Συνεχίζεται ο «φαύλος κύκλος» του doom loop

Oι ευρωπαϊκές τράπεζες επαναλαμβάνουν αυτό ακριβώς που τους δημιούργησε πρόβλημα τα προηγούμενα χρόνια: συνεχίζουν να συσσωρεύουν κρατικό χρέος, μία σχέση που οι επενδυτές αποκαλούν “doom loop”. Οι τράπεζες της Ευρωζώνης, διαθέτοντας άφθονη ρευστότητα χάρη στα άνευ προηγουμένου μέτρα στήριξης των κεντρικών τραπεζών, αγόρασαν κρατικό χρέος αξίας 200 δισ.ευρώ από τις χώρες στις οποίες εδρεύουν από τις αρχές του έτους έως το Σεπτέμβριο. Με τις αγορές αυτές, το κρατικό χρέος που διακρατούν αυξήθηκε κατά 19% στα 1,2 τρισ.ευρώ, σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ).

Οι τράπεζες έχουν ως στήριγμα τα μαζικά πακέτα στήριξης των κεντρικών τραπεζών και κυβερνήσεων. Η ΕΚΤ έχει αγοράσει μεγάλες ποσότητες κρατικού χρέους του ευρώ, κρατώντας τις τιμές των κρατικών ομολόγων σταθερές και καθιστώντας την επένδυση αυτή απόλυτα ασφαλής για τις τράπεζες. Η ανησυχία έγκειται στο γεγονός ότι πίσω από τη στήριξη αυτή υπάρχει η ιδιαίτερα εξασθενημένη δημοσιονομική κατάσταση των κυβερνήσεων, οι οποίες δανείζονται στο έπακρο για να αντιμετωπίσουν τις συνέπειες της πανδημίας του κορωνοϊού.

Η όλη κατάσταση θυμίζει την τελευταία κρίση χρέους της Ευρωζώνης στις αρχές της προηγούμενης δεκαετίας. Το 2012, το έτος που άρχισε με την αγωνιώδη προσπάθεια των ασθενέστερων κρατών της Ευρωζώνης να αποπληρώσουν τα χρέη τους εξελίχθηκε σε μία σοβαρή κρίση χρέους. Οι τράπεζες βρέθηκαν με τεράστιες ποσότητες κρατικών ομολόγων, η αξία των οποίων κατέρρευσε, πυροδοτώντας μία αλυσίδα υποβαθμίσεων πιστοληπτικών αξιολογήσεων που με τη σειρά της ώθησε στα ύψη το κόστος δανεισμού των τραπεζών, οδηγώντας τελικά στην κρίση χρέους που επιβράδυνε την οικονομική ανάπτυξη. Επληξε φυσικά τα δημοσιονομικά των κυβερνήσεων και δημιούργησε τον “φαύλο κύκλο” της σύνδεσης των τραπεζών με το κρατικό χρέος. “Δεν μπορείς να έχεις ως δεδομένο ότι η ΕΚΤ θα είναι πάντα εδώ και θα παρεμβαίνει”, αναφέρει ο επικεφαλής έρευνας της Axiom Alternative Investments.

Aυτή τη στιγμή, οι ιταλικές και ισπανικές τράπεζες διακρατούν περίπου το ένα-πέμπτο του υπό διαπραγμάτευση κρατικού χρέους των χωρών τους, σύμφωνα με την ΕΚΤ.

Προς το παρόν, οι αγορές δεν εκδηλώνουν ανησυχίες, καθώς το κόστος δανεισμού για τράπεζες και κυβερνήσεις βρίσκεται κοντά σε ιστορικό χαμηλό. Η επιπλέον απόδοση που καλείται να πληρώσει η Ιταλία για τα 10ετή της ομόλογα βρίσκεται στο πιο χαμηλό επίπεδο έναντι των αντίστοιχων γερμανικών, γύρω στο 1,1% από το 2018. Αντίστοιχα, η απόδοση του πορτογαλικού και ισπανικού 10ετούς πέρασε σε αρνητικό έδαφος. “Ο κίνδυνος είναι μηδενικός σε ορίζοντα δύο ή τριών ετών. Μετά από αυτό όμως, η κατάσταση θα αλλάξει ριζικά”, όταν οι επενδυτές θα αρχίσουν να αποτιμούν τη βιωσιμότητα του χρέους κάποιων χωρών, αναφέρει ο Λορέτζο Κοντόνιο, πρώην επικεφαλής οικονομολόγος του ιταλικού υπουργείου Οικονομικών.

Η αύξηση του κρατικού χρέους που διακρατούν οι τράπεζες λαμβάνει επίσης χώρα σε μία περίοδο που οι κυβερνήσεις έχουν εκδώσει περισσότερο χρέος από κάθε άλλη φορά προκειμένου να αντλήσουν κεφάλαια. Το δημόσιο χρέος της Ιταλίας αναμένεται να εκτιναχθεί στο 160% του ΑΕΠ εφέτος και να παραμείνει σε αυτό το επίπεδο τουλάχιστον έως το 2022, σύμφωνα με την Κομισιόν, τη στιγμή που πέρυσι κυμαινόταν στο 135%. 

Η ΕΚΤ παρέχει επίσης φθηνές πιστώσεις στις τράπεζες για να τους δίδει κίνητρο να συνεχίζουν τις χορηγήσεις δανείων. Ενας εύκολος τρόπος για τις τράπεζες να κάνουν χρήματα με το πρόγραμμα είναι να αγοράζουν κρατικά ομόλογα που αποδίδουν περισσότερο από το κόστος δανεισμού. 

Η δεύτερη μεγαλύτερη τράπεζα της Ισπανίας από πλευράς ενεργητικού, η Banco Bilbao Vizcaya Argentaria, αύξησε τις θέσεις της σε κρατικά ομόλογα κατά 35% στο πρώτο εξάμηνο του 2020, με την αξία τους να φθάνει τα 34 δισ.ευρώ. Στην Ιταλία, η Intesa Sanpaolo, η δεύτερη μεγαλύτερη τράπεζα από πλευράς ενεργητικού και μεγάλος αγοραστής ιταλικού κρατικού χρέους, αύξησε τις θέσεις της κατά 18% το ίδιο διάστημα, στα 40 δισ.ευρώ. 

Στελέχη της Scope Ratings εκτιμούν ότι η έκθεση των Intesa και UniCredit σε ιταλικό κρατικό χρέος με βάση στοιχεία έως τα τέλη Ιουνίου, ξεπερνά το 80% του δείκτη τους Tier 1, βασικού μέτρου της ικανότητας των τραπεζών να αντεπεξέρχονται σε απώλειες. Σε πολλές δε, μικρότερες τράπεζες, το ποσοστό αυτό έχει ξεπεράσει το 200%. 

Ο Αντριου Μούλινερ, διαχειριστής ομολογιακού χαρτοφυλακίου της Janus Henderson που έχει επενδύσει σε ιταλικό, ισπανικό και πορτογαλικό κρατικό χρέος, δηλώνει ότι με δεδομένο ότι οι αποδόσεις βρίσκονται σε εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα, η διακράτηση ομολόγων έχει γίνει λιγότερο ελκυστική για τους ιδιώτες επενδυτές. Αυτό σημαίνει ότι οι τράπεζες διαδραματίζουν τώρα αυξημένο ρόλο στις αγορές αυτές. «Αυτό βεβαίως πολλαπλασιάζει τους κινδύνους για τις τράπεζες», λέει χαρακτηριστικά. 

Πηγή: WSJ

Ακολουθήστε το Money Review στο Google News