Η βιώσιμη εταιρική διακυβέρνηση και ο συμμετοχικός καπιταλισμός
Του Γιώργου Βλάχου*
Υπό το πρίσμα της παγκόσμιας πανδημίας, της φυλετικής αδικίας, της ανισότητας και της κλιματικής αλλαγής, λίγες μόνο από τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η σύγχρονη κοινωνία, το κοινό ασκεί πίεση στις εταιρείες, ώστε να δημιουργήσουν ευρύτερη αναδιαμενόμενη αξία για την παγκόσμια βιωσιμότητα. Σε αυτό το περιβάλλον, η επιχειρηματική κοινότητα αρχίζει να επανεξετάζει την έννοια του καπιταλισμού, επαναπροσδιορίζοντας τις εταιρικές Αξίες, τον Σκοπό και την Αποστολή τους με βιώσιμες στρατηγικές και δεοντολογικά επιχειρηματικά μοντέλα βιωσιμότητας μέσω υιοθέτησης κριτηρίων με γνώμονα το Περιβάλλον, την Κοινωνία και την Διακυβέρνηση (ESG).
Ένα μοντέλο Βιώσιμης Εταιρικής Διακυβέρνησης στη σύγχρονη εποχή θα πρέπει να ενσωματώνει μια ισχυρή και ανταγωνιστική μακροπρόθεσμη στρατηγική, καθώς και δεοντολογικά επιχειρηματικά μοντέλα για την επίτευξη των στόχων και των προσδοκιών όλων των Ενδιαφερομένων Μερών βάσει της κατάλληλης και μετρημένης ισορροπίας των «Δεικτών του Συμμετοχικού Καπιταλισμού (Stakeholder Capitalism Metrics)» εντός του πλαισίου-μοντέλου που ορίζουν οι εξής πυλώνες: οι Αρχές Διακυβέρνησης, ο Πλανήτης, οι Άνθρωποι και η Ευημερία, οι οποίοι αποδίδουν αξία προς όλους (World Economic Forum).
«Το επίκεντρο βρίσκεται χωρίς αμφιβολία στον Συμμετοχικό Καπιταλισμό στις συζητήσεις σχετικά με τη Βιώσιμη Εταιρική Διακυβέρνηση στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ (World Economic Forum), στο Διεθνές Επιχειρηματικό Συμβούλιο (IBC), στο Business Roundtable , στην πρωτοβουλία PRI (Αρχές για Υπεύθυνες Επενδύσεις), στους στόχους βιώσιμης ανάπτυξης (SDG) των Ηνωμένων Εθνών, στην Πρωτοβουλία Χρηματοδότησης του Προγράμματος των Ηνωμένων Εθνών για το Περιβάλλον (UNEPFI), στο Επενδυτικό Σχέδιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας (EGDIP), στο πλαίσιο των κανονισμών της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη βιώσιμη εταιρική διακυβέρνηση και ταξινομία και στην Έκθεση Κινδύνων της Ευρωπαϊκής Αρχής Τραπεζών – φορείς που προασπίζουν τις αρχές του καπιταλισμού.
Κατανοώντας την έννοια του Συμμετοχικού Καπιταλισμού
Τι είναι ο Συμμετοχικός Καπιταλισμός;
Στη θεωρία, ο Συμμετοχικός Καπιταλισμός βασίζεται σε ένα Μοντέλο Διακυβέρνησης που αποσκοπεί στη δημιουργία βιώσιμου πλούτου και ευημερίας, ενώ ταυτόχρονα εξασφαλίζει ότι όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη, συμπεριλαμβανομένης της ίδιας της εταιρείας, απολαμβάνουν αυτών των πλεονεκτημάτων και αξιών. Υποστηρίζεται από ένα βιώσιμο επιχειρηματικό μοντέλο το οποίο εστιάζει στη λογοδοσία απέναντι σε όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη και ενθαρρύνει τις εταιρείες να εφαρμόζουν μια πιο ολιστική προσέγγιση και να κατανοούν τον αντίκτυπο που έχουν οι ενέργειες της εταιρείας στην κοινωνία.
Στην πράξη, οι εταιρείες υιοθετούν μια μακροπρόθεσμη κουλτούρα σκέψης και προσέγγισης των αξιών και της βιώσιμης ανάπτυξης, αντί να εστιάζουν σε βραχυπρόθεσμους στόχους των Μετόχων. Ως εκ τούτου, πιο σημαντικά ζητήματα, όπως η διαχείριση άυλων πόρων για την αποκόμιση ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος μέσω της εργασιακής δέσμευσης, της ανάπτυξης ταλέντων και της παροχής κινήτρων, η καλλιέργεια μιας φιλοσοφίας καινοτομίας, η τεχνολογία πληροφοριών, η Διαχείριση Κινδύνων, η Μακροπρόθεσμη Στρατηγική, η Εταιρική Αποστολή και η προστασία του περιβάλλοντος, λαμβάνουν τη δέουσα προσοχή, ώστε να καταστεί δυνατή η βελτιστοποίηση της οργανωσιακής αποτελεσματικότητας, αποδοτικότητας και επίδοσης.
Ποια είναι τα Ενδιαφερόμενα Μέρη και τι είναι η Ισορροπία του Οικοσυστήματος του Συμμετοχικού Καπιταλισμού;
Ισορροπία Οικοσυστήματος Συμμετοχικού Καπιταλισμού
Source: Strategic Board Leadership SC model
Η Ισορροπία του Οικοσυστήματος Συμμετοχικού Καπιταλισμού περικλείει το διαφορετικό περιβάλλον όλων των ενδιαφερομένων μερών που επηρεάζουν ή επηρεάζονται από τις δραστηριότητες της εταιρείας.
Σε κάθε περιβάλλον διακρίνονται 7 βασικές κατηγορίες ενδιαφερομένων μερών:
- Καταναλωτές / πελάτες
- Μέτοχοι
- Εργαζόμενοι
- Επιχειρηματικοί εταίροι
- Κράτος / Ρυθμιστικές αρχές
- Επηρεαζόμενες κοινότητες
- Η εταιρεία και ο Σκοπός της
- Γιατί είναι κρίσιμος ο Συμμετοχικός Καπιταλισμός;
Για να είναι επιτυχής μια εταιρεία στο σύγχρονο και ανατρεπτικό περιβάλλον, πρέπει να επιτύχει στους παρακάτω θεμελιώδεις στρατηγικούς τομείς:
- Δεοντολογικός Εταιρικός Σκοπός, Αξίες και Αποστολή
- Βιώσιμη Μακροπρόθεσμη Κατεύθυνση
- Εφαρμογή Επικερδών Επιχειρηματικών Μοντέλων
- Ανταγωνιστικό Πλεονέκτημα
- Οργανωσιακή Ανθεκτικότητα
- Σχέση εμπιστοσύνης με όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη
Ο Συμμετοχικός Καπιταλισμός βρίσκεται στο επίκεντρο αυτών των στρατηγικών τομέων καθώς ευδοκιμεί σε κάθε Εταιρεία όπου η Εταιρική Αποστολή, η Στρατηγική και τα Σχέδια Εκτέλεσής της είναι σαφώς διαρθρωμένα και εξορθολογισμένα σε ένα Επιχειρηματικό Μοντέλο που παρέχει ίση αξία σε όλες τις κατηγορίες των Ενδιαφερομένων Μερών.
Αυτή η έννοια της Απόδοσης και Αναδιανομής Ευρύτερης Αξίας στα Ενδιαφερόμενα Μέρη είναι κρίσιμη για την επιτυχία του συντονισμού των επιχειρήσεων και της κοινωνίας γύρω από έναν κοινό σκοπό. Αυτός ο ευρύτερος σκοπός ωθεί μια εταιρεία να δημιουργεί μακροπρόθεσμη αξία για κάθε σημαντική ομάδα ενδιαφερομένων μερών χωρίς να αποκλίνει από την Επιχειρηματική Στρατηγική, διευκολύνοντας, στην πραγματικότητα, την παραγωγή ανώτερων χρηματοοικονομικών αποδόσεων μέσω της εργασιακής δέσμευσης, της αυξημένης παραγωγικότητας και της καινοτομίας. Στο κέντρο όλων βρίσκεται η εταιρεία και όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη της. Η μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα της εταιρείας, η προστασία της φήμης της, ο σκοπός και η κοινωνική αποδοχή να δραστηριοποιείται επιχειρηματικά καθώς και η προληπτική διαχείριση των παραγόντων κινδύνου αποτελούν προτεραιότητες για όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη.
Πώς πρέπει να προσεγγίζει το Διοικητικό Συμβούλιο τον Συμμετοχικό Καπιταλισμό στο πλαίσιο του συστήματος εταιρικής διακυβέρνησης που εφαρμόζει;
Ο Πρόεδρος του ΔΣ, τα μέλη του και ο Διευθύνων Σύμβουλος της Εταιρείας οφείλουν να ξεκινήσουν αξιολογώντας αν το Επιχειρηματικό Μοντέλο εντάσσεται στο μοντέλο Εταιρικής Διακυβέρνησης έτσι ώστε να παραμένει εντός αυτού του Πλαισίου Διακυβέρνησης του Σκοπού, των Αξιών, του Οράματος και της απόδοσης ίσης αξίας.
Συνολικά, η διαδικασία μέτρησης του Συμμετοχικού Καπιταλισμού εντός των Εταιρειών έχει ως αποτέλεσμα γνωστοποιήσεις σχετικά με τον Οικονομικό Ισολογισμό και τον Ισολογισμό μη Οικονομικών Στοιχείων ή Αξιών, τις οποίες οι μέτοχοι και τα ενδιαφερόμενα μέρη εξετάζουν και παρέχουν εποικοδομητική κριτική για τη δίκαιη αποτίμηση της απόδοσης της εταιρείας. Επιπλέον, συμβάλλει στην ενίσχυση του αισθήματος ευθύνης, επιβραβεύει την ηγετική ικανότητα και υποστηρίζει τα διοικητικά συμβούλια και την ανώτατη διοίκηση στην εκπλήρωση των θεσμικών και επιχειρηματικών καθηκόντων τους.
Πώς μπορεί το Διοικητικό Συμβούλιο να υλοποιήσει ένα βιώσιμο Συμμετοχικό Μοντέλο Διακυβέρνησης;
Το Μοντέλο Βιώσιμης Εταιρικής Διακυβέρνησης μιας εταιρείας στη σύγχρονη εποχή πρέπει να ενσωματώνει μια ισχυρή και ανταγωνιστική μακροπρόθεσμη στρατηγική, καθώς και δεοντολογικά επιχειρηματικά μοντέλα που θα εκπληρώνουν τους στόχους και τις προσδοκίες των Ενδιαφερομένων Μερών βάσει της κατάλληλης και μετρημένης ισορροπίας των «Δεικτών του Συμμετοχικού Καπιταλισμού».
Η ισορροπία των «Δεικτών του Συμμετοχικού Καπιταλισμού» βρίσκεται εντός των τεσσάρων πυλώνων των κριτηρίων περιβάλλοντος, κοινωνίας και διακυβέρνησης (ESG): οι Αρχές Διακυβέρνησης (Principles of Governance), ο Πλανήτης (Planet), οι Άνθρωποι (People) και η Ευημερία (Prosperity), οι οποίοι αναφέρονται γενικά ως τα 4P.
Πηγή: Άρθρο Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ 2020 «Μέτρηση του Συμμετοχικού Καπιταλισμού»
Ο υπολογισμός για την «απόδοση αξίας» για καθεμία από αυτές τις κατηγορίες δεικτών θα καθορίσει την πρόοδο της εταιρείας ως προς την επίτευξη της ενεργούς συμμετοχής όλων των ενδιαφερομένων μερών της σε έναν κοινό Σκοπό «Ευρύτερης Απόδοσης και Αναδιανομής Αξίας».
Το τμήμα Board Advisory & Engagement της Stanton Chase έχει καταρτίσει μια ολοκληρωμένη σειρά υπηρεσιών Εταιρικής Διακυβέρνησης σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες βέλτιστες πρακτικές που βασίζονται στον πυλώνα των «Αρχών Διακυβέρνησης».
Ποιες κατευθύνσεις θα ακολουθήσουν στο μέλλον οι κατευθυντήριες γραμμές των ρυθμιστικών φορέων της ΕΕ για τη Βιώσιμη Εταιρική Διακυβέρνηση;
Στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εγκαινίασε μια Πρωτοβουλία Βιώσιμης Εταιρικής Διακυβέρνησης και προγραμματίζει να ξεκινήσει την εφαρμογή της από το 2ο τρίμηνο του 2021. Αυτή η πρωτοβουλία αποσκοπεί στη βελτίωση του ρυθμιστικού πλαισίου της ΕΕ για το εταιρικό δίκαιο και την εταιρική διακυβέρνηση. Δίνει στις εταιρείες τη δυνατότητα να εστιάζουν στη δημιουργία μακροπρόθεσμης βιώσιμης αξίας παρά στα βραχυπρόθεσμα οφέλη. Αποσκοπεί στον καλύτερο συντονισμό των συμφερόντων της εταιρείας, των μετόχων, των διευθυντών, των ενδιαφερόμενων μερών και της κοινωνίας. Υποστηρίζει τις εταιρείες στην καλύτερη Διακυβέρνηση και Διαχείριση θεμάτων βιωσιμότητας στις δραστηριότητές τους και τις αλυσίδες δημιουργίας αξίας όσον αφορά τα κοινωνικά και ανθρώπινα δικαιώματα, την κλιματική αλλαγή και το περιβάλλον, καθιερώνοντας πρότυπα και διαφάνεια για τη μεθοδολογία της αναφοράς και ταξινόμησης των πεπραγμένων για το περιβάλλον, την κοινωνία και την εταιρική διακυβέρνηση.
Ποια είναι τα οφέλη και οι πρωτοβουλίες για τις εταιρείες ώστε να εφαρμόσουν τον Συμμετοχικό Καπιταλισμό μέσω ορθής Εταιρικής Διακυβέρνησης;
Οι αρχές του Συμμετοχικού Καπιταλισμού έχουν σχεδιαστεί ώστε να προάγουν τη βελτιστοποίηση της μακροπρόθεσμης αξίας για όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη, συμπεριλαμβανομένης της ίδιας της εταιρείας.
Η υιοθέτηση του Συμμετοχικού Καπιταλισμού που εφαρμόζεται μέσα από τη μετάβαση από την προσέγγιση Οικονομικού Ισολογισμού στην προσέγγιση του Ισολογισμού μη Οικονομικών Στοιχείων ή Αξιών μπορεί να παρέχει πλήθος κρίσιμων πλεονεκτημάτων:
- Να εξασφαλίσει την πρόσβαση σε ισχυρά «πράσινα» προγράμματα χρηματοοικονομικής ανάπτυξης για επαρκείς επενδύσεις στο ανθρώπινο δυναμικό, την οικονομική και την τεχνολογική καινοτομία καθώς και την έρευνα και ανάπτυξη που είναι απαραίτητες για την ανάπτυξη και εκτέλεση μακροπρόθεσμων στρατηγικών πλάνων
- Να δημιουργήσει ανταγωνιστικά επιχειρηματικά μοντέλα και προσαρμόσιμα λειτουργικά πλάνα που προάγουν την ανάπτυξη, τη διαφορετικότητα, την ένταξη και την καινοτομία
- Να καλλιεργήσει εποικοδομητικές συνεργασίες με το κράτος και την κοινωνία
- Να προάγει ισχυρή, δεοντολογική ηγεσία και να αναπτύξει μια νοοτροπία ακεραιότητας
- Να καθιερώσει μια μέτρηση Ισολογισμού Αξιών πέρα και πάνω από τον Οικονομικό Ισολογισμό, η οποία θα αναφέρει σαφείς δείκτες επιδόσεων και απόδοσης στα ενδιαφερόμενα μέρη
- Να προάγει την Εμπιστοσύνη μεταξύ των ενδιαφερομένων μερών με απώτερο σκοπό τη μεγιστοποίηση της ενεργούς συμμετοχής
- Να προσελκύσει επενδυτές με μακροπρόθεσμο στόχο
- Να στοχεύσει στην οικονομική ανάπτυξη όλου του οικοσυστήματος μέσω συμμετοχής στις αρχές του συμμετοχικού καπιταλισμού
- Να επιτύχει εργασιακή δέσμευση, δημιουργία κινήτρων, επαγγελματική πρόοδο και αποδοτικότητα
- Να βελτιστοποιήσει την οργανωσιακή επίδοση, την αποτελεσματικότητα, την προσαρμοστικότητα και την ανθεκτικότητα
- Να μεταδώσει μια Εταιρική Φιλοσοφία Σκοπού εντός του οργανισμού
Η βαθιά προοπτική του Συμμετοχικού Καπιταλισμού αρχίζει ήδη να εκδηλώνεται
Όταν ξέσπασε η πανδημία της Covid-19, οι επιχειρήσεις ήρθαν αντιμέτωπες με μια πρωτόγνωρη αποδιοργάνωση όταν οι εργαζόμενοι σχεδόν παντού στον πλανήτη άρχισαν να εργάζονται από το σπίτι τους. Οι περισσότερες ανησυχούσαν ότι οι επιδράσεις θα είναι τόσο επιβλαβείς που θα φέρουν κοινωνική και οικονομική κατάρρευση.
Ακόμα όμως και σε αυτές τις συνθήκες, όλοι οι εργαζόμενοι και οι υπάλληλοι έγιναν ενστικτωδώς επιχειρηματίες από το σπίτι, συμβάλλοντας σε μια αξιοθαύμαστη παραγωγικότητα και ψηφιακή καινοτομία για τον οργανισμό τους. Αυτή η αξία και η καινοτομία είναι προϊόν των ανθρώπων, όχι της τεχνολογίας ή των υπολογιστών.
Τα πρώτα σημάδια εταιρειών με αξιοσημείωτη ευπροσαρμοστικότητα και καινοτομία μαρτυρούν ότι πράγματι η αξία δημιουργείται από τους ανθρώπους, δηλαδή από τα ίδια τα ενδιαφερόμενα μέρη.
Είναι δύσκολο να αντιμετωπιστούν τα προβλήματα του σήμερα χωρίς να γίνουν πρώτα κατανοητά τα προβλήματα του χθες.
Όπως μας έχει διδάξει η ιστορία και η εμπειρία των αρχαίων Ελλήνων, όπως έχει εκφραστεί με ακρίβεια στον Επιτάφιο του Περικλή, ο συντονισμός των στόχων του Κράτους των Αθηνών με τους ατομικούς στόχους των υπηκόων του θα μετασχημάτιζε την κοινωνία προς όφελος όλων.
Όπως περιγράφηκε αργότερα από τον Πλάτωνα με μεταμέλεια, η ιδανική Αθήνα δεν κατόρθωσε να συνεχίσει να είναι μια βιώσιμη πραγματικότητα όταν χάθηκε η ισορροπία των συμφερόντων όλων των ενδιαφερομένων μερών, οδηγώντας την προς τον Πελοποννησιακό Πόλεμο.
Συμπέρασμα
«Η Δημοκρατία θεμελιώθηκε πάνω στην ανθρωποκεντρική φιλοσοφία των αρχαίων Ελλήνων.
Ο Συμμετοχικός Καπιταλισμός είναι η εξέλιξη της έννοιας της Δημοκρατίας σε παγκόσμια κλίμακα, όπου κάθε μέλος στις κοινωνίες μας και τις αγορές εμπλέκεται στη δημιουργία και στον διαμοιρασμό της ευημερίας και της αξίας που θα φέρουν έναν καλύτερο κόσμο για όλους.»
Παραπομπές:
- FCLT Global Organization 2021
- Executives Embrace Stakeholder Capitalism at Davos, Nasdaq 2020
- Εκθέσεις World Economic Forum (WEF) Measuring Stakeholders Capitalism 2020
- Έκθεση WEF and Baker McKenzie The Future of Corporation 2021
- Έκθεση ESG Engagement 2020 Nasdaq
- Εκθέσεις EU European Commission DG Justice and Consumers Sustainable Corporate Governance Initiative 2020/21
- Έκθεση Investor Priorities for the EU Green Deal-PRI 2020
- Εκθέσεις International Business Council (IBC) 2021
- The Classic Touch, John. K. Clemens
- Η συζήτηση του πάνελ με θέμα «Βιώσιμη Εταιρική Διακυβέρνηση και Συμμετοχικός Καπιταλισμός» στο 8ο Συνέδριο Εταιρικής Διακυβέρνησης του Ελληνοαμερικανικού Εμπορικού Επιμελητηρίου, με προσκεκλημένους ομιλητές τους Peter Georgescu, συγγραφέα και επαγγελματία στην Εταιρική Διακυβέρνηση, Paul Thanos, Διευθυντή Οικονομικών και Ασφαλιστικών υπηρεσιών στο τμήμα Διεθνής Διοίκησης Εμπορίου της Διεύθυνσης Εμπορίου των ΗΠΑ, Byron Loflin, Διεθνής Επικεφαλής των υπηρεσιών Board Engagement της Nasdaq Governance Solutions και τον Γιώργο Βλάχο ως οικοδεσπότη και συντονιστή
*Ο Γιώργος Βλάχος είναι Σύμβουλος Εταιρικής Διακυβέρνησης και ειδικός στην Οργανωσιακή Ανάπτυξη και Μεταβολή και τους Σκοπούς της Ηγεσίας, με μεγάλη διεθνή εμπειρία στην Ενεργή Συμμετοχή στην Εταιρική Διακυβέρνηση, την Αρχιτεκτονική Διοικητικών Συμβουλίων και Εκτελεστικής Επιτροπής, τις Αξιολογήσεις Σύνθεσης και Αποτελεσματικότητας, σε διάφορους τομείς της οικονομίας. Eίναι Υπεύθυνος των υπηρεσιών Board Advisory της Stanton Chase παγκοσμίως, στρατηγικός συνεργάτης της Nasdaq Board Engagement Solutions και μέλος του Συμβουλίου του Ινστιτούτου The Corporate Governance Institute.
Ακολουθήστε το Money Review στο Google News
