ΕΚΤ: Πρόσθετα κεφάλαια σε τράπεζες που δεν προσαρμόζονται στην κλιματική αλλαγή

Αντιμέτωπες με την επιβολή εποπτικών κυρώσεων, δηλαδή πρόσθετων κεφαλαίων είναι οι ευρωπαϊκές τράπεζες που δεν έχουν υιοθετήσει αποτελεσματικές μεθόδους προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή. Την προειδοποίηση αυτή απηύθυνε σήμερα η ΕΚΤ, αποτιμώντας τα αποτελέσματα έρευνας που πραγματοποίησε μαζί με 21 εθνικές αρμόδιες αρχές σε 186 τράπεζες με συνολικό ενεργητικό 25 τρισ. ευρώ, από την οποία προέκυψε ότι «οι τράπεζες απέχουν ακόμη πολύ από την επαρκή διαχείριση των κλιματικών και περιβαλλοντικών κινδύνων».

Πρόκειται για την πρώτη παρόμοια προειδοποίηση που απευθύνει η Κεντρική Τράπεζα, καθώς τα stress test που πραγματοποιήθηκαν τον περασμένο Ιούλιο δεν περιείχαν σαφείς εποπτικές κυρώσεις και αποδείχθηκαν ο πρώτος αναγνωριστικός κύκλος για την διάγνωση των αδυναμιών του ευρωπαϊκού τραπεζικού συστήματος απέναντι στην κλιματική αλλαγή.

Οι προθεσμίες

Η ΕΚΤ αποφάσισε να θέσει στις τράπεζες κλιμακωτές προθεσμίες ώστε να ανταποκριθούν σταδιακά σε όλες τις εποπτικές προσδοκίες που έθεσε στον Οδηγό της για τους σχετικούς με το κλίμα και τους περιβαλλοντικούς κινδύνους το 2020, αρχής γενομένης από την επόμενη χρονιά και συγκεκριμένα τον Μάρτιο του 2023, προθεσμία κατά την οποία οι τράπεζες θα πρέπει «να κατηγοριοποιήσουν επαρκώς τους κλιματικούς και περιβαλλοντικούς κινδύνους και να προβούν σε πλήρη αξιολόγηση των επιπτώσεών τους στις δραστηριότητές τους».

Σε ένα δεύτερο βήμα, και το αργότερο μέχρι το τέλος του 2023, η ΕΚΤ αναμένει από τις τράπεζες να συμπεριλάβουν τους κλιματικούς και περιβαλλοντικούς κινδύνους στην εταιρική τους διακυβέρνηση, τη στρατηγική και τη διαχείριση κινδύνων τους. Ορισμένες τράπεζες, σημειώνει η ΕΚΤ σε σημερινή της ανακοίνωση, έχουν ήδη αρχίσει να σχεδιάζουν τη μετάβαση σε μια οικονομία χαμηλών εκπομπών άνθρακα και να συνεργάζονται με τους πελάτες τους. Ωστόσο, στις περισσότερες τράπεζες εξακολουθεί να επικρατεί μια προσέγγιση αναμονής. Για παράδειγμα, οι τράπεζες δεν θέτουν ενδιάμεσους στόχους ή όρια στην ανάληψη κινδύνων με σκοπό την εκπλήρωση των μακροπρόθεσμων στρατηγικών τους δεσμεύσεων ή τους θέτουν με τέτοιο τρόπο ώστε ο άμεσος αντίκτυπος στις επιχειρηματικές δραστηριότητες της τράπεζας να είναι αμελητέος.

Σε ένα τελευταίο βήμα, έως το τέλος του 2024 οι τράπεζες αναμένεται να ανταποκριθούν σε όλες τις υπόλοιπες εποπτικές προσδοκίες για τους κλιματικούς και περιβαλλοντικούς κινδύνους που περιγράφονται το 2020, συμπεριλαμβανομένης της πλήρους ενσωμάτωσης στη Διαδικασία Εσωτερικής Αξιολόγησης Κεφαλαιακής Επάρκειας (ICAAP) και των προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων.

Οι προθεσμίες θα παρακολουθούνται στενά, προειδοποιεί η ΕΚΤ και, «εάν χρειαστεί, θα ληφθούν μέτρα επιβολής». Οι εποπτικές αρχές περιλαμβάνουν ήδη ευρήματα για το κλίμα και το περιβάλλον για τις τράπεζες στη Διαδικασία Εποπτικής Επισκόπησης και Αξιολόγησης (SREP). Η ΕΚΤ επέβαλε δεσμευτικές ποιοτικές απαιτήσεις σε περισσότερες από 30 τράπεζες στην ετήσια SREP. Επιπλέον, για έναν μικρό αριθμό τραπεζών, το αποτέλεσμα των εποπτικών ασκήσεων του 2022 για τους κλιματικούς και περιβαλλοντικούς κινδύνους είχε αντίκτυπο στη βαθμολογία SREP. Αυτά, με τη σειρά τους, επηρεάζουν τις κεφαλαιακές απαιτήσεις του Πυλώνα 2.

«Το ποτήρι δεν είναι ούτε καν μισογεμάτο», προειδοποιεί η ΕΚΤ, σημειώνοντας ότι «η κλιματική αλλαγή αποτελεί κορυφαίο θέμα για τις τράπεζες και έχουν γίνει κάποια πρώτα βήματα. Αλλά υπάρχει μια διαφορά μεταξύ του να μιλάμε για βήματα και να αρχίζουμε να ενεργούμε» υπογραμμίζει «και υπάρχει ακόμα μεγαλύτερη διαφορά στο να κάνεις αυτό που χρειάζεται. Στην μελέτη που πραγματοποίησε περιγράφει τρία παραδείγματα ελλείψεων στον εντοπισμό κινδύνου, τη στρατηγική και την τήρηση των δεσμεύσεων.

Πρώτον, εντοπίστηκαν τυφλά σημεία στο 96% των τραπεζών στον προσδιορισμό των κινδύνων που σχετίζονται με το κλίμα και του περιβάλλοντος όσον αφορά τους βασικούς τομείς, τις περιφέρειες και τους παράγοντες κινδύνου. Όπου οι τράπεζες όντως αξιολογούν τους κινδύνους, δεν είναι ακόμη σε θέση να κατανοήσουν το πλήρες μέγεθος, καθώς οι περισσότερες δεν συλλέγουν ενεργά αναλυτικά δεδομένα αντισυμβαλλομένων και σε επίπεδο ενεργητικού. Και σχεδόν όλα τα διοικητικά συμβούλια εξακολουθούν να αγνοούν πώς θα εξελιχθούν αυτοί οι κίνδυνοι με την πάροδο του χρόνου, ποιο ακριβές επίπεδο κινδύνου μπορεί να δεχτεί η τράπεζα και ποια μέτρα θα λάβει για να περιορίσει τον υπερβολικό κίνδυνο.

Δεύτερον, τα περισσότερα έγγραφα στρατηγικής των τραπεζών είναι γεμάτα αναφορές στην κλιματική αλλαγή, αλλά οι πραγματικές αλλαγές στις πηγές εσόδων παραμένουν σπάνιες. Οι τράπεζες είναι σίγουρα πρόθυμες για νέες μορφές βιώσιμων επιχειρήσεων και έχουν σχέδια να διαθέσουν περισσότερα κεφάλαια σε αυτές σύντομα. Πολλοί επίσης καταργούν σταδιακά συγκεκριμένες δραστηριότητες, όπως η παραγωγή θερμικής ενέργειας από άνθρακα, και έχουν αρχίσει να συζητούν τη μετάβαση με τους πελάτες τους με μεγαλύτερη ένταση άνθρακα.

Ωστόσο, είναι πολύ συχνά ακόμη ασαφές πώς αυτά τα αρχικά βήματα προστατεύουν τα επιχειρηματικά μοντέλα των τραπεζών από τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής και της περιβαλλοντικής υποβάθμισης τα επόμενα χρόνια. Για παράδειγμα, ορισμένες τράπεζες έχουν δεσμευτεί να φτάσουν τις καθαρές μηδενικές εκπομπές έως το 2050, αλλά αποτυγχάνουν να ορίσουν το «καθαρό μηδέν» και αποτυγχάνουν να θέσουν ενδιάμεσους στόχους. Τέτοιοι στόχοι θα επιτρέψουν στις τράπεζες να κατευθύνουν ενεργά τις δεσμεύσεις τους. Αυτό θα τους έφερνε πιο κοντά στην έγκαιρη επίτευξη των στόχων τους.

Ως εκ τούτου, οι περισσότερες τράπεζες δεν έχουν απαντήσει ακόμη στο ερώτημα τι θα κάνουν με πελάτες που ενδέχεται να μην έχουν πλέον βιώσιμες πηγές εσόδων λόγω της πράσινης μετάβασης. Με άλλα λόγια, πάρα πολλές τράπεζες εξακολουθούν να ελπίζουν για το καλύτερο, ενώ δεν προετοιμάζονται για το χειρότερο.

Τρίτον, περισσότερες από τις μισές τράπεζες έχουν θέσει σε εφαρμογή πλαίσια πολιτικής ή έχουν αναλάβει πράσινες δεσμεύσεις, αλλά δεν τα έχουν θέσει σε εφαρμογή. Για παράδειγμα, ορισμένες τράπεζες έχουν πολιτικές που εξηγούν πώς να αντιμετωπίζουν πελάτες που εμπλέκονται σε επικίνδυνες δραστηριότητες. Ωστόσο, κατά την αξιολόγηση πραγματικών περιπτώσεων, παρατηρείται ότι οι πελάτες – ακόμη και οι διαβόητοι ρυπαίνοντες – έχουν μερικές φορές εξαιρεθεί από αυτές τις πολιτικές. Σύμφωνα με την ΕΚΤ ορισμένες τράπεζες έχουν αγνοήσει σαφείς προειδοποιήσεις από τους ειδικούς τους. Αυτές οι τράπεζες κινδυνεύουν να έχουν σοβαρές επιπτώσεις στους ισολογισμούς τους, ιδιαίτερα όταν προβάλλουν δημόσια «πράσινες» απαιτήσεις.

Όμως το ποτήρι γεμίζει σιγά σιγά, παρατηρεί η ΕΚΤ , διαπιστώνοντας ότι τα πράγματα βελτιώνονται, καθώς έχουν εντοπιστεί αρκετές καλές πρακτικές, που αποδεικνύουν ότι είναι δυνατή η ταχεία πρόοδος. Ως παραδείγματα καλών πρακτικών αναφέρει τα εξής:

Ξεκινώντας με τη στρατηγική, υπάρχουν ορισμένες τράπεζες που χρησιμοποιούν ήδη εργαλεία σχεδιασμού μετάβασης. Αυτό περιλαμβάνει τη χρήση επιστημονικών οδών για την αξιολόγηση της ευθυγράμμισης των χαρτοφυλακίων τους με τη Συμφωνία του Παρισιού. Αυτά τα μονοπάτια θέτουν συγκεκριμένους ενδιάμεσους στόχους που δείχνουν πώς τα χαρτοφυλάκια πρέπει να εξελίσσονται με την πάροδο του χρόνου για την επίτευξη μακροπρόθεσμων στόχων. Ένας από αυτούς τους στόχους είναι η επίτευξη καθαρών μηδενικών εκπομπών έως το 2050. Οι τράπεζες λαμβάνουν μέτρα όταν μεμονωμένοι πελάτες δεν είναι σε καλό δρόμο για την επίτευξη των στόχων που έχουν τεθεί και αντιμετωπίζουν περιπτώσεις όπου η δέσμευση αποτυγχάνει. Τελικά, μια τέτοια ενέργεια μπορεί να περιλαμβάνει την διακοπή των σχέσεων με τους πελάτες.

Δεύτερον, υπάρχουν τράπεζες που χαρτογραφούν τις ανάγκες δεδομένων για τις δημοσιοποιήσεις, τη διαχείριση κινδύνου, τους επιχειρηματικούς στόχους και τις δεσμεύσεις τους. Συλλέγουν δεδομένα από διάφορες εσωτερικές και εξωτερικές πηγές. Οι τράπεζες τείνουν να προτιμούν τα πραγματικά δεδομένα πελατών, τα οποία συλλέγουν από μια ευρεία πελατειακή βάση μέσω ερωτηματολογίων. Και αυτές οι τράπεζες δεν παίρνουν το όχι για απάντηση. Αντίθετα, πειραματίζονται με τρόπους για να ενθαρρύνουν τους πελάτες να συμπληρώσουν τα ερωτηματολόγια. Κατά την απόκτηση δεδομένων από τρίτους παρόχους, οι τράπεζες αξιολογούν τις χρησιμοποιούμενες μεθοδολογίες και την ποιότητα των παρεχόμενων δεδομένων. Ακολουθώντας αυτήν την προσέγγιση, οι τράπεζες στοχεύουν τελικά να αναφέρουν αναλυτικούς δείκτες κινδύνου στο συμβούλιο τους, παρέχοντας μια μακροπρόθεσμη άποψη για τα ανοίγματα σε κίνδυνο.

Τέλος, κατά την αξιολόγηση των κεφαλαιακών αναγκών, ορισμένες τράπεζες λαμβάνουν υπόψη τους μακροπρόθεσμους κλιματικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες. Αυτές οι αξιολογήσεις καλύπτουν τόσο φυσικούς όσο και κινδύνους μετάβασης. Οι πρωτοπόροι, καταλήγει η ΕΚΤ, έχουν αφήσει στην άκρη κεφάλαια ειδικά για τη διαχείριση σημαντικών κινδύνων που σχετίζονται με το κλίμα με βάση τα αποτελέσματα των αξιολογήσεων κεφαλαιακής επάρκειας.

moneyreview.gr

Διαβάστε επίσης:

Κλιματικά stress test: Πώς τα πήγαν οι ελληνικές τράπεζες

IEA: 2 τρισ. τον χρόνο θα επενδύονται στην καθαρή ενέργεια έως το 2030

Ανατροπή για την πράσινη μετάβαση: Νέα έρευνα βλέπει όφελος 12 τρισ. δολαρίων

Ακολουθήστε το Money Review στο Google News