Οι «Ράμπο» του κτηματολογίου: Task force με 77 δικηγόρους

Σε σειρά κινήσεων ώστε να περιοριστούν δραστικά οι καθυστερήσεις και τα προβλήματα στα κτηματολογικά γραφεία προχωρεί το Ελληνικό Κτηματολόγιο. Πιο σημαντικό βήμα θα είναι η πρόσληψη δικηγόρων που θα υποστηρίξουν τα γραφεία της Θεσσαλονίκης και της Αττικής, καθώς και μιας task force για όλη τη χώρα, ενώ μέσα στην άνοιξη θα επεκταθούν και οι ψηφιακές υπηρεσίες, ώστε να μην είναι απαραίτητη η προσέλευση στα γραφεία.

Οπως εξηγεί στην Καθημερινή και στον Γιώργο Λιάλιο ο Στέφανος Κοτσώλης, διευθύνων σύμβουλος του Ελληνικού Κτηματολογίου, μέχρι το τέλος του έτους είχαν ανοίξει 47 κτηματολογικά γραφεία και υποκαταστήματα σε όλη τη χώρα (απορροφώντας τα κατά τόπους υποθηκοφυλακεία), ενώ μέχρι το τέλος Απριλίου υπολογίζεται ότι αυτά θα έχουν φθάσει τα 55, με ρυθμό 2-3 νέων γραφείων κάθε μήνα.

«Τις ημέρες αυτές ολοκληρώνεται η διαδικασία πρόσληψης 77 ατόμων, τα οποία κατά πρόταση της Παγκόσμιας Τράπεζας θα συγκροτήσουν μια task force. Αντικείμενό της θα είναι η επίλυση όλων των ζητημάτων που προκύπτουν κατά τη μετάβαση από το παλαιό σύστημα στο νέο. Εως τον Μάρτιο θα αναλάβουν καθήκοντα οι πρώτοι», αναφέρει.

«Μέσα στον Ιανουάριο σχεδιάζεται να προκηρυχθούν οι θέσεις διευθυντών για τα 28 γραφεία κτηματογράφησης, στα οποία οι παλιοί προϊστάμενοι δήλωσαν ότι δεν θέλουν να συνεχίσουν στον νέο φορέα. Τέλος, μέσα στον Φεβρουάριο θα ξεκινήσει να υλοποιείται η σύμβαση με τον Δικηγορικό Σύλλογο Θεσσαλονίκης, μέσω της οποίας θα προσληφθούν για ορισμένο χρόνο δικηγόροι που θα απασχοληθούν τόσο στην εξυπηρέτηση πολιτών, όσο και στον νομικό έλεγχο.

Τη Δευτέρα ξεκινάει η εκπαίδευση των δικηγόρων που εκδήλωσαν ενδιαφέρον για την Αττική, με σκοπό τον Μάρτιο να ξεκινήσουν και αυτοί. Ετσι, θα μειωθούν σημαντικά οι χρόνοι εξυπηρέτησης».

Οπως αναφέρει ο κ. Κοτσώλης, μέχρι τις αρχές Μαρτίου όλα τα πιστοποιητικά του κτηματολογίου θα εκδίδονται μόνο ψηφιακά. «Επομένως δεν θα υπάρχει κανένας λόγος προσέλευσης στα γραφεία. Γενικώς εκτιμώ ότι με την task force, την υποστήριξη από τους επιπλέον δικηγόρους και την επέκταση του ωραρίου των ταμείων, πριν από το Πάσχα θα δούμε πολύ αισθητή βελτίωση στη λειτουργία των κτηματολογικών γραφείων».

Ολοκλήρωση κτηματολογίου με ορίζοντα το 2023

Στο 84% των (εκτιμώμενων) ιδιοκτησιακών δικαιωμάτων στη χώρα μας ανέρχεται πλέον το ποσοστό δηλώσεων στο Ελληνικό Κτηματολόγιο. Το υπόλοιπο «κρύβεται» στα προγράμματα που ξεκίνησαν το 2018 –και στο ένα που δεν έχει ξεκινήσει ακόμα–, με τον μέσο όρο της συλλογής δηλώσεων σε αυτά να βρίσκεται στο 61%. Σημαντικό είναι ότι, με πρόσφατη ρύθμιση που αποσκοπεί στην επιτάχυνση της λειτουργίας του κτηματολογίου, το 2022 θα αρχίσουν να εντάσσονται στο «λειτουργούν κτηματολόγιο» (το οποίο σήμερα αφορά μόνο το 35% των δικαιωμάτων της χώρας) μαζικά τα ιδιοκτησιακά δικαιώματα από τις περιοχές στις οποίες έχει ολοκληρωθεί η ανάρτηση, ακόμα κι αν δεν έχουν εξετασθεί οι αντιρρήσεις.

Σύμφωνα με το Ελληνικό Κτηματολόγιο, ο στόχος ολοκλήρωσης του κτηματολογίου παραμένει το 2023.Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του Ελληνικού Κτηματολογίου, το σύνολο των ιδιοκτησιακών δικαιωμάτων της χώρας εκτιμάται σε 39,12 εκατομμύρια. Από αυτά, περίπου τα 13,78 εκατομμύρια έχουν ενταχθεί στο «λειτουργούν κτηματολόγιο» (35,2%), δηλαδή στην τελική μορφή του κτηματολογίου. Ακόμα 7,06 εκατομμύρια (18,1%) βρίσκονται σε φάση ανάρτησης ή διορθώσεων. Τέλος, από τα προγράμματα της τελικής φάσης κτηματογράφησης, που ξεκίνησαν σταδιακά από το 2018, έχουν συλλεγεί 10,93 εκατομμύρια ιδιοκτησιακά δικαιώματα (28%). Αυτό σημαίνει ότι αν αφαιρεθούν περίπου 900.000 δικαιώματα (2,3%) του παλαιού κτηματολογίου στα Δωδεκάνησα, που θα ενταχθούν στο κτηματολόγιο με διαφορετική διαδικασία, χωρίς συλλογή δηλώσεων, απομένει ένα 16% των (εκτιμώμενων πάντα) ιδιοκτησιακών δικαιωμάτων να συλλεγεί από τις υπό κτηματογράφηση περιοχές της τελικής φάσης. Να σημειωθεί ότι στο ποσοστό αυτό συμπεριλαμβάνεται και η περιοχή Θεσπρωτίας – Κέρκυρας (περίπου 458.000 δικαιώματα), όπου η συλλογή δηλώσεων δεν έχει ξεκινήσει ακόμα (καθυστέρησε αρκετά χρόνια η ανάθεση της μελέτης σε ιδιώτη λόγω δικαστικών εμπλοκών), αλλά και οι υπόλοιπες «ορφανές» περιοχές, στις οποίες η συλλογή ξεκίνησε μέσα στο 2021 (Κυκλάδες, Ρέθυμνο, Χανιά, υπόλοιπο Ηρακλείου).

Ας δούμε πού βρίσκεται η τελική φάση κτηματογράφησης. Σήμερα, λοιπόν, βρίσκονται υπό κτηματογράφηση 32 περιοχές (ή ομάδες περιοχών) από την τελευταία φάση κτηματογράφησης και ακόμα 5 περιοχές, υπόλοιπα παλαιών προγραμμάτων. Σε αυτές η συλλογή δηλώσεων ξεκίνησε σταδιακά από τον Δεκέμβριο του 2018, με το μεγαλύτερο μέρος μέσα στο 2019 και για τις 4 από τις 5 «ορφανές» στα μέσα του 2021. Από αυτές, έως το τέλος του 2021:

• Σε τέσσερις περιπτώσεις έχει συλλεγεί περισσότερο από το 90% των δικαιωμάτων: σε Αρτα, Πρέβεζα και Λευκάδα (94%), Λάρισα (93%), Δράμα και Ξάνθη (95%) και στο υπόλοιπο των Δωδεκανήσων, όπου οι δηλώσεις ξεπέρασαν τον εκτιμώμενο αριθμό (έφθασαν δηλαδή στο 111%).

• Σε ακόμα πέντε περιπτώσεις οι δηλώσεις κυμαίνονται μεταξύ 80%-90%. Πρόκειται για τα Ιωάννινα (88%), το Λασίθι (87%), την Καστοριά και τη Φλώρινα (82%), τη μισή περιφερειακή ενότητα Ηρακλείου (81%) και τη Χαλκιδική (80%).

• Στις περισσότερες περιπτώσεις οι δηλώσεις που έχουν συλλεγεί κυμαίνονται μεταξύ 60%-70%: στα Γρεβενά (78%), στην Κορινθία (78%), σε Βοιωτία και Φωκίδα (76%), στην Ηλεία (75%), στη «μικρή» μελέτη της Δυτικής Αττικής (73%), στην Εύβοια (72%), στη «μικρή» μελέτη Αιτωλοακαρνανίας (71%), στην Πιερία (69%), στο υπόλοιπο Μαγνησίας και Σποράδων (69%), στην Αρκαδία (69%), στην Αιτωλοακαρνανία (68%), στο Αίγιο (67%), σε Ευρυτανία και Φθιώτιδα (67%), στη «μικρή» μελέτη Ιωαννίνων – Θεσπρωτίας (67%), στη «μικρή» μελέτη Μαγνησίας (66%), στη Θεσσαλονίκη (64%), στη Μεσσηνία (64%), σε Καβάλα και Ροδόπη (63%) και στην Αχαΐα (61%).

• Κοντά στο 55% των ιδιοκτησιακών δικαιωμάτων, ποσοστό που χρησιμοποιείται ως όριο για να περάσει η μελέτη από το στάδιο της συλλογής δηλώσεων στο στάδιο της ανάρτησης, βρίσκονται αρκετές περιοχές: η Κορινθία και η Αργολίδα (59%), η Λακωνία (58%), η Σάμος, η Χίος και η Ικαρία (57%), η Ζάκυνθος, η Κεφαλονιά και η Ιθάκη (56%).

• Κάτω από το όριο του 55% βρίσκονται δύο «παλιές» μελέτες, η Λήμνος και η Λέσβος (51%) και το υπόλοιπο της Δυτικής Αττικής και νήσων Αττικής (37%). Επίσης, οι πέντε «ορφανές»: Κυκλάδων (26%) και Ρεθύμνου (12%), στις οποίες η συλλογή δηλώσεων ξεκίνησε το καλοκαίρι του 2021. Τα Χανιά (2%) και το υπόλοιπο Ηρακλείου (κάτω του 1%), όπου ξεκίνησαν να συλλέγονται δηλώσεις τον Οκτώβριο και τον Νοέμβριο, αντίστοιχα. Και η περιοχή Θεσπρωτίας και Κέρκυρας, που δεν έχει ξεκινήσει ακόμα.

«Η πορεία της κτηματογράφησης είναι ικανοποιητική», εκτιμά ο πρόεδρος του Ελληνικού Κτηματολογίου, Δημήτρης Σταθάκης. «Ουσιαστικά ο στόχος δεν έχει επιτευχθεί μόνο στη μελέτη Δυτικής Αττικής και νήσων, λόγω της πολύ χαμηλής συμμετοχής στα Κύθηρα και στα Αντικύθηρα. Το 2022 θα είναι η χρονιά των αναρτήσεων, καθώς όλες αυτές οι μελέτες θα περάσουν στο επόμενο στάδιο. Χάρη στην πρόσφατη ρύθμιση, με την οποία μια περιοχή μπορεί να ενταχθεί στο “λειτουργόν κτηματολόγιο” μόλις ολοκληρωθεί η ανάρτηση (με ειδική υποσημείωση για όσες εκκρεμούν αντιρρήσεις), πιστεύω ότι μέχρι το τέλος της χρονιάς τα ποσοστά λειτουργίας του κτηματολογίου θα φτάσουν για πρώτη φορά σε πολύ υψηλά επίπεδα κάλυψης της χώρας. Ο στόχος ολοκλήρωσης του έργου το 2023 παραμένει εφικτός».

Οι ιδιαιτερότητες κρατούν πίσω Κύθηρα και Αντικύθηρα

Οι εκκρεμότητες στους δασικούς χάρτες, η απουσία τίτλων, το κόστος πρόσληψης τοπογράφου ή δικηγόρου, τα περίπλοκα τοπικά ιδιοκτησιακά καθεστώτα, αλλά και η εμπεδωμένη πεποίθηση μερίδας του κόσμου ότι «δεν έγινε και τίποτα αν δεν δηλώσω», ευθύνονται για τα χαμηλά, σε κάποιες περιοχές, ποσοστά δηλώσεων στο κτηματολόγιο. Χαμηλότερα σε ποσοστό συμμετοχής βρίσκονται τα Κύθηρα και τα Αντικύθηρα και τα νησιά του Βορείου Αιγαίου, ενώ εξακολουθεί να εκκρεμεί η κτηματογράφηση Θεσπρωτίας και Κέρκυρας, καθώς η μελέτη καθυστέρησε να ανατεθεί λόγω δικαστικών εμπλοκών.

Σύμφωνα με στοιχεία του Ελληνικού Κτηματολογίου, η συλλογή δηλώσεων στο υπόλοιπο της Δυτικής Αττικής και των νησιών της Αττικής ξεκίνησε τον Μάιο του 2019. Ωστόσο, ενάμισι έτος αργότερα δεν έχει ξεπεράσει το 37%, με το πρόβλημα να εστιάζεται κυρίως στα Κύθηρα και στα Αντικύθηρα. Τα δύο νησιά έχουν πολλές ιδιαιτερότητες. Κατ’ αρχάς ισχύει το καθεστώς της εγχωρίου περιουσίας, που ανάγεται στην περίοδο της Αγγλοκρατίας των Επτανήσων. Αυτό σημαίνει ότι δεν υπάρχουν δάση, δασικές και χορτολιβαδικές εκτάσεις που να ανήκουν στο Δημόσιο, ούτε καν αιγιαλοί και παραλίες. Αντ’ αυτού οι εν λόγω εκτάσεις (καθώς και δύο μοναστήρια, τα παλιά αγγλικά σχολεία, οι αλυκές, τα κάστρα των Κυθήρων και οι νησίδες της περιοχής) ανήκουν σε ένα νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου που ονομάζεται Επιτροπή Εγχωρίου Περιουσίας Κυθήρων και Αντικυθήρων. Η Επιτροπή δεν έχει ακόμα δηλώσει την περιουσία της στο κτηματολόγιο (παρότι η προθεσμία υποβολής έχει παρέλθει), κάτι που θα ανεβάσει αυτομάτως τα ποσοστά. «Eχουμε αναθέσει τη δουλειά αυτή σε ειδικούς και σύντομα θα κλείσουμε αυτή την εκκρεμότητα. Δεν είναι απλή υπόθεση, καθώς στα νησιά μας ό,τι δεν είναι ξεκάθαρα ιδιωτικό ανήκει σε εμάς, όπως ακριβώς συμβαίνει με το Δημόσιο σε άλλες περιοχές», λέει στην «Κ» ο πρόεδρος της Επιτροπής, Β. Βενάρδος.

Η ομογένεια

Πού οφείλεται όμως η χαμηλή συμμετοχή των πολιτών στα δύο νησιά; «Στην αρχή, όταν ξεκίνησε το κτηματολόγιο, υπήρχε ζήλος. Τώρα νομίζω ότι έχει ατονήσει. Το νησί μας έχει ακόμα μια ιδιαιτερότητα: έχει δυναμική ομογένεια που διατηρεί δεσμούς με το νησί, κυρίως στην Αυστραλία και στην Αμερική», εκτιμά ο κ. Βενάρδος. «Τα Κύθηρα έχουν 3.500 μόνιμους κατοίκους και 80.000 ομογενείς στην Αυστραλία», εξηγεί ο δήμαρχος του νησιού, Ευ. Χαρχαλάκης. «Η υποθηκοφύλακας του νησιού πήγε για μεγάλο διάστημα στην Αυστραλία για να ενημερώσει τους ομογενείς μας. Εδώ στο νησί έγιναν 2-3 εκδηλώσεις στην αρχή και μετά τίποτα. 

Επιπλέον, στα δύο νησιά υπάρχουν πολλά ακίνητα χωρίς τίτλους και ο κόσμος δεν έχει λεφτά για τοπογραφικά. Επιπλέον, πολλοί που έχουν ένα λιόφυτο ή ένα αμπέλι που δεν έχει καλλιεργηθεί εδώ και τριάντα χρόνια και το βγάζει ο δασικός χάρτης δασικό, δεν πρόκειται ποτέ να ασχοληθούν. Κατά τη γνώμη μου, το κτηματολόγιο δεν πρόκειται να τελειώσει ποτέ για τους ίδιους λόγους που δεν έχει γίνει εδώ και 50 χρόνια».

Η μελέτη κτηματογράφησης με τη δεύτερη χαμηλότερη συμμετοχή είναι εκείνη της Λήμνου και Λέσβου, όπου η συλλογή δηλώσεων ξεκίνησε τον Ιανουάριο του 2019 και βρίσκεται σήμερα στο 51%. «Το ποσοστό συμμετοχής δεν είναι χαμηλό, γιατί αναφέρεται μόνο στις έγκυρες δηλώσεις και όχι σε όσες έχουν συλλεχθεί», εκτιμά ο Θ. Τσαϊλάς, η εταιρεία του οποίου (Πρίσμα) έχει αναλάβει το έργο. «Γενικώς υπάρχει μια δυσπιστία στη Λέσβο, λόγω του παλαιού προγράμματος κτηματογράφησης σε ένα μικρό κομμάτι του νησιού, το οποίο είχε τόσα προβλήματα που επαναπροκηρύχθηκε. Υπάρχουν και άλλα προβλήματα. Στο Βόρειο Αιγαίο, όπως και σε πολλές άλλες περιοχές της χώρας, δεν υπάρχουν τίτλοι στις αγροτικές περιοχές ή αυτοί που υπάρχουν παρουσιάζουν πολύ διαφορετικά γεωτεμάχια από αυτά που οι ιδιοκτήτες δηλώνουν, ιδίως ως προς το εμβαδόν. Υπάρχουν ακόμα και άνθρωποι που έρχονται να δηλώσουν με έναν τίτλο χωρίς να μπορούν να υποδείξουν πού είναι η ιδιοκτησία τους. Αυτό θα ξεκαθαρίσει μόνο όταν προχωρήσουν σημαντικά οι δηλώσεις και μπορέσουν έτσι να μπουν τα κομμάτια του παζλ στη θέση τους. Τέλος, υπάρχουν και πολύ μεγάλες διεκδικήσεις από το Δημόσιο ως δασικά, παρότι στα νησιά αυτά δεν ισχύει το τεκμήριο υπέρ του Δημοσίου».

Στη Λέσβο πάντως δεν υπάρχει η αίσθηση ότι το κτηματολόγιο έχει «κολλήσει». «Επειδή είμαι μηχανικός και έρχομαι σε επαφή με όλα αυτά, νομίζω ότι ο κόσμος ανταποκρίνεται γενικά», εκτιμά ο δήμαρχος Δυτικής Λέσβου, Ταξιάρχης Βέρρος. «Επομένως, ακόμα κι αν δεν έχουν δηλώσει τόσο πολλοί, πιστεύω ότι είναι στη διαδικασία». Πάντως, το προηγούμενο διάστημα υπήρξαν πολλές διαμαρτυρίες από το νησί για την επικείμενη οριστικοποίηση των εγγραφών του κτηματολογίου στις περιοχές που είχαν πρώτες κτηματογραφηθεί.

Διαβάστε επίσης: 

Κτηματολόγιο: Έλληνες και Αμερικάνοι στην μάχη για τη ψηφιοποίηση

Υλοποιείται ο Ενιαίος Ψηφιακός Χάρτης: Σε μία πλατφόρμα όλες οι πληροφορίες για τα ακίνητα

Κτηματολόγιο: Δύο χρόνια νωρίτερα με τον νέο νόμο

Ακολουθήστε το Money Review στο Google News