Οι κεντρικές τράπεζες, ο πόλεμος και τα διλήμματα στη χάραξη νομισματικής πολιτικής

Την εποχή της πανδημικής κρίσης είχαν διαμορφώσει κοινό μέτωπο με τις κυβερνήσεις, διοχετεύοντας πολλά τρισ. ευρώ για τη θωράκιση της παγκόσμιας οικονομίας. Στη διάρκεια του «πολέμου» κατά της πανδημίας, οι κεντρικές τράπεζες εξάντλησαν σχεδόν το σύνολο των εργαλείων νομισματικής πολιτικής που είχαν στη διάθεσή τους.

Και τώρα βρίσκονται ενώπιον διπλής πρόκλησης, καθώς καλούνται να βρουν τρόπο να δαμάσουν τον υψηλό πληθωρισμό, χωρίς όμως να υπονομεύσουν την ανάπτυξη, η οποία απειλείται από τις επιπτώσεις του πολέμου στην Ουκρανία.

Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία έχει εκτινάξει στα ύψη το ενεργειακό κόστος και τις διεθνείς τιμές τροφίμων, υπονομεύοντας τις προοπτικές της παγκόσμιας οικονομίας.

Οι κεντρικές τράπεζες της Δύσης εστιάζουν τις προσπάθειές τους στη συγκράτηση των τιμών καταναλωτή, κάνοντας στροφή προς την αυστηρότερη νομισματική πολιτική, κλείνοντας τις «στρόφιγγες» ρευστότητας, ενώ κάποιες τολμούν και αύξηση επιτοκίων.

Πώς αντιδρούν οι κεντρικές τράπεζες των μεγαλυτέρων οικονομιών μπροστά στη διπλή απειλή του πληθωρισμού και της ύφεσης;

ΗΠΑ

Η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ(Federal Reserve) ανακοίνωσε τον Μάρτιο την πρώτη αύξηση επιτοκίων από το 2018, σε μια ένδειξη ότι είναι αποφασισμένη να συγκρατήσει τον πληθωρισμό, παρά τους κινδύνους που απειλούν την ανάπτυξη. Η Fed αύξησε το κόστος δανεισμού κατά 25 μονάδες βάσης, στο εύρος του 0,25%-0,50%, προαναγγέλλοντας πιο επιθετικές κινήσεις σύσφιγξης της νομισματικής πολιτικής τους επόμενους μήνες, καθώς οι τιμές καταναλωτή στις ΗΠΑ «τρέχουν» με ρυθμούς σχεδόν 8%. Σύμφωνα με το Reuters, οι περισσότεροι αναλυτές προβλέπουν αύξηση του βασικού επιτοκίου στις ΗΠΑ στο 1,75%-2% έως τα τέλη του 2022, γεγονός που σημαίνει διαδοχικές αυξήσεις κατά 25 μονάδες βάσης σε κάθε μία από τις έξι προγραμματισμένες συνεδριάσεις του έτους.

ΕΥΡΩΖΩΝΗ

Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα επιβεβαίωσε στη συνεδρίαση του Απριλίου ότι θα τερματίσει το πρόγραμμα αγοράς ενεργητικού στο τρίτο τρίμηνο, επιταχύνοντας την έξοδο από τα έκτακτα μέτρα νομισματικής χαλάρωσης, καθώς ο πληθωρισμός στην Ευρωζώνη σκαρφάλωσε στο ιστορικό υψηλό του 7,5% τον Μάρτιο.

Η ΕΚΤ ολοκλήρωσε τον προηγούμενο μήνα τις αγορές ομολόγων που πραγματοποιούσε στο πλαίσιο του έκτακτου προγράμματος νομισματικής στήριξης(PEPP) που είχε εφαρμόσει στη διάρκεια της πανδημίας του κορωνοϊού. Παρ’ όλα αυτά, παρέμενε σε ισχύ το παλαιότερο πρόγραμμα αγοράς ενεργητικού (ΑΡΡ), μέσω του οποίου συνέχιζε να αγοράζει περιουσιακά στοιχεία.

Ο πόλεμος στην Ουκρανία αναμένεται να έχει σημαντικό αντίκτυπο στην οικονομική δραστηριότητα, παρ’ όλα αυτά έχει προλειάνει το έδαφος για σταδιακές αυξήσεις επιτοκίων τους επόμενους μήνες, με προσεκτικά βήματα. Οι αγορές «βλέπουν» άνοδο των επιτοκίων κατά 50 μονάδες βάσης έως τα τέλη του έτους, με επικρατέστερο σενάριο σταδιακές αυξήσεις κατά δέκα μονάδες βάσης στις πέντε επόμενες συνεδριάσεις.

BΡΕΤΑΝΙΑ

Η Τράπεζα της Αγγλίας ανακοίνωσε τον Μάρτιο την τρίτη διαδοχική αύξηση επιτοκίων, αυξάνοντας το κόστος δανεισμού κατά 25 μονάδες βάσης, στο 0,75%. Αλλά με τη βρετανική οικονομία να υφίσταται σοκ εξαιτίας του υψηλού ενεργειακού κόστους, τα επόμενα βήματα της Τράπεζας της Αγγλίας προβλέπονται λιγότερο επιθετικά, έχοντας μετριάσει τις προσδοκίες για περαιτέρω επιτοκιακές αυξήσεις.

H βρετανική κεντρική τράπεζα αναμένει περαιτέρω αύξηση του πληθωρισμού τους επόμενους μήνες φθάνοντας σχεδόν στο 8% στο δεύτερο τρίμηνο του 2022 και ενδεχομένως σε ακόμη υψηλότερα επίπεδα στο υπόλοιπο ήμισυ του έτους.

Με τους κινδύνους εξαιτίας του ρωσο-ουκρανικού πολέμου να έχουν ενταθεί, υπονομεύοντας τις προοπτικές της οικονομίας, η Τράπεζα της Αγγλίας ίσως να αναγκασθεί να αλλάξει πορεία πλεύσης στο υπόλοιπο του έτους. Προς το παρόν, θα πρέπει να παραμείνει σε πορεία νομισματικής σύσφιγξης, ώστε να αποφύγει περαιτέρω υποτίμηση της στερλίνας, καθώς η διολίσθηση του βρετανικού νομίσματος αποδυναμώνει ακόμη περισσότερο τα βρετανικά νοικοκυριά και συντελεί στην αύξηση του κόστους ζωής.

ΙΑΠΩΝΙΑ

Η περίπτωση της Ιαπωνίας διαφέρει από τις υπόλοιπες μεγάλες οικονομίες, που παλεύουν με το «τέρας» του πληθωρισμού. Στη χώρα του Ανατέλλοντος Ηλίου, ο πληθωρισμός δεν πρόκειται να κινηθεί στο στόχο 2%, γεγονός που αφήνει περιθώρια στην ιαπωνική κεντρική τράπεζα να διατηρήσει την υπέρ-χαλαρή νομισματική της πολιτική.

H Iαπωνία είναι μία εκ των τριών χωρών παγκοσμίως -μαζί με την Ελβετία και τη Δανία- που κρατούν τα επιτόκια σε αρνητικά επίπεδα. Στην Ιαπωνία, τα επιτόκια βρίσκονται από το 2016 υπό το μηδέν.

Διαβάστε επίσης: 

Deutsche Bank: Ετοιμαστείτε για απότομη προσγείωση

Πάουελ: Στο «τραπέζι» επιτοκιακή αύξηση 50 μ.β. τον Μάιο

Pierre Wunsch (ΕΚΤ): Πιθανή η επιστροφή των επιτοκίων σε θετικό έδαφος φέτος

Ακολουθήστε το Money Review στο Google News