις έχουν ανεβάσει ρυθμούς στην Ελλάδα. Εκτός από την ταχύτερη από την αναμενόμενη ανάκαμψη του τουρισμού, οι ισχυρές επενδύσεις και η σταθερή εφαρμογή των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων βοήθησαν την οικονομία να αναπτυχθεί ισχυρά τα τελευταία τρία χρόνια με σωρευτική αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ άνω του 16%, πολύ πάνω από τον μέσο όρο της Ε.Ε. ή της Ευρωζώνης.
Τούτου λεχθέντος, παρά την ενίσχυση των επενδύσεων τα τελευταία χρόνια, εξακολουθούν να υπάρχουν μεγάλα κενά σε σύγκριση με τους ευρωπαϊκούς ομολόγους. Πίσω από αυτό κρύβονται μεγάλες επενδυτικές ανάγκες, ιδίως στους τομείς της πράσινης και ψηφιακής μετάβασης.
Η μεγάλη χρηματοδότηση του ευρωπαϊκού ταμείου ανάκαμψης NGEU θα υποστηρίξει σημαντικό μερίδιο των δημόσιων επενδύσεων μέχρι το 2026. Αλλά μετά το 2026, η οικονομία θα πρέπει να εξασφαλίσει τις δικές της εγχώριες πηγές ώστε να συνεχίσει να χρηματοδοτεί τις απαραίτητες δημόσιες επενδύσεις για βιώσιμη ανάπτυξη μεσοπρόθεσμα έως μακροπρόθεσμα.
Θεωρούμε ότι το σχέδιο της κυβέρνησης να διατηρήσει το πρωτογενές πλεόνασμα στο 2,1% μεσοπρόθεσμα θα δημιουργήσει χώρο για δημόσιες επενδύσεις και κρίσιμες κοινωνικές δαπάνες για τη στήριξη της πιο πράσινης και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξης, διασφαλίζοντας παράλληλα τη βιωσιμότητα του δημόσιου χρέους.
Στην Ελλάδα αναζητούμε τους τρόπους με τους οποίους οι αγορές προϊόντων και υπηρεσιών θα λειτουργήσουν αποτελεσματικότερα, αυξάνοντας τις επιλογές και κατ’ επέκταση μειώνοντας τις τιμές προς όφελος του καταναλωτή. Τι συστήνει το ΔΝΤ;
Η Ελλάδα υστερεί σε σχέση με τις περισσότερες χώρες της Ε.Ε. όσον αφορά τον επιχειρηματικό δυναμισμό, πράγμα που σημαίνει ότι υπάρχει περιθώριο για καλύτερη και πιο αποτελεσματική κατανομή των πόρων μεταξύ των επιχειρήσεων, αυξάνοντας έτσι την παραγωγικότητα.
Για να υποστηριχθεί ο δυναμισμός των επιχειρήσεων, υπάρχει περιθώριο για περαιτέρω εξορθολογισμό των ρυθμίσεων με στόχο τη διευκόλυνση της εισόδου και της εξόδου των επιχειρήσεων, διασφαλίζοντας ότι περισσότεροι εργαζόμενοι και επενδύσεις ρέουν προς επιχειρήσεις υψηλής παραγωγικότητας. Οι μεταρρυθμίσεις της αγοράς που μειώνουν τους φραγμούς στον ανταγωνισμό θα αύξαναν επίσης το επίπεδο των ιδιωτικών επενδύσεων συνολικά, γεγονός που θα βελτιώσει περαιτέρω την παραγωγικότητα.
Στην ελληνική οικονομία τα φορολογικά έσοδα στηρίζουν κατά κύριο λόγο οι μισθωτοί εργαζόμενοι και οι συνταξιούχοι. Η κυβέρνηση παρενέβη νομοθετικά για να μειώσει τη φοροδιαφυγή των ελεύθερων επαγγελματιών. Επέλεξε ωστόσο ένα οριζόντιο μέτρο, το οποίο επιβαρύνει και επαγγελματίες με χαμηλά εισοδήματα. Ποιες είναι οι σκέψεις σας εδώ;
Τα δημοσιονομικά έσοδα έχουν αυξηθεί τα τελευταία χρόνια, εν μέρει λόγω της καλής προόδου στην ενίσχυση της φορολογικής συμμόρφωσης. Αυτή η πρόοδος είναι εμφανής στη σημαντική μείωση του κενού συμμόρφωσης με τον ΦΠΑ κατά περισσότερες από 10 ποσοστιαίες μονάδες μεταξύ 2017 και 2021.
Ωστόσο, η άτυπη οικονομία παραμένει αρκετά μεγάλη, εν μέρει λόγω της αδήλωτης ή μερικώς δηλωμένης εργασίας, που αντιπροσωπεύει ένα από τα διαρθρωτικά εμπόδια στη δημοσιονομική ικανότητα και τη βιώσιμη ανάπτυξη.
Σε αυτό το πλαίσιο, οι συνεχιζόμενες προσπάθειες των αρχών για την αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής, συμπεριλαμβανομένων στοχευμένων μεταρρυθμίσεων για τους αυτοαπασχολούμενους και την αδήλωτη απασχόληση, είναι σημαντικές και ευπρόσδεκτες.
Αυτές οι προσπάθειες θα βοηθούσαν όχι μόνο στη μείωση της άτυπης οικονομίας και στην κινητοποίηση περισσότερων εσόδων, αλλά και στην επίτευξη μιας δικαιότερης κοινωνίας για ανάπτυξη χωρίς αποκλεισμούς και στη δημιουργία ίσων όρων ανταγωνισμού. Οι συνεχείς προσπάθειες για την προώθηση των ψηφιακών συναλλαγών και τον εξορθολογισμό των φορολογικών κινήτρων θα βελτιώσουν επίσης την αποτελεσματικότητα της συλλογής εσόδων.
Έχετε κάποιο σχόλιο για το περιεχόμενο της δικαστικής μεταρρύθμισης σε σχέση με τη λειτουργία της ελληνικής οικονομίας;
Έχει σημειωθεί καλή πρόοδος στην επιτάχυνση της εξυγίανσης χρεών μέσω αναδιαρθρώσεων, στο πλαίσιο της εξωδικαστικής πλατφόρμας και μέσω των επίσημων διαδικασιών βάσει του νέου κώδικα αφερεγγυότητας. Ωστόσο, η εκκαθάριση του κληροδοτημένου ιδιωτικού χρέους εξακολουθεί να είναι αργή λόγω δικαστικών εμποδίων, κυρίως στο πλαίσιο των διαδικασιών εκκαθάρισης.
Ως εκ τούτου, η ενίσχυση των μεταρρυθμίσεων του δικαστικού συστήματος είναι πολύ σημαντική όχι μόνο για τη βελτίωση του δυναμισμού και της παραγωγικότητας των επιχειρήσεων, αλλά και για να συμβάλει στην αύξηση της ανθεκτικότητας του χρηματοπιστωτικού τομέα με περαιτέρω μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων των τραπεζών και του προβληματικού χρέους που ανακτάται από τους πιστωτικούς φορείς.
Ποια είναι η μεγαλύτερη ευκαιρία και ποιος ο μεγαλύτερος κίνδυνος για την Ελλάδα μεσοπρόθεσμα;
Παρά την πρόσφατη ισχυρή ανάπτυξη, το κατά κεφαλήν εισόδημα σε όρους ισοτιμίας αγοραστικής δύναμης στην Ελλάδα είναι λιγότερο από το μισό του αντίστοιχου στις Ηνωμένες Πολιτείες ή περίπου ένα τρίτο χαμηλότερο από τον μέσο όρο της ζώνης του ευρώ.
Υπάρχουν διαρθρωτικές ανισορροπίες στην οικονομία που προκύπτουν από τις χαμηλές αποταμιεύσεις των νοικοκυριών και το χαμηλό ακόμη επίπεδο επενδύσεων, καθώς και από τις αρνητικές δημογραφικές προοπτικές και τους αυξανόμενους κινδύνους από την κλιματική αλλαγή. Όλα αυτά επιβαρύνουν τις μεσοπρόθεσμες προοπτικές ανάπτυξης της Ελλάδας.
Ως εκ τούτου, είναι σημαντικό να αξιοποιηθεί η τρέχουσα καλή αναπτυξιακή δυναμική και να επιταχυνθούν οι τόσο απαραίτητες φιλόδοξες μεταρρυθμίσεις για την αντιμετώπιση των διαρθρωτικών εμποδίων στην πλευρά της προσφοράς της οικονομίας και την επίτευξη βιώσιμης ανάπτυξης μετά τη λήξη της χρηματοδότησης του NGEU το 2026.
Διαβάστε επίσης:
ΙΟΒΕ: Ανάπτυξη 2,1% φέτος – Οι κίνδυνοι, ο κρίσιμος ρόλος των επενδύσεων
ΔΝΤ: Ανάπτυξη 0,9% στην Ευρωζώνη – Καμπανάκι για πληθωρισμό και επιτόκια
Γραφείο Προϋπολογισμού: Ο πληθωρισμός της απληστίας και γιατί δεν βοηθά η μείωση του ΦΠΑ
Ακολουθήστε το Money Review στο Google News
