Δίκες από απόσταση από το 2024 – Έρχονται τηλεματικές συνεδριάσεις δικαστηρίων

Η δίκη από απόσταση, όπου στη δικαστική αίθουσα βρίσκονται μόνο οι λειτουργοί της Θέμιδας, διευρύνθηκε, διεθνώς, κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Τότε, μέσω της χρήσης λογισμικών απομακρυσμένης επικοινωνίας, οθονών και εργαλείων ηλεκτρονικού διαμοιρασμού εγγράφων που κάνουν χρήση τόσο οι δικαστές όσο και οι διάδικοι πραγματοποιήθηκε ένας μεγάλος αριθμός δικών σε Ευρώπη και ΗΠΑ. Στην Ελλάδα το συγκεκριμένο μοντέλο εκδίκασης δικαστικών υποθέσεων αναμένεται να εφαρμοστεί πιλοτικά από το 2024, με σειρά προτεινόμενων διατάξεων σε, προς ψήφιση, σχέδιο νόμου του υπουργείου Δικαιοσύνης να προσδιορίζουν τον τρόπο με τον οποίο θα λαμβάνουν χώρα οι τηλεματικές συνεδριάσεις στα δικαστήρια της χώρας. Κατά την πραγματοποίηση των δικών από απόσταση, ο κατηγορούμενος βρίσκεται στο σωφρονιστικό ίδρυμα, οι εκπρόσωποι της δικαστικής αρχής στην έδρα τους και οι δικηγόροι ή οι μεταφραστές σε οποιοδήποτε σημείο κατάλληλο για την ομαλή διεξαγωγή της διαδικασίας.

Οι διατάξεις της τροπολογίας του υπουργείου Δικαιοσύνης προβλέπουν-απαιτείται η έκδοση Προεδρικού Διατάγματος- την μετατροπή μεταβατικών εδρών σε δικαστικά γραφεία τηλεματικής και την ίδρυση νέων τέτοιων δικαστικών γραφείων το αργότερο μέχρι να εκπνεύσει το 2026. Ωστόσο, τα δικαστικά γραφεία τηλεματικής, θα τεθούν σε λειτουργία, πιλοτικά, από τις 16 Σεπτεμβρίου 2024, λίγους μήνες μετά την προβλεπόμενη ολοκλήρωση (18/4/2024) του (εν εξελίξει) έργου του υπουργείου Δικαιοσύνης («υπηρεσίες τηλεδιάσκεψης σε δικαστήρια και σωφρονιστικά καταστήματα και παροχή υπηρεσιών ενημέρωσης της πορείας των πινακίων και των εκθεμάτων δικαστηρίων-ηλεκτρονικό πινάκιο»). Σήμερα, κατά τη συνήθη πρακτική, στις μεταβατικές έδρες πραγματοποιούνται συνεδριάσεις σε συγκεκριμένες ημέρες ανά μήνα με τους εκπροσώπους των δικαστικών αρχών να μεταβαίνουν σε αυτές από γειτονικούς Νομούς και περιοχές (π.χ. από τα Ιωάννινα στην Πρέβεζα). «Ως δικαστικό γραφείο τηλεματικής νοείται ο απομακρυσμένος τόπος, ο οποίος λειτουργεί ως υπηρεσία του δικαστηρίου, με το οποίο συνδέεται με τη χρήση τεχνολογιών απομακρυσμένης σύνδεσης, για τη διεξαγωγή τηλεματικών συνεδριάσεων. Στο δικαστικό γραφείο τηλεματικής παρέχεται από το προσωπικό του δικαστηρίου, με τη χρήση των τεχνολογιών απομακρυσμένης σύνδεσης, προσωρινή και οριστική δικαστική προστασία και, γενικότερα, υπηρεσίες δικαιοσύνης, στις υποθέσεις που υπάγονται στην κατά τόπο αρμοδιότητα του γραφείου» αναφέρει η παράγραφος 3 του άρθρου 2 (Κεφ.Β’) για τις αρμοδιότητες των τακτικών διοικητικών δικαστηρίων.

Προβλέπεται ακόμη η δυνατότητα εξέτασης από απόσταση μαρτύρων, πραγματογνωμόνων και διαδίκων, όπως και η ανάρτηση των εκθεμάτων όχι μόνο έξω από την αίθουσα συνεδριάσεων αλλά και στην ιστοσελίδα του κάθε δικαστηρίου.

Όπως ανέφερε, πρόσφατα, σε ημερίδα του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης, ο γενικός γραμματέας του υπουργείου Δικαιοσύνης και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων Πάνος Αλεξανδρής, στην Ελλάδα η τηλεματική δίκη είναι αναγκαία λόγω και των γεωγραφικών ιδιαιτεροτήτων της χώρας που δεν επιτρέπουν, σε πολλές περιπτώσεις, την έγκαιρη προσέλευση στο δικαστήριο των διαδίκων.    

Τα επόμενα βήματα

Για την έναρξη των τηλεματικών συνεδριάσεων οι νομοθετικές ρυθμίσεις προβλέπουν ένα συγκεκριμένο οδικό χάρτη ενεργειών που έχει ως εξής:

-Το έργο «Υπηρεσίες τηλεδιάσκεψης σε δικαστήρια και σωφρονιστικά καταστήματα και παροχή υπηρεσιών ενημέρωσης της πορείας των πινακίων και των εκθεμάτων δικαστηρίων (Ηλεκτρονικό Πινάκιο)» του Υπουργείου Δικαιοσύνης που βρίσκεται σε φάση εκτέλεσης και αναμένεται η έναρξη της παραγωγικής του λειτουργίας στις 18.4.2024, θα εξυπηρετήσει, ενόψει του σχεδιασμού του, μόνο τις υφιστάμενες μεταβατικές έδρες των Τακτικών Διοικητικών Δικαστηρίων (ΤΔΔ). Προς τούτο απαιτείται να διασφαλιστεί η πλήρης διαλειτουργικότητά του με το υφιστάμενο Ο.Σ.Δ.Δ.Υ. Δ.Δ.

2. Με την παράδοση στις 18.4.2024, του συγκεκριμένου έργου, ξεκινά άμεσα (16.9.2024) η πιλοτική εφαρμογή δικαστικών γραφείων τηλεματικής στις μεταβατικές έδρες των ΤΔΔ, με την εισαγωγή εμβόλιμων επιπλέον δικασίμων σε αυτές, ώστε να εξοικειωθούν το προσωπικό και οι διάδικοι με τη χρήση της τηλεματικής και παράλληλα να περιοριστεί το φαινόμενο της χορήγησης αναβολών σε απώτερο χρόνο στις έδρες αυτές.

3. Μετά από την επιτυχή δοκιμασία, για δύο πλήρη δικαστικά έτη, των δικαστικών γραφείων τηλεματικής, μετατρέπονται οι μεταβατικές έδρες σε δικαστικά γραφεία τηλεματικής, από το δικαστικό έτος 2026-2027, οπότε θα έχει παραδοθεί και το έργο της αναβάθμισης του Ο.Σ.Δ.Δ.Υ.-Δ.Δ., που αποτελεί βασική προϋπόθεση για την επίτευξη των στόχων του παρόντος οδικού χάρτη.

4. Στο πλαίσιο αυτό απαιτείται να συνταχθεί μελέτη, προκειμένου να εξεταστούν οι αναγκαίες μεταβολές στον σχεδιασμό και την υλοποίηση του Ο.Σ.Δ.Δ.Υ.-Δ.Δ., ώστε αυτό να προσαρμοστεί στις ανωτέρω προτεινόμενες αλλαγές.

5. Εντός του 2023, εκκινεί η διαδικασία για την ανακατανομή των οργανικών θέσεων των δικαστικών λειτουργών, η οποία θα ολοκληρωθεί σύμφωνα με την παρ. 2 του άρθρου 3 του Κώδικα Οργανισμού Δικαστηρίων και Κατάστασης Δικαστικών Λειτουργών (ν. 4938/2022, Α’ 109), καθώς παρατηρούνται σημαντικότατες αποκλίσεις στον όγκο των εκκρεμών υποθέσεων μεταξύ των ΤΔΔ.

6. Παράλληλα επιβάλλεται να συνταχθεί συνολική μελέτη για το κτηριακό πρόβλημα, με πρόταξη των Τ.Δ.Δ. που διατηρούνται και λειτουργούν σε μισθωμένα κτήρια.

7. Σε περίπτωση που μετά τον συνολικό ανασχεδιασμό των αρμοδιοτήτων στα διοικητικά δικαστήρια και με τα δεδομένα που θα έχουν διαμορφωθεί στο μεταξύ, διαπιστώνεται ότι συνεχίζεται η σταθερή μείωση στις εισροές που παρατηρείται ήδη κατά την τελευταία δεκαετία, σε βαθμό που δεν επιτρέπει τη διατήρηση σύνθεσης δικαστηρίου, έστω και μονοτμηματικού, τότε κατά την κρίση της Επιτροπής, μπορεί να προταθεί είτε η κινητικότητα των δικαστών του δικαστηρίου αυτού εντός της ίδιας εφετειακής περιφέρειας είτε η διατήρηση του δικαστηρίου στον απομακρυσμένο τόπο με τη μετατροπή του σε δικαστικό γραφείο τηλεματικής.

8. Στην τελευταία περίπτωση ανατίθεται μελέτη για την εγκατάσταση στα τακτικά διοικητικά δικαστήρια εξοπλισμού για υπηρεσίες τηλεματικής συνεδρίασης και τηλεδιάσκεψης και για την εκπόνηση σχετικής διακήρυξης για δημόσιο διαγωνισμό.

Ακολουθήστε το Money Review στο Google News