Η άνοδος και η πτώση της Alitalia: Η εταιρεία που αγαπούσαν να μισούν οι Ιταλοί

Ιδρύθηκε πριν από 74 χρόνια και για δεκαετίες, ήταν το καμάρι των Ιταλών. Το «φτερωτό βέλος» που ταξίδευε το ιταλικό στυλ και την ιταλική κουζίνα σε κάθε γωνιά του πλανήτη. Όμως τώρα, η Alitalia περνά οριστικά στην ιστορία.

Ο θρυλικός εθνικός αερομεταφορέας της Ιταλίας ανακοίνωσε ότι δεν θα εκδίδει πια εισιτήρια. Πλέον, απομένουν λίγες εβδομάδες μέχρι το διάσημο κόκκινο και πράσινο σήμα της να εξαφανιστεί από τους ουρανούς.  

Η κρατική αεροπορική θα αντικατασταθεί τον Οκτώβριο από την ITA, μία μικρότερη εταιρεία με διαφορετικό λογότυπο.

Και ενώ για πολλούς Ιταλούς, η κατάρρευση της Alitalia είναι μια βαριά απώλεια, σίγουρα δεν αποτελεί έκπληξη. Τις τελευταίες δεκαετίες, η αεροπορική βρίσκεται διαρκώς στο χείλος της καταστροφής, με τις αρχές να τρέχουν διαρκώς για να τη διασώσουν, με τη βοήθεια επενδυτών ή άλλων ξένων αεροπορικών.

«Κάθε φορά κατάφερνε να διασωθεί, αν και το μοναδικό αποτέλεσμα ήταν να παρατείνεται το μαρτύριό της», εξηγεί στο CNN ο Giovanni Orsina, διευθυντής της Σχολής Δημόσιας Διοίκησης στο LUISS University.

Το λογότυπο με το κεφαλαίο «Α», που θύμιζε φτερό αεροπλάνου και είχε τα χρώματα της ιταλικής σημαίας ήταν ένα από τα πιο αναγνωρίσιμα σύμβολα της Ιταλίας στο εξωτερικό, μαζί με την ιταλική κουζίνα και τα ιταλικά αυτοκίνητα.

Όταν οι οικογένειες των Ιταλών επέστρεφαν από κάποιο μακρινό ταξίδι, από τη στιγμή που πατούσαν το πόδι τους μέσα στο αεροπλάνο της Alitalia, ήταν σαν να βρίσκονται ήδη πίσω στην πατρίδα τους: Η αεροσυνοδός τους υποδεχόταν με ένα θερμό «buongiorno» και το γεύμα περιελάμβανε αχνιστά σπαγγέτι με σάλτσα ντομάτας και κοτολέτες alla Milanese.

Πραγματικά, η Alitalia αποθέωνε το ιταλικό στυλ και φαγητό. Οι αεροσυνοδοί της δεκαετίας του 1950 φορούσαν κομψές στολές σχεδιασμένες από τον οίκο Sorelle Fontana. Τα επόμενα χρόνια, σχεδιαστές όπως οι Delia Biagiotti, Alberto Fabiani, Renato Balestra, ακόμα και Giorgio Armani έβαλαν την υπογραφή τους στις στολές και τα καθίσματα της εταιρείας. Μέσα στις πτήσεις, πωλούνταν ιταλικά αρώματα, ρολόγια, μαντήλια και γραβάτες duty free.

Όμως τα τελευταία 30 χρόνια, το γκλάμουρ έδωσε τη θέση του στα οικονομικά προβλήματα. Οι ιταλικές κυβερνήσεις αναγκάστηκαν να ρίξουν δισεκατομμύρια δολάρια για να σώσουν την εταιρεία και τις θέσεις εργασίας. Όμως, όπως λέει ο Orsina, η Alitalia απλά δεν μπορούσε να αντιμετωπίσει τον ξένο ανταγωνισμό και να προσαρμοστεί στις αλλαγές που έγιναν στον κλάδο.

«Η πτώση της Alitalia είναι το απόλυτο σύμβολο της ιστορικής αδυναμίας της Ιταλίας να αντιμετωπίσει την παγκοσμιοποίηση και τον εντεινόμενο ανταγωνισμό», εξηγεί ο καθηγητής. «Η βιομηχανία των ταξιδιών έζησε μία επανάσταση, όσο η Alitalia ήταν κολλημένη σε  ένα αδιέξοδο, πνιγμένη στα συμφέροντα, τα λόμπι, τα συνδικάτα και τις πολιτικές πιέσεις να παραμείνει ζωντανή, κόντρα στα προβλήματα και την πραγματικότητα ενός κλάδου που αλλάζει».

Η Alitalia αδυνατούσε να ακολουθήσει τις low-cost αεροπορικές που λειτουργούν με μικρότερα πληρώματα και προσφέρουν πιο φθηνά εισιτήρια. Παρότι η Ιταλία αποτελεί έναν δημοφιλή τουριστικό προορισμό, τα κέρδη της συνέχισαν να μειώνονται, χρέη συσσωρεύτηκαν και η χρεοκοπία ακολούθησε. Η εταιρεία μπήκε αρκετές φορές σε καθεστώς διαχείρισης και πολλές προσπάθειες διάσωσής της δεν έφεραν αποτελέσματα με διάρκεια.

Ασφαλώς, οι επιπτώσεις στις αερομεταφορές μετά την 11η Σεπτεμβρίου ήταν ένα πλήγμα, όμως το θανατηφόρο χτύπημα για την Alitalia ήταν η πανδημία του κορωνοϊού.

«Οι αρχές συνέχιζαν να την ανασταίνουν, πιστεύοντας ότι η Alitalia απλά δεν μπορούσε να καταρρεύσει, όμως υπάρχουν όρια και φτάσαμε στον πάτο. Είναι σαν να περιθάλπεις έναν ασθενή με θανατηφόρο ασθένεια. Μπορείς να προσπαθήσεις να τον κάνει να πονά λιγότερο για ένα διάστημα, αλλά όχι για πάντα», σημειώνει ο Orsina.

Η χρυσή εποχή

Η χρυσή εποχή της Alitalia ξεκίνησε τη δεκαετία του 1950, όταν η μεταπολεμική ανοικοδόμηση έφερε την οικονομική άνθηση στην Ιταλία και οι οικογένειες είχαν επιτέλους την οικονομική άνεση να ταξιδέψουν σε μακρινούς προορισμούς.

«Η Ιταλία ήταν μία ηττημένη χώρα, που γιάτρευε τις πληγές του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και η Alitalia έφτασε να εκπροσωπεί τη συλλογική ελπίδα και μία  εθνική ταυτότητα», λέει ο Gregory Alegi, ειδικός των αερομεταφορών.

Η φήμη της έγινε παγκόσμια το 1960, με τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Ρώμης, όπου η εταιρεία δημιούργησε μία αφίσα, όπου ένα αεροπλάνο πετούσε πάνω από το κεφάλι ενός ακοντιστή.

«Το να έχει έναν εθνικό αερομεταφορέα ήταν ένα ‘must’ για την Ιταλία, ένα σύμβολο εθνικής υπερηφάνειας και πατριωτισμού», τονίζει ο Orsina. «Η Ιταλία δεν μπορούσε να μην έχει, ήταν σαν την αστυνομία και τους carabinieri. Η Alitalia ήταν ένα αναγκαίο αξεσουάρ του κράτους, γιατί ήταν σαν να έχουν ένα κομμάτι της Ιταλίας να πετά σε όλο τον κόσμο».

Τα προβλήματά της άρχισαν τη δεκαετία του 1990, όταν η απορρύθμιση στην Ευρώπη έφερε τον ανταγωνισμό στον κλάδο και οι ιταλικοί σιδηρόδρομοι ενισχύθηκαν.

Η κατάσταση επιδεινώθηκε όταν οι αρχές προσπάθησαν να ιδιωτικοποιήσουν την Alitalia. Όλες οι συνεργασίες απέτυχαν, καθώς τα συνδικάτα αντιτάσσονταν στα σχέδια για απολύσεις.

Και ενώ οι Ιταλοί λάτρευαν το σύμβολο της Alitalia, πολλοί μισούσαν τις υπηρεσίες της, οι οποίες έπεσαν σε ποιότητα με το πέρασμα των χρόνων, με συχνές απεργίες, καθυστερήσεις και ακυρώσεις πτήσεων.

Οι τελευταίες δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι η πλειοψηφία των Ιταλών θέλει το κράτος να σταματήσει να σπαταλά τα χρήματα των φορολογούμενων για την Alitalia.

Βέβαια, οι συνταξιούχοι πιλότοι και οι αεροσυνοδοί θα νιώθουν πάντα νοσταλγία για τις παλιές, καλές ημέρες, όταν οι μισθοί ήταν υψηλοί και το πρεστίζ αξιοζήλευτο.

moneyreview.gr με πληροφορίες από CNN

Ακολουθήστε το Money Review στο Google News