Αγορά εργασίας: Ποιοι επλήγησαν περισσότερο από την πανδημία

Τις ασύμμετρες επιπτώσεις της πανδημικής κρίσης στην αγορά εργασίας αναλύει διεξοδικά η Alpha Bank, η οποία παράλληλα παρέχει και μια νότα αισιοδοξίας, διαπιστώνοντας την ύπαρξη των πρώτων ενδείξεων ανάκαμψης.

Με βάση τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία, όπως αναφέρεται στην ανάλυση της τράπεζας, εξάγεται το συμπέρασμα ότι η αγορά εργασίας σταδιακά ανακάμπτει από τις δυσμενείς επιπτώσεις που επέφερε η υγειονομική κρίση.

Συγκεκριμένα, το ποσοστό της ανεργίας διαμορφώθηκε τον Μάιο του 2021,σε 15,9% (εποχικά προσαρμοσμένες εκτιμήσεις), σε σημαντικά χαμηλότερο επίπεδο από το αντίστοιχο ποσοστό του Μαΐου του 2020 (16,8%), αλλά και του προηγούμενου μήνα (17,1%). Παράλληλα, ν φετινό Ιούνιο καταγράφηκε η υψηλότερη θετική επίδοση του ισοζυγίου ροών απασχόλησης για τον εν λόγω μήνα, από το 2001 μέχρι σήμερα, ενώ ο δείκτης Επιχειρηματικών Προσδοκιών για την Απασχόληση ανήλθε, τον Ιούλιο στις 115 μονάδες, η καλύτερη επίδοση από την αρχή της πανδημίας.

Υπάρχουν, ωστόσο, κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της αγοράς εργασίας, τα οποία οφείλονται, σε κάποιο βαθμό, στην επίδραση της πανδημικής κρίσης και τα οποία χρήζουν περαιτέρω ανάλυσης. Ειδικότερα, οι μέχρι σήμερα επιπτώσεις της πανδημίας στην αγορά εργασίας φαίνεται ότι παρουσιάζουν σημαντικό βαθμό ασυμμετρίας όσον αφορά σε τρία κυρίως κριτήρια: την ηλικία, το φύλο και το επίπεδο εκπαίδευσης.

Σύμφωνα με τον International Labor Organization (ILO), η τρέχουσα κρίση είχε σοβαρό αντίκτυπο στην απασχόληση παγκοσμίως, αλλά και στη χώρα μας, επηρεάζοντας περισσότερο τους νέους συγκριτικά με τις άλλες ηλικιακές ομάδες. Ενδεικτικά, σε παγκόσμιο επίπεδο, η απασχόληση των νέων μειώθηκε κατά 8,7% το 2020.

Επιπρόσθετα, αρκετοί νέοι οδηγήθηκαν εκτός εργατικού δυναμικού, ή στην ανεργία με αποτέλεσμα την άνοδο του ποσοστού όσων δεν εργάζονται, ούτε σπουδάζουν, ή παρακολουθούν προγράμματα κατάρτισης (neither in employment nor in education or training, NEET). Η πανδημία, επίσης, επηρέασε και άλλες ομάδες της αγοράς εργασίας, όπως τις γυναίκες -ειδικά τις νεότερες σε ηλικία- και τα άτομα χαμηλότερης εκπαιδευτικής βαθμίδας.

Άνοδος της ανεργίας και του ποσοστού των ΝΕΕΤ

Πιο αναλυτικά, η απασχόληση στους νέους ηλικίας από 15 έως και 29 ετών μειώθηκε σε όλα τα τρίμηνα από το δεύτερο τρίμηνο του 2020 και μετά, και μάλιστα περισσότερο σε σύγκριση με την επόμενη ηλικιακή ομάδα (30-44 ετών). Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τις τριμηνιαίες εκτιμήσεις της ΕΛΣΤΑΤ (χωρίς εποχική διόρθωση), το πρώτο τρίμηνο του 2021 οι απασχολούμενοι έως 29 ετών μειώθηκαν κατά 13,9% σε ετήσια βάση, έναντι πτώσης κατά 10,8% για τις ηλικίες μεταξύ 30 και 44 ετών. Αντίθετα, η απασχόληση αυξήθηκε σε ετήσια βάση κατά τη διάρκεια της πανδημικής κρίσης για τους άνω των 45 ετών.

Επιπρόσθετα, ενώ οι άνεργοι των ηλικιακών ομάδων 30-44 ετών και άνω των 45 ετών μειώθηκαν, σε όλα τα τρίμηνα από το δεύτερο τρίμηνο του 2020 έως και το πρώτο τρίμηνο του 2021, η ανεργία στους νέους έως 29 ετών, αυξήθηκε στο ίδιο χρονικό διάστημα. Το πρώτο τρίμηνο του 2021, η άνοδος της ανεργίας των νέων ήταν της τάξης του 16,4%, σε ετήσια βάση. Τέλος, το εργατικό δυναμικό για τις δύο ηλικιακές ομάδες έως 45 ετών μειώθηκε κατά τη διάρκεια της πανδημικής κρίσης, σε ετήσια βάση, ενώ για τους άνω των 45 ετών σημείωσε αύξηση σε όλα τα τρίμηνα του 2020 και οριακή μείωση (-0,7% σε ετήσια βάση), το πρώτο τρίμηνο του τρέχοντος έτους (Γράφημα 1γ).

Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη, στις χώρες του ΟΟΣΑ, ο αντίκτυπος της πανδημικής κρίσης στους νέους ήταν έντονος, καθώς η ανεργία σε αυτήν την ηλικιακή ομάδα σημείωσε άνοδο, ενώ οι ώρες απασχόλησης των νέων μειώθηκαν περισσότερο σε σύγκριση με τις αντίστοιχες ώρες των εργαζομένων μεγαλύτερης ηλικίας.

Πολλοί νέοι, οι οποίοι μάλιστα εργάζονταν σε κλάδους που επηρεάστηκαν ιδιαιτέρως από την πανδημία, έχασαν την θέση εργασίας τους, ενώ όσοι ολοκλήρωσαν τις σπουδές τους κατά τη διάρκεια αυτής δυσκολεύτηκαν να εισέλθουν στην αγορά εργασίας, καθώς οι κενές θέσεις εργασίας ήταν περιορισμένες. Ως εκ τούτου, το ποσοστό των ατόμων ηλικίας 15-29 ετών που δεν εργάζονται, ούτε σπουδάζουν (NEET) αυξήθηκε το 2020, αντιστρέφοντας την καθοδική τάση που ακολούθησε κατά τη διάρκεια της προηγούμενης δεκαετίας.

Το ποσοστό αυτό στην Ελλάδα, αν και μειώθηκε σημαντικά, από 23% του πληθυσμού το 2011, σε 17,7% το 2019, εξακολουθούσε να είναι αρκετά υψηλότερο από το μέσο όρο των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (12,6%). Το ποσοστό των NEET αυξήθηκε έντονα το δεύτερο τρίμηνο του 2020, δηλαδή στο πρώτο διάστημα της πανδημικής κρίσης, τόσο στην Ελλάδα (+2,2 ποσοστιαίεςχώρας μας ήταν της τάξης των 3,4 π.μ.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΟΣΑ, το δεύτερο τρίμηνο του 2020, στην πλειονότητα των χωρών το ποσοστό των ΝΕΕΤ αυξήθηκε, πρωτίστως, διότι οι νέοι οδηγήθηκαν εκτός της αγοράς εργασίας και δευτερευόντως λόγω της ανεργίας, ενώ η τάση αυτή αντιστράφηκε το τέταρτο τρίμηνο του ίδιου έτους. Στην Ελλάδα, η κατά 2,2 μονάδες άνοδος του ποσοστού των ΝΕΕΤ στο δεύτερο τρίμηνο του 2020, προήλθε σχεδόν εξ ολοκλήρου από το γεγονός ότι οι νέοι ηλικίας 15-29 ετών παρέμειναν εκτός εργατικού δυναμικού. Αντίστοιχα, η αύξηση του εν λόγω ποσοστού, κατά το τέταρτο τρίμηνο του 2020, εξηγείται σε ποσοστό 30%, από την ανεργία των νέων αυτής της ηλικιακής ομάδας.

Οι επιπτώσεις κατά φύλο και επίπεδο εκπαίδευσης

Επιπλέον, η μείωση της απασχόλησης κατά τη διάρκεια της πανδημίας, ήταν μεγαλύτερη στους εργαζόμενους μέσης εκπαίδευσης αλλά και στις γυναίκες. Η απασχόληση εργαζομένων υποχρεωτικής εκπαίδευσης και με πτυχίο ανωτάτων σχολών μειώθηκε περίπου το ίδιο (-5,9% και -5,8%, αντίστοιχα), κατά τη χρονική περίοδο από το πρώτο τρίμηνο του 2020, έως και το πρώτο τρίμηνο του 2021, αλλά ελαφρώς ηπιότερα συγκριτικά με την αντίστοιχη απασχόληση εργαζομένων μέσης, τεχνικής και επαγγελματικής εκπαίδευσης (-8,3%).

Αντίθετα, οι απασχολούμενοι με μεταπτυχιακές σπουδές (συμπεριλαμβανομένων των διδακτορικών σπουδών), όχι μόνο δεν επηρεάστηκαν αρνητικά, αλλά αυξήθηκε η απασχόλησή τους κατά 13,6%, τάση που προϋπήρχε (μέσος ετήσιος ρυθμός αύξησης των τριμήνων από το 2010 – 9,7%), με μόνη εξαίρεση τα έτη 2013 και 2015, λόγω της βαθύτερης οικονομικής ύφεσης στη χώρα και της αβεβαιότητας που υπήρχε.

Η εξέλιξη αυτή αντικατοπτρίζει μια δομική αλλαγή στην αγορά εργασίας και επιβεβαιώνει ότι το υψηλότερο εκπαιδευτικό υπόβαθρο υποστηρίζει μεγαλύτερη δυνατότητα μετακίνησης μεταξύ θέσεων εργασίας υψηλής εξειδίκευσης. Επιπλέον, το τελευταίο φαίνεται να λειτούργησε ως δίχτυ ασφαλείας για τη διατήρηση των θέσεων εργασίας σε ορισμένους κλάδους και σε αύξηση της ζήτησης θέσεων εργασίας σε συγκεκριμένες περιπτώσεις, λόγω της επίσπευσης του ψηφιακού μετασχηματισμού, που ήδη είχε ξεκινήσει από την περασμένη δεκαετία.

Αξίζει να σημειωθεί, ότι πριν την πανδημική κρίση σημαντικό ποσοστό των εργαζομένων σε κλάδους που έχουν πληγεί από αυτήν (χονδρικό-λιανικό εμπόριο, μεταφορές, καταλύματα, υπηρεσίες εστίασης) ήταν απόφοιτοι έως και δευτεροβάθμιας, ή μεταδευτεροβάθμιας/ τεχνικής εκπαίδευσης (μεταξύ 74% και 84% των απασχολούμενων, έναντι 64% στο σύνολο των κλάδων της ελληνικής οικονομίας) και ως εκ τούτου ήταν εκτεθειμένοι στον κίνδυνο απώλειας της θέσης εργασίας τους, ή μειωμένης απασχόλησης.

Επιπλέον, η απασχόληση μειώθηκε περισσότερο στις γυναίκες (-7,5%, το πρώτο τρίμηνο του 2020, σε ετήσια βάση), από ότι στους άνδρες (-4,7%).

moneyreview.gr

Ακολουθήστε το Money Review στο Google News