H μεγάλη δοκιμασία των «logistics της ανοσίας»

Όταν οι βρετανικές αρχές την περασμένη Τετάρτη ενέκριναν εσπευσμένα τη χρήση του εμβολίου των Pfizer/ BionTech έθεσαν σε κίνηση την μεγαλύτερη έως σήμερα δοκιμασία για την παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα. Η σωστή αποθήκευση και έγκαιρη παράδοση των εμβολίων ή αλλιώς τα «logistics της ανοσίας» είναι μία μεγάλη πρόκληση και ταυτόχρονα ένα καθοριστικό βήμα στη μάχη της ανθρωπότητας κατά της πανδημίας της Covid-19. Αεροπλάνα, υπερταχείες, φορτηγά και η νέα τεχνολογία της βαθιάς κατάψυξης μπαίνουν στην πρώτη γραμμή της μάχης αυτής μαζί την ιατρική κοινότητα και τις φαρμακευτικές.  

Το «κουμπί» πατήθηκε στο εργοστάσιο της Pfizer στο Πούουρς του Βελγίου λίγες ώρες μετά την έγκριση. Χιλιάδες φιάλες αποθηκεύτηκαν στους  -70 βαθμούς σε ειδικά κατασκευασμένα κοντέινερ γεμάτα με ξηρό πάγο. Φορτώθηκαν σε φορτηγά, διέσχισαν περίπου 201 χιλιόμετρα έως τη γαλλική ακτή και πέρασαν στη συνέχεια με τρένο τη Μάγχη. Το απόγευμα της Πέμπτης ήδη τρία φορτηγά κινούνταν ανά τη Βρετανία και ένα τέταρτο περνούσε την Ιρλανδική Θάλασσα.

Καθένας από τους λεγόμενους «θερμικούς μεταφορείς» χωράει περί τις 5.000 δόσεις και σε αυτόν μπορούν να διατηρηθούν τα εμβόλια για έως και 30 ημέρες εφόσον ανανεώνεται συνεχώς ο ξηρός πάγος. Περιλαμβάνει μία συσκευή στο μέγεθος κινητού τηλεφώνου που λειτουργεί ως θερμικός αισθητήρας και ένα μόνιτορ GPS, που αποκαλύπτει όχι μόνο την τοποθεσία, αλλά και το εάν το κοντέινερ είναι ανοιχτό ή κλειστό. Ένας συναγερμός ενεργοποιείται στα γραφεία της εταιρείας εάν ο οδηγός αποκλίνει από τη διαδρομή του ή ακόμη και κάνει απρογραμμάτιστη στάση.

Στο πρώτο ταξίδι προς τη Γηραιά Αλβιόνα κανένας συναγερμός δεν θορύβησε τους ιθύνοντες. Ήταν άλλωστε ένα από τα πιο εύκολα δρομολόγια, που θα πρέπει να γίνουν με στόχο τον μαζικό εμβολιασμό του παγκόσμιου πληθυσμού. Δεκάδες χιλιάδες ακόμη θα πρέπει να πραγματοποιηθούν προς κάθε γωνιά του πλανήτη, σε περιοχές με πολύ πιο φτωχές υποδομές, αδύναμα συστήματα υγείας, ελλείψεις σε κεφάλαια, ανθρώπινο δυναμικό και οργάνωση. Σε αυτές τις περιοχές θα είναι πολύ πιο εύκολο να φτάσει (εφόσον λάβει έγκριση) το εμβόλιο των AstraZeneca/ Πανεπιστημίου Οξφόρδης, του οποίου η σύνθεση επιτρέπει την αποθήκευση σε απλό ψυγείο, ενώ το κόστος είναι πολύ χαμηλότερο (κάτω από τα 4 δολάρια η δόση). Ενδεχομένως κάποια στιγμή να υπάρχει και μία εναλλακτική εκδοχή του εμβολίου της Pfizer σε σκόνη που να μην απαιτεί θερμοκρασίες υπό το μηδέν, αφού η εταιρεία εργάζεται σε αυτή την κατεύθυνση.  Δεν γνωρίζουμε εάν εξετάζει κάτι τέτοιο και η Moderna της οποίας το εμβόλιο απαιτεί αποθήκευση στους -20 βαθμούς Κελσίου.

Σε πολλά σημεία του πλανήτη τα εμβόλια θα φτάσουν αεροπορικώς. Ήδη υπάρχουν αερομεταφορείς που μετατρέπουν τα επιβατικά αεροσκάφη τους σε αεροσκάφη μεταφοράς των πολύτιμων κοντέινερ, αφαιρώντας τις θέσεις. Η IATA έχει υπολογίσει ότι για να χορηγηθεί μία δόση εμβολίου στα 7,8 δισεκατομμύρια ανθρώπους του πλανήτη θα χρειαστεί να γεμίσουν 8.000 αεροσκάφη μεγέθους ανάλογου του 747 της Boeing.

Από την πλευρά της η DHL υπολογίζει ότι για να διακινηθούν 10 δισεκατομμύρια δόσεις εμβολίων Covid-19 μέσα στα επόμενα δύο χρόνια, θα χρειαστούν 15 εκατομμύρια παραδόσεις φορητών καταψυκτών, 200.000 μεταφορές παλετών και 15.000 πτήσεις. Πέραν της DHL και άλλοι κολοσσοί ταχυμεταφορών όπως οι UPS και FedX θα έχουν συμμετοχή στην τεράστια προσπάθεια.

Ο ρόλος των αεροδρομίων είναι επίσης καθοριστικός. Σύμφωνα με τη Wall Street Journal ένα από τα πιο ετοιμοπόλεμα είναι το αεροδρόμιο των Βρυξελλών που διαχειρίζεται η Swissport International διαθέτει από πέρυσι ένα κέντρο φαρμάκων. Το έργο αξίας 12 εκατ. δολαρίων δίνει τη δυνατότητα στο αεροδρόμιο να λαμβάνει τα εμβόλια από τα φορτηγά, να τα αποθηκεύει και στη συνέχεια να τα μεταφέρει στα αεροσκάφη, εξασφαλίζοντας τη διατήρηση της σωστής θερμοκρασίας και και την τήρηση των χρονικών προθεσμιών. Έχει δώσει εξετάσεις ήδη στη μεταφορά εμβολίων για τον Ebola.  

Η αποθήκευση και το δίκτυο μεταφοράς δεν είναι η μόνη ανησυχία. Η ασφάλεια είναι εξίσου σημαντική, αφού υπάρχουν φόβοι για προσπάθεια κλοπής των εμβολίων κατά την μεταφορά των εμβολίων ή όταν φτάσουν στον προορισμό τους.

Η μονάδα κυβερνοασφάλειας της IBM προειδοποίησε πρόσφατα ότι χάκερς έχουν βάλεις το στόχαστρο εταιρείας και οργανισμούς, που συνδέονται με την λεγόμενη «ψυχρή αλυσίδα», το κομμάτι εκείνος της εφοδιαστικής αλυσίδας δηλαδή, που διασφαλίζει ότι τα εμβόλια αποθηκεύονται σε σωστές θερμοκρασίες.

Η επιτυχία των προγραμμάτων εμβολιασμού και ανοσοποίησης στηρίζεται διαχρονικά στις δυνατότητες των συστημάτων logistics, προϋποθέτει μία λειτουργική εφοδιαστική αλυσίδα. Ο ρόλος της είναι όπως επισημαίνει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας να διασφαλίσει την αποτελεσματική διαχείριση και αποθήκευση των εμβολίων και την αυστηρή τήρηση των απαιτούμενων θερμοκρασιών. Η λειτουργία της «ψυχρής αλυσίδας» είναι καθοριστικής σημασίας για να μην χαθεί η ευκαιρία εμβολιασμού και στο πιο δυσπρόσιτο σημείο του πλανήτη, να μην έχουμε μία διαδικασία πολλών ταχυτήτων στην οποία κάποιοι θα μείνουν πίσω και άλλοι εντελώς αποκομμένοι. Έξι είναι οι στόχοι σε κάθε παγκόσμιο πρόγραμμα ανοσοποίησης:

• Το σωστό προϊόν
• Η σωστή ποσότητα
• Στις σωστές συνθήκες
• Στον σωστό τόπο
• Στον σωστό χρόνο
• Με το σωστό κόστος

Οι ηγέτες της παγκόσμιας κοινότητας δηλώνουν αποφασισμένοι να τους πετύχουν. Στην πράξη μπορούν να το κάνουν μόνο εάν συνεργαστούν.

Στο πλαίσιο αυτό στις 18 Σεπτεμβρίου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επιβεβαίωσε τη συμμετοχή της στον μηχανισμό COVAX για ισότιμη πρόσβαση σε οικονομικά προσιτά εμβόλια κατά της νόσου COVID-19, μετά την ανακοίνωσή της για συνεισφορά ύψους 400 εκατ. ευρώ. Στις 12 Νοεμβρίου, η Ευρωπαϊκή Ένωση ανακοίνωσε ότι θα συνεισφέρει πρόσθετη χρηματοδότηση 100 εκατ. ευρώ σε επιχορηγήσεις για τη στήριξη του μηχανισμού COVAX, ώστε να εξασφαλιστεί η πρόσβαση χωρών χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος στο μελλοντικό εμβόλιο κατά της νόσου COVID-19. Η εν λόγω χρηματοδότηση θα προστεθεί στο ποσό των 400 εκατ. ευρώ σε εγγυήσεις που έχει δεσμεύσει η ΕΕ για τον COVAX, γεγονός που καθιστά την Ένωση έναν από τους σημαντικότερους χορηγούς του μηχανισμού.

Σημειώνεται ότι όλα τα κράτη μέλη θα έχουν ταυτόχρονα πρόσβαση σε εμβόλια κατά της νόσου COVID-19, μόλις αυτά εγκριθούν. Η Ε.Ε. έχει συνάψει 6 συμβάσεις για αγορά εμβολίων με: AstraZeneca, Pfizer/BioNTech, Sanofi- GSK, CureVac, Moderna και Johnson & Johnson.  

Ακολουθήστε το Money Review στο Google News