Γιατί τα επιχειρηματικά μυστικά μπορεί να οδηγήσουν στην καταστροφή

Πώς διοικούνται οι επιχειρήσεις; Δεκάδες διαφορετικές απαντήσεις θα μπορούσαν να δοθούν στο συγκεκριμένο ερώτημα. Μία όμως, ίσως να είναι, σε μεγάλο βαθμό, απρόσμενη, τουλάχιστον για τους περισσότερους. Ποια είναι αυτή; Μία επιχείρηση μπορεί να διοικηθεί χωρίς το ταμπού της μυστικότητας και δίχως η χάραξη στρατηγικής να αποτελεί υπόθεση μίας χούφτας κορυφαίων στελεχών.

Αυτό, τουλάχιστον, υποστηρίζουν και τεκμηριώνουν οι συγγραφείς του βιβλίου «Ανοικτή Στρατηγική». Ο καθηγητής στρατηγικού management στη σχολή διοίκησης επιχειρήσεων του πανεπιστημίου Warwick Dr. Christian Stadler, η καθηγήτρια στρατηγικού management στο πανεπιστήμιου του Innsbruck Julia Hautz, ο καθηγητής στρατηγικού management στο Innsbruck Kurt Matzler και ο διευθύνων εταίρος της IMP και καθηγητής καινοτομίας επιχειρηματικών μοντέλων στο πανεπιστήμιο της Βρέμης Stephan Friedrich Von Den Eichen.

«Σε έναν τυπικό οργανισμό, τα ανώτερα στελέχη είναι απομονωμένα από την πραγματικότητα, μέσω πολλαπλών στρωμάτων δουλικών υφισταμένων, οι οποίοι έχουν μάθει ότι, εάν αμφισβητείς τους ανωτέρους στου, κινδυνεύεις να φας το κεφάλι σου». […] Γιατί μερικές από τις πιο επιτυχημένες εταιρείες του κόσμου είναι σε θέση να ηγούνται των επιχειρηματικών εξελίξεων, υιοθετώντας και εφαρμόζοντας καινοτόμες στρατηγικές, ενώ άλλες ακολουθούν ασθμαίνοντας; Δεν είναι επειδή προσλαμβάνουν ακριβούς συμβούλους, αλλά επειδή αυτές οι πρωτοπόρες εταιρείες έχουν υιοθετήσει ένα νέο είδος στρατηγικής. Αντί να περιορίζουν τις στρατηγικές τους συζητήσεις αποκλειστικά εντός του άβατου των ανώτατων στελεχών, τις ανοίγουν, προσκαλώντας για συμμετοχή μια ετερογενή ομάδα ενδιαφερομένων – υπαλλήλους πρώτης γραμμής, ειδικούς, προμηθευτές, πελάτες, επιχειρηματίες, ακόμη και ανταγωνιστές» σημειώνει το βιβλίο των εκδόσεων «Προπομπός». Στο εγχειρίδιο αυτό της ανοιχτής στρατηγικής παρατίθενται success stories, όπως της Barclays, της Ericsson και της Adidas που έχουν απευθυνθεί ακόμη και σε άτομα εκτός επιχείρησης για να λύσουν μία σειρά στρατηγικών γρίφων. Και περιγράφεται η στρατηγική προστασίας των ευαίσθητων πληροφοριών και απόρρητων θεμάτων.

Προκειμένου να αποκωδικοποιήσει το μοντέλο της ανοιχτής στρατηγικής, το Moneyreview.gr συνομίλησε με τον Dr. Christian Stadler και τους επιστημονικούς επιμελητές της ελληνικής έκδοσης της “Ανοικτής Στρατηγικής”. Τον επίκουρο καθηγητή Αντώνη Λιβιεράτο του Τμήματος Διοίκησης Επιχειρήσεων και Οργανισμών του ΕΚΠΑ και τον Δρ. Αντώνη Αγγελάκη, στέλεχος καινοτομίας του Ινστιτούτου Μικρών Επιχειρήσεων (ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ) και διδάσκοντα στο ΕΚΠΑ.

«Τα αποτελέσματα της ανοικτότητας είναι θεαματικά»

«Σε μία επιχείρηση που διοικείται από μία μικρή ομάδα ανώτατων στελεχών, είναι δύσκολο να υπάρξουν, πραγματικά, διαφορετικές ιδέες. Κι αυτό διότι συνήθως, με την πάροδο του καιρού, τα μέλη της ίδιας ομάδας σκέφτονται με τον ίδιο τρόπο. Την ίδια στιγμή, οι αποφάσεις που λαμβάνει η διοίκηση ενδέχεται να μην είναι δυνατόν να περάσουν στο πεδίο της εφαρμογής» σημειώνει ο συγγραφέας της «Ανοικτής Στρατηγικής» Dr. Christian Stadler.

«Αποτελεί πραγματική πηγή ιδεών η εμπλοκή στη διαμόρφωση στρατηγικής μίας ευρύτερης ομάδας ανθρώπων-εργαζόμενων πρώτης γραμμής, εμπειρογνωμόνων, προμηθευτών, πελατών, επιχειρηματιών, ακόμη και ανταγωνιστών. Τα αποτελέσματα της ανοικτότητας και της συμμετοχικής διαδικασίας είναι θεαματικά» προσθέτει ο Stadler. 

«Η αλλαγή ήρθε για να μείνει»

Από την πλευρά του ο Αντ. Αγγελάκης, στέλεχος καινοτομίας του ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ και διδάσκων στο ΕΚΠΑ σημειώνει ότι ζούμε σε ένα κόσμο ο οποίος μεταβάλλεται ραγδαία και ακατάπαυστα – και αυτό δεν είναι κάτι καινούργιο.

«Ο Μάρκος Αυρήλιος σας θυμίζω, ήδη αρκετούς αιώνες πριν, μας επισημαίνει ότι ο “ο κόσμος είναι μεταβολή”. Δεν θα ισχυριστούμε πως οι σημερινές εξελίξεις είναι σημαντικότερες από αυτές του παρελθόντος. Ο κόσμος γύρω μας άλλαζε, αλλάζει και είναι βέβαιο ότι θα συνεχίσει να μετασχηματίζεται με μεγάλες ταχύτητες και κατά τα επόμενα χρόνια. Αποδεχόμενοι την άποψη ότι η αλλαγή ήρθε για να μείνει και δεν αποτελεί μία μεταβατική περίοδο μέχρι την επόμενη “σταθερότητα”, αντιλαμβανόμαστε ταυτόχρονα τις επιδράσεις στο πώς διοικούνται οι επιχειρήσεις καθώς και τη σημασία της προσαρμοστικότητας απέναντι στη συνεχή μεταβολή. Ενσωματώνοντας αυτή την οπτική, η ανοικτή στρατηγική έρχεται να μας προσφέρει ένα νέο πλαίσιο σε όλη τη διαδικασία από τη σύλληψη έως και την υλοποίηση της στρατηγικής μιας επιχείρησης. Αξίζει να επισημάνω πως έχουμε πάρα πολλά χρόνια να δούμε μία ριζικά καινοτόμα προσέγγιση στο πεδίο της στρατηγικής των επιχειρήσεων» αναφέρει.

Ο Αντώνης Λιβιεράτος, επίκουρος καθηγητής του Τμήματος Διοίκησης Επιχειρήσεων και Οργανισμών του ΕΚΠΑ, προσθέτει πως οι επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα τις τελευταίες δεκαετίες έχουν βιώσει μία σειρά συνεχόμενων αλλαγών.

«Από την Ολυμπιακή αισιοδοξία στα διαδοχικά μνημόνια και από την ανάκαμψη στην πανδημία και την ενεργειακή κρίση μόνο ως περιβάλλον σταθερότητας δεν μπορείς να χαρακτηρίσεις το ελληνικό επιχειρηματικό περιβάλλον. Εάν σε αυτό κανείς προσθέσει και τον ραγδαίο ψηφιακό μετασχηματισμό που παρατηρείται σε πολλούς κλάδους, το να διαμορφώνεις στρατηγική μόνο εύκολο δεν μπορείς να το πεις. Αυτή ακριβώς την πρόκληση έρχεται να αντιμετωπίσει η ανοιχτή στρατηγική: η απάντηση στην ανάγκη για συνεχόμενη αλλαγή είναι η “ανοικτότητα”.

Εάν συστηματικοποιήσουμε, όπως μας προτείνει η προσέγγιση της ανοικτής στρατηγικής, τη συλλογή στρατηγικών ιδεών αλλά και τη διαμόρφωση της στρατηγικής από περισσότερους ανθρώπους εντός και εκτός επιχείρησης, έχουμε περισσότερες πιθανότητες να μπορέσουμε να προσαρμοστούμε στις αλλαγές. Με άλλα λόγια, η εφαρμογή εργαλείων ανοικτής στρατηγικής ενσωματώνει στις διαδικασίες της επιχείρησης την έννοια της αλλαγής, η οποία είναι απαραίτητη για να αντιμετωπίσει μια επιχείρηση τις προκλήσεις τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο» τονίζει.

«Η υιοθέτηση του ανοικτού μοντέλου δεν είναι εύκολη»

Όπως ακόμη σχολιάζει ο κ. Λιβιεράτος, κάποιες ελληνικές επιχειρήσεις είναι έτοιμες και ήδη εφαρμόζουν καινοτόμες στρατηγικές, οι οποίες τις έχουν βοηθήσει να τοποθετούν ανταγωνιστικά στο διεθνές περιβάλλον. «Κάποιες άλλες επιχειρήσεις σίγουρα δεν είναι έτοιμες και έχουν μεγάλο πρόβλημα κάθε φορά που αλλάζει κάτι είτε στο εσωτερικό, είτε στο εξωτερικό τους περιβάλλον. Ίσως ένα ελληνικό χαρακτηριστικό πολλών επιτυχημένων ελληνικών επιχειρήσεων είναι ότι, για λόγους που δεν είναι της παρούσης να συζητήσουμε, δεν προβάλλουν την επιτυχία τους. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα η ελληνική οικονομία να έχει μικρά “διαμάντια” τα οποία δεν είναι ευρύτερα γνωστά. Πολλά από αυτά τα “διαμάντια”, στην ουσία εφαρμόζουν (είτε από εμπειρία, είτε από διαίσθηση) ανοικτότητα στη διαμόρφωση της στρατηγικής τους, επιδεικνύοντας αξιοθαύμαστη προσαρμοστικότητα με την ανάπτυξη νέων προϊόντων ή/και την δραστηριοποίηση τους σε νέες αγορές» εξηγεί ο κ. Λιβιεράτος

«Όπως ο ρόλος όλων όσων ασχολούμαστε με τη διοίκηση των επιχειρήσεων από την ακαδημαϊκή σκοπιά, είναι να κωδικοποιήσουμε -μοντελοποιήσουμε- συμπεριφορές, δομές και διαδικασίες που θεωρούμε πως έχουν αξία καθώς και να εξετάσουμε πού και πώς αυτές μπορούν να εφαρμοστούν με επιτυχία. Βασιζόμενοι τόσο σε επιτυχίες όσο και σε αποτυχίες, οι συγγραφείς του βιβλίου προσφέρουν μία καλά οργανωμένη “εργαλειοθήκη” (μοντέλα) για την εφαρμογή της ανοικτής στρατηγικής. Γνωρίζοντας πως οι περισσότερες επιχειρήσεις λαμβάνουν αποφάσεις με διαφορετικό τρόπο επί δεκαετίες και επομένως η μετάβαση προς την ανοικτότητα δεν είναι εύκολη, οι συγγραφείς του βιβλίου κάνουν ένα βήμα παρακάτω και προσφέρουν με τη βοήθεια ενός πλήθους παραδειγμάτων έναν οδικό χάρτη άμεσα αξιοποιήσιμο για τα στελέχη των επιχειρήσεων» σημειώνει ο κ. Αγγελάκης.

«Η μετάβαση στην ανοιχτή στρατηγική δεν μπορεί να εφαρμοστεί από τη μία μέρα στην άλλη. Δεν ξεκινάει κανείς εφαρμόζοντας ανοικτή στρατηγική στο business unit το οποίο πάει καλά, αλλά από αυτό που αντιμετωπίζει προβλήματα ή αυτό το οποίο ξεκινάει τώρα. Ανοικτή στρατηγική μπορεί να εφαρμόσει μία επιχείρηση στη σύλληψη ιδεών, στη διαμόρφωση αλλά και στην υλοποίηση της στρατηγικής. Είναι πιο εύκολο να ξεκινήσει κανείς από εργαλεία και μεθόδους που αφορούν τη σύλληψη στρατηγικών ιδεών. Γενικά, το να εφαρμόσουμε ανοικτή στρατηγική εκεί που η πρόκληση για το σύνολο της εταιρείας είναι μικρότερη, είναι ένας σχετικά ασφαλής τρόπος τόσο να περάσουμε τις “παιδικές ασθένειες” της νέας αυτής προσέγγισης αντιμετωπίζοντας affordable losses, όσο και να δημιουργήσουμε quick wins που θα βάλουν τις βάσεις για επέκταση της πρακτικής αυτής» καταλήγει ο κ. Λιβιεράτος.

Ακολουθήστε το Money Review στο Google News